Zbigniew Raszewski (historyk teatru)
| Data i miejsce urodzenia |
5 kwietnia 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 sierpnia 1992 |
| Zawód, zajęcie |
historyk, pisarz |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Zbigniew Raszewski (ur. 5 kwietnia 1925 w Poznaniu, zm. 7 sierpnia 1992 w Warszawie) – polski historyk teatru, pisarz.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Jana (zm. 1940), oficera Wojska Polskiego, i Walerii z Łazarewiczów. Miał brata Janusza i siostrę Barbarę. W 1930 przeniósł się z rodziną do Bydgoszczy, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. Uczył się w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego, jednocześnie uczęszczał do Miejskiego Konserwatorium Muzycznego i był harcerzem[1]. Napisał książkę o tym mieście, a szerzej o stosunkach polsko-niemieckich w Bydgoszczy w formie hasłowego kompendium Pamiętnik gapia. Bydgoszcz, jaką pamiętam z lat 1930–1945 (Wyd. Pomorze Bydgoszcz).
W czasie okupacji niemieckiej pracował jako robotnik. Od 1939 uczestniczył w tajnej działalności ZHP. W 1940 za próbę zorganizowania w miejscu pracy (odlewni metali Koszeniuka) drużyny harcerskiej został aresztowany przez gestapo i więziony od kwietnia 1940 do lutego 1941. Po zwolnieniu pracował w fabryce cukierniczej „Lukullus”[1].
W 1945 zdał maturę w Miejskim Liceum i Gimnazjum Męskim im. Kopernika w Bydgoszczy. W latach 1945–1949 studiował polonistykę na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie później był asystentem. W 1947 zdał do Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu, gdzie przez dwa lata kontynuował naukę gry na fortepianie. W 1949 otrzymał stopień magistra filozofii w zakresie filologii polskiej. W 1951 doktoryzował się, na podstawie rozprawy „Twórczość dramatyczna Gabrieli Zapolskiej”. Po doktoracie pracował na Uniwersytecie Poznańskim jako asystent Zygmunta Szweykowskiego w Seminarium Historii Literatury Polskiej. W 1953 przeniósł się do Warszawy i związał się z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Był profesorem warszawskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza. Był redaktorem „Pamiętnika Teatralnego”. W 1977 został członkiem PEN-Clubu, w 1990 Prezesem Honorowym Polskiego Towarzystwa Historyków Teatru.
W 1951 ożenił się z Anną Micewicz, miał z nią trójkę dzieci – Magdalenę (została podobnie jak ojciec historykiem teatru), Jana i Dorotę.
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 39-1-18)[2].
Prace
[edytuj | edytuj kod]- Z tradycji teatralnych Pomorza, Wielkopolski i Śląska 1955
- Teatr ogromny 1961
- Staroświecczyzna i postęp czasu 1963
- Raptularz 1965–1967
- Raptularz 1965–1992
- Raptularz 1968–1969
- Słownik biograficzny teatru polskiego 1973
- Krótka historia teatru polskiego 1977
- Bilet do teatru: Szkice
- Bogusławski
- Teatr w świecie widowisk
- Trudny rebus: Studia i szkice z historii teatru
- Weryfikacja czarodzieja i inne szkice o teatrze
- Listy do Małgorzaty Musierowicz
- Mój świat
- Pamiętnik gapia. Bydgoszcz, jaką pamiętam z lat 1930–1945
- Teatr na Placu Krasińskich
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)[3]
- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[4]
- Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami (1944)[3]
- Krzyż Armii Krajowej (1987)[1]
Nagrody[1]
[edytuj | edytuj kod]- Nagroda im. Leona Schillera za prace teatrologiczne (1958)
- Nagroda PEN-Clubu im. Mieczysława Bohdana Lepeckiego za książkę „Bogusławski” (1973)
- Nagroda naukowa im. Aleksandra Brücknera Wydziału I Nauk Społecznych PAN za książkę „Bogusławski” (1973)
- Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku za „niezwykłe osiągnięcia na polu historii teatru w Polsce” (1975)
- Nagroda rektora warszawskiej PWST Tadeusza Łomnickiego „za szczególne osiągnięcia w dziedzinie dydaktyczno-wychowawczej za rok akademicki 1977–1978” (1978)
- Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia (1979)
- Nagroda Państwowa II stopnia (1980)[5]
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za pracę dydaktyczną i wychowawczą (1981)
- Nagroda Polskiej Akademii Nauk za wybitne osiągnięcia naukowe (1990)
- Nagroda im. Stanisława Ignacego Witkiewicza za „Teatralną Książkę Roku” (1991)
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]1 lipca 2003 powstał Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. Mieści się on w Warszawie w Jazdów nr 1. Otwarcia Instytutu dokonał jego dyrektor i twórca – Maciej Nowak. Gościem honorowym był Gustaw Holoubek.
O Zbigniewie Raszewskim powstał już po jego śmierci film dokumentalny pt. „Profesor” (1993).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Zbigniew Raszewski | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2023-11-02] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: FELIKS PRÓCHNICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-03].
- ↑ a b Zbigniew Raszewski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-11-02].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ Dziennik Polski, r. XXXVI, nr 156 (11212), s. 2.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zbigniew Raszewski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21].
- Kolekcja poświęcona Zbigniewowi Raszewskiemu w bibliotece Polona