Zdzisław Krasnodębski (pilot)

Ten artykuł dotyczy pilota. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.
Zdzisław Krasnodębski
Król
Ilustracja
Zdzisław Krasnodębski wraz z żoną Wandą (1948)
pułkownik dyplomowany pilot pułkownik dyplomowany pilot
Data i miejsce urodzenia

10 lipca 1904
Wola Osowińska

Data i miejsce śmierci

3 sierpnia 1980
Toronto

Przebieg służby
Lata służby

1920 i 1925–1948

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

201 pułk piechoty
2 pułk lotniczy
111 eskadra myśliwska,
III/1 dywizjon myśliwski
I Klucz Kominowy (Kr)
dywizjon 303
131 Polowy Port Lotniczy

Stanowiska

dowódca eskadry
dowódca dywizjonu
dowódca polowego portu lotniczego

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
Kampania francuska 1940
bitwa o Anglię

Późniejsza praca

kierowca, inspektor

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Lotniczy (czterokrotnie)

Zdzisław Krasnodębski ps. „Król” (ur. 10 lipca 1904 w Woli Osowińskiej, zm. 3 sierpnia 1980 w Toronto) – pułkownik dyplomowany pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, twórca i dowódca 303 Dywizjonu Myśliwskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wnuk powstańca styczniowego z roku 1863 i zesłańca na Sybir, Józefa Krasnodębskiego[1] z Krasnodębów Kasm herbu Pobóg odmiana Krasnodębski[2] i Teofili z domu Krasnodębskiej. Syn Zdzisława Jana Krasnodębskiego, zarządcy majątku Makowskich w Woli Osowińskiej i Marii Wiktorii z Sułkowskich. Żona – Wanda z domu Ciołczyk, córka Jana i Janiny z domu Witkowskiej, (ur. 4 listopada 1909 w Bucharze, Uzbekistan zm. 7 lipca 2006 w Toronto) (ślub w 1932 r.)[3], żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego[4], po wojnie wyjechała z Polski i dołączyła do męża w Wielkiej Brytanii.

Uczył się w szkołach w Siedlcach, Łomży i w Warszawie[5]. Gdy miał 11 lat zmarła jego matka, ojciec wysłał go do swojego brata, Stanisława Krasnodębskiego, do Warszawy[6]. Służbę żołnierską rozpoczął jako szesnastoletni ochotnik w roku 1920 w warszawskim 201 pułku piechoty, podczas wojny polsko-bolszewickiej, brał udział w bitwie nad Niemnem[6]. W 1925 w Korpusie Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie zdał maturę i wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie[5]. Ukończył ją (II promocja, 17. lokata) i został promowany 15 sierpnia 1928 roku na stopień podporucznika z tytułem obserwatora. W następnym roku odbył kurs pilotażu podstawowego w Dęblinie. W maju 1930 roku ukończył kurs pilotażu wyższego w dywizjonie myśliwskim 2 pułku lotniczego w Krakowie. Po ukończeniu kursu otrzymał przydział do 111 eskadry myśliwskiej[5]. W październiku 1933 roku wszedł w skład delegacji pilotów 111 Eskadry wysłanej do Bukaresztu. W maju 1935 roku był członkiem delegacji 1 Pułku Lotniczego składającej kwiaty na grobie marszałka Józefa Piłsudskiego, w październiku brał udział w zawodach pilotów myśliwskich w Grudziądzu[5].

Od 13 listopada 1935 do 19 października 1937 dowodził 111 Eskadrą Myśliwską. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 33. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki (od 1937 korpus oficerów lotnictwa, grupa liniowa)[7]. Następnie został dowódcą III/1 Dywizjonu Myśliwskiego[8][9].

Na czele dywizjonu walczył w kampanii wrześniowej 1939. 3 września podczas walki z Bf 110 został zestrzelony. Ratował się skokiem ze spadochronem[10]. Pomimo odniesionych ran powrócił do eskadry, z którą przekroczył granicę rumuńską i przedostał się do Francji[6].

Po krótkim przeszkoleniu na samolotach francuskich został dowódcą grupy polskich pilotów (I Klucz Kominowy "Kr") dołączonej do francuskiego dywizjonu I/55[9]. W końcu maja i pierwszych dniach lipca 1940 roku brał udział w walkach z Niemcami. 17 czerwca wraz ze swoją grupą przez Algier ewakuował się do Wielkiej Brytanii.

W RAF otrzymał numer służbowy P-1505[11]. 2 sierpnia objął dowództwo 303 dywizjonu myśliwskiego w Northolt[5]. Jednostka weszła do walki 30 sierpnia 1940 roku. 6 września Zdzisław Krasnodębski został zestrzelony podczas walki, między Hextable a Wilmington. Ciężko poparzony trafił do szpitala. Tam z rąk gen. Władysława Sikorskiego otrzymał 5 października 1940 roku Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[5]. Po powrocie ze szpitala w czerwcu 1941 został wysłany z Misją Wojskową do Kanady, której celem było werbowanie w Ameryce młodych rekrutów do Polskich Sił Zbrojnych. Do końca wojny pełnił wiele funkcji dowódczych naziemnego personelu obsługi lotnictwa, m.in. był dowódcą stacji myśliwskiej w Heston. Od 4 października 1943 do 17 lutego 1944 był dowódcą 131 Polowego Portu Lotniczego[10]. Był też dowódcą Polskiej Szkoły Pilotów w Newton pod Nottingham. Od 2 stycznia do 17 września 1945 był słuchaczem VI Kursu Wyższej Szkoły Lotniczej w Weston-super-Mare[9].

