Zbigniew Kuźmiński
 Zbigniew Kuźmiński za kamerą, podczas pracy nad filmem Republika nadziei (1984) | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 listopada 1921 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 marca 2005 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1947–1989 |
| Odznaczenia | |
   .jpg){kind=small}
| |
Zbigniew Kuźmiński (ur. 4 listopada 1921 w Bydgoszczy, zm. 12 marca 2005 w Gdańsku) – polski reżyser filmowy, telewizyjny i teatralny, scenarzysta.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był absolwentem Gimnazjum Kupieckiego w Bydgoszczy (1937). W 1945 pracował jako referent w Zarządzie Kin w Szczecinie, w latach 1946-1950 był słuchaczem Kursu Przygotowania Filmowego w Krakowie. Od 1947 r. pracował jako asystent reżysera, m.in. przy filmie wojennym Aleksandra Forda Ulica Graniczna (1948) nagrodzonym Złotym Medalem rządu włoskiego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji oraz Domu na pustkowiu (1949) Jana Rybkowskiego.
W 1950 debiutował jako reżyser filmów dokumentalnych, a od 1961 filmów fabularnych. W latach 1976−1980 pełnił funkcję dyrektora gdańskiego oddziału wytwórni TV Poltel[1]. W latach 1957−1973 wyreżyserował kilkadziesiąt spektakli Teatru Telewizji[2], reżyserował także w Teatrze Polskiego Radia[2]. Spektakle teatralne reżyserował na deskach Teatru Ziemi Krakowskiej im. Ludwika Solskiego w Tarnowie (1970), Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie (1962), Teatru Dramatycznego w Gdyni (1977, 1988), Teatru Powszechnego w Łodzi (1988−1989)[2].
Zyskał popularność głównie jako reżyser filmów Nad Niemnem (1987), Między ustami a brzegiem pucharu (1987), Agent nr 1 (1971) oraz seriali Republika Ostrowska (1985) i Gdańsk 39 (1989), jego ostatniej produkcji ukazującej losy polskich rodzin w Gdańsku opanowywanym przez hitlerowców. Wyreżyserował dwadzieścia pięć filmów, z których najbardziej znane to wspomniany już Agent nr 1 (oparty na historii działającego w Grecji asa wywiadu Jerzego Szajnowicza-Iwanowa) oraz Między ustami a brzegiem pucharu na podstawie prozy Marii Rodziewiczówny. Kuźmiński wielokrotnie współpracował przy swoich filmach z Barbarą Brylską, Leonem Niemczykiem, Januszem Zakrzeńskim, Jerzym Kamasem, Andrzejem Szczytką, Henrykiem Talarem oraz Jackiem Chmielnikiem.
17 marca 2005 mszę w intencji zmarłego odprawiono w gdańskim Kościele św. Stanisława Biskupa Męczennika, po południu w ostatniej drodze na Cmentarzu Srebrzysko (rejon XI, taras I, rząd 3, grób 29/30)[3] towarzyszyła mu rodzina, przyjaciele oraz aktorzy występujący w jego filmach[4].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]Do jego najbardziej znanych dokonań twórczych należą:
- Ulica Graniczna (1948) – asystent reżysera
- Dom na pustkowiu (1949) – asystent reżysera
- Krzyżacy (1960) – II reżyser
- Milczące ślady (1961)
- Drugi brzeg (1962)
- Mój drugi ożenek (1963)
- Banda (1964)
- Zejście do piekła (1966)
- Zwariowana noc (1967)
- Bariery dźwięku (1968)
- Raj na ziemi (1970)
- Agent nr 1 (1971)
- Ile jest życia (1974, serial telewizyjny)
- Dźwig (1976)
- Krótkie życie (1976)
- Kapitan z „Oriona” (1977)
- Sto koni do stu brzegów (1978)
- Struny (1978)
- Krab i Joanna (1980)
- Okolice spokojnego morza (1981)
- Co dzień bliżej nieba (1983)
- Republika Ostrowska (1985, serial telewizyjny)
- Nad Niemnem (1986, serial telewizyjny)
- Nad Niemnem (1987)
- Republika nadziei (1986)
- Między ustami a brzegiem pucharu (1987)
- Desperacja (1988)
- Gdańsk 39 (1989, serial telewizyjny)
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1975)[5]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1984)[6]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1989)
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- 1970: Nagroda Ministra Obrony Narodowej III stopnia za film Raj na ziemi;
- 1972: Nagroda Publiczności na Lubuskim Lecie Filmowym za film Agent nr 1 (1971)
- 1984: Złoty Żagiel na Festiwalu Filmowym Ludzie i Morze w Trójmieście za film Okolice spokojnego morza (1981)
- 1987: Złoty Talar na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za film Między ustami a brzegiem pucharu (1987)
- 1987: Złoty Talar na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za film Nad Niemnem (1987)
- 1987: Nagroda Szefa Kinematografii za twórczość filmową w dziedzinie filmu fabularnego za rok 1986, za film Nad Niemnem (1987)
- 1987: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za film Nad Niemnem (1987)
- 1988: Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji nagroda zespołowa, za film Nad Niemnem (1987)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gdańsk. Reżyser Zbigniew Kuźmiński nie żyje [online], www.e-teatr.pl [dostęp 2016-10-15].
- ↑ a b c Zbigniew Kuźmiński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2016-10-15].
- ↑ Zbigniew Kuźmiński. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-05-22].
- ↑ Gdańsk. Pożegnanie Zbigniewa Kuźmińskiego [online], www.e-teatr.pl [dostęp 2016-10-15].
- ↑ Święto polskiej kinematografii [online], Filmopedia [dostęp 2023-05-06] (pol.).
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 504–505. ISBN 83-223-2073-6.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- „Dobry adres - Gdańsk - Wrzeszcz, ul. Niemcewicza. Tu mieszkał reżyser filmowy Zbigniew Kuźmiński”, gdansk.naszemiasto.pl [1].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zbigniew Kuźmiński w bazie filmpolski.pl
- Zbigniew Kuźmiński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- Zbigniew Kuźmiński w bazie IMDb (ang.)
- Zbigniew Kuźmiński w bazie Filmweb
- Zbigniew Kuźmiński na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”