Zura Karuhimbi

Zura Karuhimbi

Stela upamiętniająca Zurę Karuhimbi w Ogrodzie Sprawiedliwych w Padwie
Data i miejsce urodzenia	około 1925 Musamo
Data i miejsce śmierci	17 grudnia 2018 Musamo
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zura Karuhimbi (ur. około 1925 w Musamo, zm. 17 grudnia 2018 tamże^[1]) – rwandyjska zielarka, ukrywająca w czasie ludobójstwa w Rwandzie ponad sto osób, których życie było zagrożone. W 2006 została za swoje zasługi uhonorowana przez prezydenta Rwandy Paula Kagame Medalem Kampanii Przeciwko Ludobójstwu^[2][3], a w 2009 stelą w Ogrodzie Sprawiedliwych w Padwie(inne języki)^[3].

Młodość

Dokładna data narodzin Zury Karuhimbi nie jest znana – według oficjalnych dokumentów jest to rok 1925^[2], jednak zdaniem samej Karuhimbi oraz osób z jej miejscowości jest starsza o nawet 14 lat^[2][4]. Urodzona w rodzinie tradycyjnych zielarzy z plemienia Hutu^[2], we wsi Musamo w obwodzie Ruhango, w dzieciństwie była świadkiem, jak jej matka ukrywała ludzi po obaleniu króla Yuhi Musingi^[3]. Sama poszła w ślady rodziców i została zielarką, zyskując sławę jako posiadająca magiczne zdolności. Pierwszy raz krwawe zajścia pomiędzy faworyzowanymi przez władców kolonialnych Tutsi a dyskryminowaną większością Hutu widziała w trakcie rewolucji w Rwandzie w 1959 roku^[4]. Według relacji Karuhimbi uratowała ona wtedy młodego chłopca Tutsi, wplatając mu we włosy paciorki ze swojego naszyjnika, co spowodowało, że został uznany za dziewczynkę i oszczędzony przez milicję, która mordowała tylko mężczyzn. Jak twierdzi zielarka, chłopcem tym był Paul Kagame, założyciel Rwandyjskiego Frontu Patriotycznego i przyszły prezydent Rwandy^[2][3].

Czasy ludobójstwa

W czasie ludobójstwa w Rwandzie w 1994 roku Karuhimbi była już wdową. Ukrywała głównie Tutsich, choć również Burundyjczyków oraz trzech Europejczyków w swoim dwupokojowym domu oraz ziemiance wykopanej na jej polu. W sumie uratowała między 100 a 150 osób^[1][3], w tym niemowlęta, które wyjęła z rąk martwych matek^[2][4].

Mimo że milicje Hutu były świadome, że chroni ona w swoim domu szukane przez nich osoby, Karuhimbi skutecznie wykorzystywała przesądy, aby zniechęcić ich do wejścia i przeszukania budynku. Karuhimbi pielęgnowała swój wizerunek czarownicy i straszyła napastników, że jeśli wejdą do świątyni (jej domu), narażą się Bogu i znajdującym się tam duchom^[5]. Nacierała również siebie i swój dom drażniącymi ziołami, wywołując dotykiem ból i przerażenie wśród napastników^[3]. Robiła też złowieszczy hałas trzęsąc swoimi bransoletami, naczyniami kuchennymi oraz ostrzegała Hutu, że zamordowanie kogokolwiek w jej domu jest równoważne z wykopaniem sobie samemu grobu^[2]. Mimo podjętych przez milicję prób przekupstwa wszyscy chroniący się w domu Karuhimbi przeżyli ludobójstwo^[5]. Ona sama straciła jednak pierworodnego syna i córkę^[2][3].

Późniejsze życie

Po ludobójstwie Karuhimbi przyznała, że jest chrześcijanką, a wizerunek wiedźmy wykorzystywała jedynie w celu ochrony przebywających u niej ludzi^[2]. W 2006 została za swoje zasługi uhonorowana przez prezydenta Rwandy, Paula Kagame, Medalem Kampanii Przeciwko Ludobójstwu, który od tego momentu nosiła zawsze na sobie, a we śnie trzymała pod poduszką^[2]. W 2009 roku wzięła udział w uroczystości odsłonięcia steli w Ogrodzie Sprawiedliwych w Padwie, która upamiętnia jej osobę^[3]. Do końca życia mieszkała w tym samym domu, w którym przeżyła ludobójstwo, korzystając z opieki dzieci swojego rodzeństwa^[2]. Zmarła 17 grudnia 2018^[4][6].

Przypisy

1. “Witch doctor” – Zula Karuhimbi. Honorary Unsubscribe, 2018. (ang.).
2. Flora Drury: Obituary: Rwanda’s Zura Karuhimbi, who saved dozens from genocide. BBC, 2018. (ang.).
3. Sally Hayden: Schindler’s Witch. Vice, 2014. (ang.).
4. Annalisa Merelli: A Rwandan hero who exploited superstition to save lives during the genocide has died at 106. Quartz Africa, 2018. (ang.).
5. Dan Ngabonziza: Meet Karuhimbi, whose prank saved 100 Tutsi. KT Press, 2015. (ang.).
6. Dan Ngabonziza: Tribute to 109-year-old Zura Karuhimbi who breathed her last on Monday. KT Press, 2018. (ang.).