W 1946 roku dołączyła do niego żona Wanda, której powiodła się dopiero trzecia próba ucieczki z Polski[10]. Po wojnie przeniósł się do Południowej Afryki, gdzie pracował czas jakiś jako kierowca taksówki. W 1951 roku przeprowadził się wraz z żoną do Kanady. Początkowo pracował jako kierowca, następnie był inspektorem w firmie lotniczej Sanderson Aircraft Lim. w Malton. W późniejszym okresie pracował w Motorola Canada Ltd., Addison Industries Ltd. w Toronto, Canadian Radio Manufacturing Corp. Lim. w Toronto[5].

W 1956 roku uzyskał obywatelstwo kanadyjskie. Wiele czasu poświęcał pracy społecznej w organizacjach polonijnych. Działał głównie w polskim środowisku lotniczym. Ponadto był mocno zaangażowany w działalność upamiętniającą polskość Lwowa i ziem południowo-wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej. W 1976 otrzymał Złotą odznakę honorową Koła Lwowian[12].

Zmarł 3 sierpnia 1980 roku w szpitalu Women’s College Hospital w Toronto. Pochowany ze zmarłą 7 lipca 2006 roku żoną Wandą na Prospect Cemetery w Toronto[13] – section 3, cremation burial plot nr. 3782 przy 1450 St. Clair Ave. West.

W 1990 roku silnik jego Hurricane'a został wydobyty z ziemi i wyeksponowany w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, a następnie od 2014 roku w Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie[6].

19 września 2010 jego imieniem została nazwana Szkoła Podstawowa w Woli Osowińskiej.

Jego wizerunek został umieszczony na samolocie myśliwskim MiG-29 nr 15 z 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego[14].

1 listopada 2013, z inicjatywy komendanta Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce Pl.114 Toronto, Krzysztofa Tomczaka, prochy Państwa Krasnodębskich zostały wydobyte i przetransportowane do Polski. Uroczysty pogrzeb odbył się na cmentarzu Wojskowym na Powązkach Wojskowych 14 maja 2014[15] (kwatera 20D kolumbarium I-3-3)[16].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Zesłańcy Powstania Styczniowego z Królestwa Polskiego, sygnatura 11:1340, Zofia Strzyżowska, 2001.
  2. ↑ Ród Krasnodębskich Herbu Krzywda. Szkic Heraldyczno-Historyczny Ze Źródeł Archiwalnych. Autor: Aleksander Włodarski Kustosz Archiwum Głównego, strona 5, Warszawa 1927, Druk Piotra Laskauera.
  3. ↑ Sprawa Honoru. Dywizjon 303 Kościuszkowski. Zapomniani Bohaterowie II Wojny Światowej. Autorzy: Lynne Olson i Stanley Cloud. s. 54. Wydawnictwo Albatros A. Kuryłowicz.
  4. ↑ Sprawa Honoru. Dywizjon 303 Kościuszkowski. Zapomniani Bohaterowie II Wojny Światowej. Autorzy: Lynne Olson i Stanley Cloud, s. 123 i 201. Wydawnictwo Albatros A. Kuryłowicz.
  5. ↑ a b c d e f g Krasnodębski. „Lotnictwo z szachownicą”. 1/2002, s. 38-40, 2002. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702. OCLC 69537539. 
  6. ↑ a b c d Zdzisław Krasnodębski. muzeum303.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
  7. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 210.
  8. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 774.
  9. ↑ a b c d Zdzisław Krasnodębski. mysliwcy.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
  10. ↑ a b c Zdzisław Krasnodębski. Twórca i pierwszy dowódca Dywizjonu 303 imienia Tadeusza Kościuszki. mapakultury.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
  11. ↑ Krasnodębski Zdzisław. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-06-15].
  12. ↑ Odznaki honorowe Koła Lwowian. „Biuletyn”. Nr 31, s. 95, Grudzień 1976. Koło Lwowian w Londynie. 
  13. ↑ Prochy pierwszego dowódcy Dywizjonu 303 sprowadzone do Polski. newsweek.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
  14. ↑ Myśliwce z portretami wybitnych pilotów. polska-zbrojna.pl, 1 marca 2015. [dostęp 2016-01-31]. (pol.).
  15. ↑ Pożegnanie dowódcy Dywizjonu 303. Nasz Dziennik, 14 maja 2014.
  16. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-30].
  17. ↑ M.P. z 2009 r. nr 41, poz. 647.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.