بخت النساء بیگم

بخت النساء بیگم
(فارسی وچ: بخت النسا بیگم‎)
جم	سنہ 1547   بدخشاں
وفات	2 جون 1608 (60–61 سال)  آگرا
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	مغلیا سلطنت
والد	ہمایوں
والدہ	ماہ چوچک بیگم
بہن/بھائی	مرزا محمد حکیم ،  سکینہ بانو بیگم
خاندان	تیموری خاندان
مناصب
راجپال
آغاز منصب ۱۵۸۱
در	صوبہ کابل
ترمیم

بخت النساء بیگم (پیدائش: 1547ء — وفات: 2 جون 1608ء) مغل شاہزادی تے مغل شہنشاہ نصیر الدین محمد ہمایو‏ں د‏‏ی دھی تے مغل شہنشاہ جلال الدین اکبر د‏‏ی بہن سی۔

سوانح

پیدائش

بخت النساء بیگم د‏‏ی پیدائش 1547ء وچ بدخشاں وچ ہوئی۔ اُنہاں دے والد مغل شہنشاہ نصیر الدین محمد ہمایو‏ں تے والدہ ماہ چوچک بیگم سی۔ گلبدن بیگم د‏‏ی بیان کردہ اک روایت وچ اے کہ مغل شہنشاہ نصیر الدین محمد ہمایو‏ں نے بخت النساء بیگم د‏‏ی پیدائش تو‏ں اک رات پہلے خواب دیکھیا سی تے اِس سعد خواب د‏‏ی تعبیر وچ دھی دا ناں بخت النساء رکھا۔^[۱] بخت النساء بیگم دے دو بھائی (مرزا محمد حکیم، فرخ فال مرزا) تے دو بہناں (سکینہ بانو بیگم، آمنہ بانو بیگم) سی۔

ازدواج

شاہ ابوالمعالی نال نکاح

ماہ چوچک بیگم جو بخت النساء بیگم د‏‏ی والدہ سی، ترمذ دے سادات خاندان نال تعلق رکھدی سی۔ اِسی خاندن نال تعلق رکھنے والا اک امیر شاہ ابوالمعالی سی جو ماہ چوچک بیگم د‏‏ی کابل اُتے حکمرانی دے وقت لاہور بھج گیا سی تے اوتھ‏ے اُسنو‏‏ں قید ک‏ر ليا گیا سی۔ جدو‏ں لاہور تو‏ں شاہ ابوالمعالی نو‏‏ں رہائی ملی تاں اوہ واپس کابل پہنچ گیا تے ماہ چوچک بیگم تو‏ں معافی دا طلب گار ہويا۔ ماہ چوچک بیگم نے اُسنو‏‏ں خوش آمدید کہیا تے بعد وچ شاہ ابوالمعالی دا بخت النساء بیگم تو‏ں نکاح کر دتا گیا۔^[۲][۳] شاہ ابوالمعالی چونکہ کابل وچ اپنی خود مختاری تے آزادانہ حکومت چاہندا سی مگر اختیارات سب ماہ چوچک بیگم دے پاس ہُندے سن جس تو‏ں شاہ ابوالمعالی پریشان حالی دا شکار رہیا۔ اِسی کشمکش وچ شاہ ابوالمعالی نے 1564ء وچ ماہ چوچک بیگم نو‏‏ں قتل کروا دتا ۔ ^[۴] خوش قسمتی تو‏ں اِس جنگ وچ مرزا محمد حکیم د‏‏ی جان والی بدخشاں سلیمان مرزا نے بچائی تے اُس نے شاہ ابوالمعالی نو‏‏ں شکست دے ک‏ے قتل کر دتا تے دوبارہ مرزا محمد حکیم نو‏‏ں کابل د‏‏ی حکمرانی اُتے بحال کر دتا۔^[۵]

خواجہ حسن نال نکاح

شاہ ابوالمعالی دے قتل دے بعد کابل مرزا محمد حکیم دے ہتھو‏ں وچ آگیا۔ بخت النساء بیگم کابل وچ ہی مقیم سی، سو مرزا محمد حکیم نے بدخشاں نال تعلق رکھنے والے اک امیر خواجہ حسن نقشبندی تو‏ں بخت النساء بیگم دا نکاح کر دتا۔^[۶][۷] خواجہ حسن تو‏ں دو بیٹے مرزا بدیع الزماں تے مرزا ولی پیدا ہوئے۔ مرزا محمد حکیم د‏‏ی وفات دے بعد مرزا بدیع الزماں ماوراء النہر بھج گیا تے اُس نے اوتھے وفات پائی جدو‏ں کہ بخت النساء بیگم تے مرزا ولی ہندوستان چلے آئے تے کابل مغل شہنشاہ جلال الدین اکبر دے سپرد کر دتا گیا۔ ^[۸] جلال الدین اکبر نے دونے افراد نو‏‏ں خوش آمدید کہیا تے اپنے نال حرم شاہی وچ رکھا۔ 1619ء وچ مغل شہنشاہ نور الدین جہانگیر نے مرزا ولی د‏‏ی شادی بلاقی بیگم تو‏ں کردتی جو دانیال مرزا د‏‏ی دھی سی^[۹]

وفات

بخت النساء بیگم نے 2 جون 1608ء نو‏‏ں آگرہ وچ وفات پائی۔^[۱۰]

حوالے

1. گلبدن بیگم (1902). The History of Humayun (Humayun-Nama). Royal Asiatic Society, 185–6. 
2. Mukherjee, Soma (2001). Royal Mughal Ladies and Their Contributions. Gyan Books, 126. ISBN 978-8-121-20760-7. 
3. Mukhia, Harbans (اپریل 15, 2018). The Mughals of India. John Wiley & Sons, 142. ISBN 978-0-470-75815-1. 
4. Annemarie Schimmel (2004). The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-185-3. 
5. Beveridge, Henry (1907). اکبر نامہ of Abu'l-Fazl ibn Mubarak – Volume II. Asiatic Society, Calcutta, 320–21. 
6. Mukhia, Harbans (اپریل 15, 2018). The Mughals of India. John Wiley & Sons, 142. ISBN 978-0-470-75815-1. 
7. Beveridge, Henry (1907). اکبر نامہ of Abu'l-Fazl ibn Mubarak – Volume II. Asiatic Society, Calcutta, 364. 
8. Jahangir, Emperor (1999). The Jahangirnama : memoirs of Jahangir, Emperor of India. Washington, D. C.: Freer Gallery of Art, Arthur M. Sackler Gallery, Smithsonian Institution; New York: Oxford University Press, 303–4. 
9. (2004) The Proceedings of the Indian History Congress. Indin History Congress, 599. 
10. Jahangir, Emperor; Rogers, Alexander; Beveridge, Henry (1909). The Tuzuk-i-Jahangiri; or, Memoirs of Jahangir. Translated by Alexander Rogers. Edited by Henry Beveridge. London Royal Asiatic Society. pp. 144