Jevrem Obrenović
| Jevrem Obrenović | |
| Mandat(i) | |
|---|---|
| 7. predsednik vlade Srbije | |
| 1821 - 22. januar 1826. | |
| Monarh | Miloš Obrenović I |
| Prethodnik | Petar Nikolajević Moler |
| Naslednik | Miloje Todorović |
| Biografija | |
| Veroispovest | Pravoslavac |
| Politička partija | Nestranačka ličnost |
| Supružnik | Tomanija Obrenović |
| Potomstvo | Miloš Obrenović |
uredi  |
|
Jevrem Obrenović (Gornja Dobrinja, 18. mart 1790. – Marašešti, 8/20. septembar 1856) je bio najmlađi brat Miloša Obrenovića, dugogodišnji obor-knez Šabačke nahije, general-divizijar i jedan od najznamenitijih Šapčana i deda kneza i kralja Srbije Milana Obrenovića.
Rođen je u Gornjoj Dobrinji (kod Požege) oko 1790. godine. U martu 1816. godine, Miloš Obrenović ga je postavio za obor-kneza Šabačke nahije. Tada mu je bilo samo 26 godina.
U Šapcu se oženio Tomanijom, ćerkom Ante Bogićevića, s kojom je izrodio osmoro dece – sedam kćeri i jednog sina. Njegov sin Miloš bio je otac kralja Milana Obrenovića.
Jevremova kćerka Anka bila je udata za Aleksandra Konstatinovića, s kojim je izrodila četvoro dece, od kojih su Katarina i Aleksadnar ostavili potomstvo, kako muško tako i žensko. Katarinom je hteo da se oženi knez Mihailo Obrenović. Valja spomenuti i Ankinu unuku Nataliju, kćerku pukovnika Aleksandra Konstantinovića, komandanta kraljeve garde, koja se udala za kneza Mirka Petrovića, sina crnogorskog kralja Nikole, s kojim je imala petoro dece od kojih je jedan od sinova, Mihailo, otac Nikole, aktuelnog pretedenta na presto Crne Gore[1].
Jevrem Obrenović umro je 10. septembra 1856. godine na svom imanju u Vlaškoj blizu Jašija (danas Rumunija tada Osmansko carstvo), posle duže bolesti, gde je i sahranjen.[2]
U Šabačkoj nahiji, Jevrem je imao brojna zaduženja: prikupljanje poreza, komunalno i urbanističko uređenje, osnivanje i ustrojstvo Magistrata, organizacija zdravstva i sprečavanje zaraza i epidemija, suzbijanje hajdučije, ušoravanje sela, gušenje buna, učešće u diplomatskim aktivnostima itd. Učestvovao je u gušenju Abuline (1821), Đakove (1825) i Čarapićeve (1826) bune i svojim rukama je, sramno i mučki, ubio Miloja Đaka kojeg je knez Miloš bio predao vojsci da mu sudi, a oni su odlučili da ga poštede.
U Šapcu je proveo 15 godina i svojim delima svrstao se u red znamenitih besmrtnika. Zato se njegov boravak u Šapcu naziva „Jevremovim zlatnim dobom“. Svojim vizionarskim delovanjem udario je temelje potonjeg „Malog Pariza“.
1829. godine, Jevrem je iz Sombora doveo Josifa Šlezingera za učitelja muzike svojoj deci. Šlezinger je u Šapcu osnovao sopstvenu „muzičku kapelu“, ali ju je knez Miloš ubrzo odveo u Kragujevac (1. juna 1831. godine Josif Šlezinger postavljen je za kapelnika vojne muzike u Kragujevcu). Za vreme Jevremove vlade, u Šapcu su počele da rade brojne značajne ustanove: Šabački magistrat (1823), Škola kod Crkve (koju je Jevrem podigao sopstvenim sredstvima), građanska bolnica sa dve prostorije (veća za bolesnike, manja za lekare, 1826. godine), dobro opremljena apoteka (1826), kasarna (zgrada sa četiri prostorije) sa 60 vojnika itd. Joakim Vujić svedoči da je, 1826. godine, u Šapcu zatekao solidno snabdevenu apoteku sa lekovima u vrednosti od 5000 groša.
