Świerklany Górne

Świerklany Górne

część wsi
Buk Sobieski w Górnych Świerklanach
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	rybnicki
Gmina	Świerklany
Część miejscowości	Świerklany
Liczba ludności (2010)	4085[2]
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	44-266[3]
Tablice rejestracyjne	SRB
SIMC	0222338
Położenie na mapie gminy Świerklany Świerklany Górne
Położenie na mapie Polski Świerklany Górne
Położenie na mapie województwa śląskiego Świerklany Górne
Położenie na mapie powiatu rybnickiego Świerklany Górne
50°01′37″N 18°35′21″E/50,026944 18,589167[1]

Świerklany Górne (niem. Oberschwirklau^[4], Ober Schwirklau^[5]) – część wsi Świerklany i sołectwo w Polsce w gminie Świerklany. Położone na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, w powiecie rybnickim.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego. Do 30 grudnia 1999 Świerklany Górne były siedzibą gminy Świerklany (siedziba została przeniesiona do Jankowic Rybnickich). Do 31 grudnia 2006 była samodzielną wsią^[6].

W miejscowości znajduje się szkoła podstawowa, przedszkole, posterunek policji i remiza ochotniczej straży pożarnej. W zachodniej części miejscowości znajdował się pomnik przyrody „Buk Sobieskiego”, ścięty w 2021 roku.

Nazwa

Nazwa wsi wywodzi się od polskiej nazwy drzewa – świerk^[7]. Niemiecki geograf oraz językoznawca Heinrich Adamy zaliczył ją do grupy miejscowości, których nazwy wywodzą się „von swierk = Fichte (pinus abies)”. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on nazwę wsi w formie Swirklau podając jej znaczenie „Fichtendorf” – „Wieś świerków, świerkowa wieś”^[7]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Schwirklau^[7] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Swrklant^[8][9].

Historia

W połowie XIX wieku większość mieszkańców stanowiła ludność polskojęzyczna. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku odnotowuje, że w miejscowości jest „68 gospodarstw domowych z 371 osobami z czego 342 mówi tylko po polsku” – „68 Haushaltungen 371 Menschen, von denen 342 nur polnisch sprechen.”^[10].

Sport

30 maja 1920 roku w Radziejowie utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Koło to podlegało organizacyjnie Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” w Rybniku^[11] i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła. Początkowo w roku 1920 koło tej organizacji w Świerklanach liczyło 19 członków^[12]. Rozwój działalności Sokoła przerwał w 1939 roku wybuch II wojny światowej. W okresie powojennym nie została reaktywowana ponieważ członkowie oraz sama idea towarzystwa była prześladowana przez władze komunistyczne.

Urodzeni w miejscowości

• W miejscowości urodził się Leopold Smyczek – powstaniec śląski, prezes regionalnego oddziału Związku Powstańców Śląskich^[13].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 137970
2. Dane na witrynie gminy Świerklany. [dostęp 2011-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-26)].
3. Świerklany, [w:] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1287 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Landkreis Rybnik. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
5. Landkreis Rybnik. [dostęp 2014-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-07)].
6. Rozporządzanie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 15 grudnia 2006 w sprawie ustalenia, zmiany i znoszenia urzędowych nazw niektórych miejscowości i obiektu fizjograficznego (Dz.U. z 2006 r. nr 240, poz. 1746)
7. HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 53, OCLC 456751858  (niem.).
8. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
9. H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T. 14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889
10. Triest 1865 ↓, s. 757.
11. Działalność Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na ziemi rybnickiej w latach 1898–1939, Rybnicki Kurier Muzealny nr 4, czerwiec 2012
12. „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 563, hasło Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” – dzielnica Śląska.
13. „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 514..

1. FelixF. Triest FelixF., Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117  (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.