Edvard Ravnikar
Edvard Ravnikar je slovenski i jugoslavenski arhitekt, rođen 1907. u Novom Mestu, umro 1993. U Ljubljani. Diplomirao je kod arhitekte Jožeta Plečnika. Tokom 1938-1939 usavršavao se u ataljeu kod čuvenog Le Korbizjea. Od 1946–1980 bio je profesor na Fakultetu za arhitekturu građevinarstvo i geodeziju i Likovnoj akademiji u Ljubljani. [1]
Nakon Jože Plečnika u prvom razdoblju modernizacije, slovensku arhitekturu poslije Drugog svjetskog rata, obilježilo je djelovanje arhitekta Edvarda Ravnikara. Njihov opus prepoznatljiv je po izraženoj tektonskoj povezanosti strukture, volumena i materijala, te posvećenosti detalju. Svojom su poetikom doprinijeli popularizaciji posebne verzije modernizma koja je favorizirala specifično nasuprot tipičnom. Ravnikarova arhitektura prepoznatljiva je kao „arhitektura dijagonala“, jer objekti imaju oblik tougla i šestougla. Nakon kongresa arhitekata u Dubrovniku moderna arhitektura bila je jasno opredjeljenje u Jugoslaviji, bez ideološkog uticaja tadašnjih vlasti. Pritisak je postojao iz ekonomskih razloga i tehnoloških mogućnosti. Građevine su trebale biti jeftine, brzo izgrađene, korištenjem domaćih resursa.
Ravnikarovo najpoznatije djelo iz oblasti urbanizma je kompleks Trg Revolucije u Ljubljani, danas Trg Republike, čija je izgradnja počela 1960. godine. Između 1962. in 1982. Izgrađena je trajna arhitektonska osnova trga i okoline, na osnovu projekata koje su uradili Ravnikarove skupine: Anton Bitenc, Miloš Bonča, Jože Koželj, Anton Pibernik, Franc Rihtar, Vladislav Sedej i drugi.[2] Na trgu su objekti:
- Neboder Ljubljanske banke, TR2 (projekat Miloš Bonča)
- Neboder nekadašnja zgrada Iskre, TR3
- zgrada Maksimarketa i
- kongresni centar Cankarev dom (završen 1982. godine).
Prve dvije zgrade su oblika truogla. Njihov međusobni položaj simbolizuje Ljubljanu kao mjesto susreta istočne i zapadne kulture i germanskog sjevera i Mediterana na jugu (Ljubljanska vrata). Na trgu 26. juna 1991 predsjednik Milan Kučan proglasio je samostalnost Slovenije, pri čemu je prvi put bila javno dignuta nova zastava Slovenije. U spomen na taj događaj, na trgu se svake godine slavi obljetnica.
Na drugoj strani Šubičeve ulice je zgrada Državnoga parlamenta Republike Slovenije i Park narodnih heroja.
Na trgu se nalazi nekoliko spomenika. Najveći je Spomenik revolucije, koji simbolizuje pokret narodnih masa, borbu i pobjedu Revolucije. Djelo je kipara Drage Tršarja i Vladimira Brace Mušiča, izgrađen 1975. godine. U blizini je godine 1981. oodignut spomenik Edvardu Kardelju, delo Draga Tršarja i arhitekte Feđe Koširja. Pred Cankarevim domom podignut je i spomenik Ivanu Cankaru, djelo Slavka Stihca.
U periodu 2005 – 2011. godine Trg je bio u vlasništvu švajcarske firme BSL koja je izgradila podzemne garaže a Trg je postao krov garaža. Nakon što je ponovo prešao u opštinsko vlasništvo, Trg je 2011 pretvoren u pješačku zonu i ponovo dobio funkciju državnog trga.
Drugo značajno Ravnikarovo djelo iz oblasti urbanizma, je Nova Gorica. Nakon drugog svjetskog rata staro mjesto Gorica, ostalo je u Italiji. Uz to mjesto, uz samu granicu , na osnovu urbanističkog plana u obliku mreže, počelo se 1947. godine graditi novo mjesto. Plan nikad nije do kraja izveden.
Zgrada ogranka Narodne banke Slovenije u Celju je njegov projekat.
Ravnikar je bio član projektne grupe koja je napravila osnove za izgradnju Novog Beograda.
Prije rata, 1939, projektirao je vojničku kosturnicu žrtava I. svj. rata na ljubljanskom groblju Žale.[3]
Edvard Ravnikar je dobitnik Prešernove nagrade 1961 i 1978 za životno djelo, Plečnikove nagrade 1975 in 1987, Savezne nagrade za arhitekturu Borba, najprestižnije arhitektonsko priznanje u socijalističkoj Jugoslaviji 1982. Godine. Iste godine dobio je i nagradu AVNOJ-a. Herderjevu nagradu dobio je1988. godine. Dopisni član Jugoslovanske akademije u Zagrebu (JAZU) postao je 1963, dopisni član Slovenske akademije znanosti i umjetnosti (SAZU) 1969, redni 1979. godine. Titulu zaslužnog profesora ljubljanskog univerziteta dobio je 1989., a Tehnički fakultet u Gracu mu je 1988. dodijelio počasni doktorat.
- Art on Yugoslav Terrain [note: this is likely a translated title]. Belgrade: Prosveta.
- Belousov, Vladimir Nikolaevich (1973) (Russian). Современная архитектура в Югославии [Sovremennai︠a︡ arkhitektura I︠U︡goslavii, Contemporary Architecture in Yugoslavia]. Moscow: Stroĭizdat.
- Kultermann, Udo (1985) (German). Zeitgenössische Architektur in Osteuropa. Köln: DuMont Buchverlag. ISBN 3770115546.
- Edvard Ravnikar, Arhitekturni vodnik
- ↑ „Modern and contemporary Slovene architecture”. Arhivirano iz originala na datum 2008-11-23. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ↑ Enciklopedija Slovenije. (1987). Knjiga 1. Ljubljana: Mladinska knjiga.
- ↑ Vreme, 11. dec. 1939, str. 5. digitalna.nb.rs