Godine 1824. završena je gradnja Jevremovog konaka u Šapcu, skladne spratne građevine, koja je bila među najlepšim u Srbiji. U njemu se živelo po „evropejskim“ nazorima i manirima. Zdanje je bilo stecište školovanih i učenih ljudi, intelektualne i umetničke elite ondašnje Srbije, kojima je Jevrem bio mecena i potpora.
Jevrem i njegov Konak su po mnogo čemu značajni: po prvom klaviru u tadašnjoj Srbiji, dakle ne računajući tri kasnije prisajedinjene nahije Istočne Srbije (kneginja Sara Karapandžić imala je klavir u Negotinu ranije), prvom savremenom krevetu i drugom nameštaju i bečkom priboru za jelo, a imao je i prva pendžerska stakla u Srbiji (opet, ovo nisu prvi zastakljeni prozori uopšte, jer je fiksnih zastakljenih prozora bilo još u Srednjem veku, nego prozori koji se otvaraju).
Bila je u okviru Konaka i znamenita Jevremova biblioteka (sa delima Lafontena, Kupera, Skota, Šilera, i drugih) jedna od bogatijih u Srbiji. A u dvorištu Konaka, kao simbol statusa i moći, stajao je nacifrani fijaker (opet prvi u Srbiji), kupljen u tadašnjoj austrijskoj Vojvodini.
U novembru 1831. godine, knez Miloš postavio je Jevrema za gubernatora varoši i Nahije beogradske. Polovinom 1835. godine unapređen je u čin general-majora, a nadalje je zauzimao mnoge značajne položaje: nadzornik javnih građevina, upravnik Vojno-policijske kancelarije, predsednik Državnog saveta, član Namesničke vlade itd.
Pod Jevremovim pokroviteljstvom, početkom 1832. godine, osnovana je u Beogradu javna Biblioteka kao „poludržavna“ ustanova. Prvi darodavac knjiga bio je upravo Jevrem.
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti |
|---|---|---|---|
| Teodor Mihailović | 1802. | ||
| Višnja Urošević | 30. jun 1817. |
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti |
|---|---|---|---|
| Tomanija Bogićević | 1796. | 13. jun 1881. |
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti | supružnik |
|---|---|---|---|---|
| Jelena Obrenović | 6. maj 1818. | 188.. | Konstantin Hadija | |
| Simeona Simka Obrenović | 6. maj 1818. | 1837. | Janać (Jovan) German | |
| Anka Obrenović | 1. april 1821. | 10. jun 1868. | Aleksandar Konstantinović | |
| Jekaterina Obrenović | 9. jul 1826. | 6. avgust 1848. | umrla u mladosti | |
| Stana Obrenović | 24. mart 1828. | septembar 1842. | umrla u mladosti | |
| Miloš Obrenović | 25. novembar 1829. | 20. novembar 1861. | Elena Marija Katardži |
- Obrenovići
- Miloš Obrenović
- Šabac
- Ulica gospodar Jevremova, Šabac
- Ulica Gospodar-Jevremova
- Botanička bašta Jevremovac
- ↑ „Loza Obrenovića (objavljeno na forumu)”. Nadjisve.com. Arhivirano iz originala na datum 2014-04-17. Pristupljeno 27. 12. 2011.
- ↑ „Srpski kneževski grob u Rumuniji”. Czipm.org. Arhivirano iz originala na datum 2011-06-07. Pristupljeno 27. 12. 2011.
- Biografija na sajtu SANU Arhivirano 2016-03-05 na Wayback Machine-u
- Nebojša Jovanović: Jevrem Obrenović - skica jedne političke karijere Arhivirano 2018-03-24 na Wayback Machine-u, Istorijski časopis, broj 50, 2003. godine
- Sećanje na Jevrema i šabačko „zlatno“ doba (RTS, 15. februar 2016)
