Łysiczka serbska
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łysiczka serbska |
| Nazwa systematyczna | |
| Psilocybe serbica M.M. Moser & E. Horak Z. Pilzk. 34(3-4): 138 (1969) [1968] | |
Łysiczka serbska (Psilocybe serbica M.M. Moser & E. Horak) – gatunek grzybów należący do rodziny Hymenogastraceae[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psilocybe, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1969 r. Meinhard Moser i Egon Horak pod bukami w Jugosławii i nadana przez nich nazwa jest aktualna[1]. Synonimy[2]:
- Psilocybe moravica var. sternberkiana Borov. 2006
- Psilocybe serbica f. sternberkiana (Borov.) Borov., Oborník & Noordel. 2011
Polską nazwę podał internetowy atlas grzybów[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica do 2,5 cm, kształt początkowo tępo stożkowaty, później dzwonkowaty, na koniec płaski lub szeroko wypukły, często z niewielkim wgłębieniem lub tępym garbkiem i prążkowanym brzegiem. Jest higrofaniczny; w stanie wilgotnym nieco półprzezroczyście prążkowany, ale nie lepki, w stanie suchym płowobrązowy do brudno pomarańczowobrązowego i blado ochrowego. Powierzchnia naga, bez oddzielającej się galaretowatej błonki[4].
Średnio gęste, z kilkoma rzędami blaszeczek, przyrośnięte, często wyraźnie zbiegające na trzon, brzucate, początkowo szarawe, później jasnobrązowe do ciemno brązowofioletowych w stanie dojrzałym. Krawędzie jaśniejsze[4].
Białawy do kremowego, niebieszczejący po zgnieceniu lub przekrojeniu. Zapach słaby, trochę rzodkiewkowy, ale nigdy mączny, smak zazwyczaj gorzkawy[4].
- Cechy mikroskopowe
Bazydiospory fioletowobrązowe, elipsoidalne, lekko spłaszczone i grubościenne z wyraźnymi porami rostkowymi. Podstawki maczugowate, 4-zarodnikowe ze sprzążką bazalną. Pleurocystydy liczne, kiełbaskowate, cheilocystydy też liczne, wrzecionowate do kiełbaskowatych, szkliste, z wydłużoną szyjką o długości 10–25 μm, bardzo wąsko cylindryczną. Trama blaszek regularna, zbudowana z cylindrycznych, szklistych strzępek. Skórka kapelusza typu ixocutis zbudowana z cylindrycznych, lekko splecionych strzępek, z żółtawym, wewnątrzkomórkowym pigmentem. Skórka w trzonie utworzona przez cylindryczne, szkliste, równoległe strzępki. Sprzążki obecne na strzępkach wszystkich części grzyba[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Podano stanowiska w Europie i azjatyckich terenach Rosji[5]. W Polsce po raz pierwszy jego stanowiska podali Maciejczyk i inni w 2015 r.[6] Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[3].
Grzyb saprotroficzny. Owocniki pojawiają się stadnie na próchniejącym drewnie i glebach bogatych w materiał roślinny, zwykle w wilgotnych miejscach wzdłuż potoków, w lesie, na ścieżkach i ich poboczach, często wyłaniają się spod powalonych i próchniejących pni drzew. Często występuje w lasach w towarzystwie dębów, buków, klonów, jodły i innych iglastych drzew. Pojawia się także w długoletnich siedliskach paproci z dużą ilością próchniejących ich łodyg. Szczególnie duże owocniki wyrastają na siedliskach bogatych w azot, w towarzystwie takich roślin nitrofilnych jak pokrzywa, jeżyna[4].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Jest grzybem psychoaktywnym i grzybem leczniczym. Zawiera związki chemiczne o potencjalnym zastosowaniu w medycynie i gospodarce leśnej. Od ponad 20 lat jest także grzybem uprawianym[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-01-24] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-01-24] (ang.).
- ↑ a b Psilocybe serbica (łysiczka serbska) [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-24].
- ↑ a b c d e f Fabio Mao Valletta, Contribution to the knowledge of two species of psilocybin mushrooms with high therapeutic potential found along the Central-Southern Apennines (Italy): Psilocybe serbica Moser & E. Horak and Psilocybe semilanceata (Fr.) P. Kumm. Chorological observations, „Bulletin of Regional Natural History”, 3 (2), 2023, s. 27–41, DOI: 10.6093/2724-4393/10411 (ang.).
- ↑ Występowanie Psilocybe serbica na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-01-24] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-24] (pol.).