Koštana (drama)
Za ostale upotrebe, v. Koštana (razvrstavanje).
| Koštana | |
|---|---|
| Opće informacije | |
| Autor | Borisav Stanković |
| Žanr | drama |
| Jezik | srpski |
| Adaptacije | |
Koštana je drama srpskog književnika Borisava Stankovića. To je jedno od najčešće igranih i najradije gledanih komada u srpskim pozorištima. Prvi put je treći čin objavljen u časopisu Zvezda kao pozorišna igra u četiri čina.[1] [2] Sadrži mnoge teme srpskog folklora i patrijahalnih običaja koji su bili prisutni u kasnom 19. veku.
Stanković je ovo delo prvi put napisao kada je imao oko 24 godine, ali ga je više puta prepravljao sve do konačne verzije koju je objavio kao zasebnu knjigu 1924. godine. Verzija je iz ove godine je poslužila za sva druga štampanja. Prvi put je ova drama štampana u celosti 1902. godine u Srpskom književnom glasniku. [1]
Drama je put izvedena 22. juna 1900. godine u Narodnom pozorištu u Beogradu. Reditelj je bio Čiča Ilija Stanojević, koji je istovreme igrao Mitku. Koštanu je glumila Zorka Todosić, a muzički aranžman je uradio Franjo Pokoroni.[3] Prvo izvođenje drame bilo je neuspešno, jer je bilo malo publike, loših kritika i nezadovoljstvo Stankovića.[1] Postoji i audio-zapis u kome Čiča Ilija Stanojević igra Mitketa u Fonoteci radio Beograda. [4]
Posle ovoga Stanković vrši osamdesetak promena u komadu i oko u didaskalijama.[5]
Godine 1924. godine Stanković slavi trideset godina književnog stvaralaštva i bira Koštanu da se ponovo štampa. Koštanu je igrala glumica Draga Spasić, a hadži-Tomu Dimitrije Ginić.[5] 7. aprila 1928. godine dešava se nova premijera drame u režiji Dimitrija Ginića. Prvi put, umesto Čiča Ilije, Mitketa glumi drugi glumac Nikola Gošić, a Koštanu Sofija Novaković.[6]
Tekst je transponovao Petar Konjović u istoimenu operu čije je prvo izvođenje bilo 1931. godine u Zagrebu.[7]
Drama je od 1962. do 1985. bila četiri puta ekranizovana kao TV drama na programu tadašnje JRT.
- Hadži Toma
- Kata, žena Hadži-Tomina
- Stana, kći Hadži-Tomina
- Stojan, sin Hadži-Tomin
- Arsa, predsednik opštine
- Vaska, kći Arsina
- Koca, drugarica njena
- Mitka, brat Arsin
- Marko, vodeničar Tomin
- Policija, starešina nad pandurima
- Pandur
- Kmet ciganski
- Grkljan, ciganin, svirač, otac Koštanin
- Kurta, ciganski pandur
- Koštana, ciganka, pevačica i igračica
- Salče, mati Koštanina
- ↑ 1,0 1,1 1,2 http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0350-0861/2009/0350-08610901051Z.pdf Nekoliko dopuna o Koštani Borisava Stankovića, Vesna O. Marković, Beograd, str. 61
- ↑ http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0350-0861/2009/0350-08610901051Z.pdf Sanja Zlatanović, Etnografski institut SANU, Beograd, str. 54
- ↑ Dragoljub Vlatković, Ubava moma rod nema, Koštana na sceni 1900—1975, Muzej pozorišne umetnosti, Teatron, Beograd, 1979, 9. str
- ↑ Fonoteka Radio Beograda, TG — 2248.
- ↑ 5,0 5,1 http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0350-0861/2009/0350-08610901051Z.pdf Nekoliko dopuna o Koštani Borisava Stankovića, Vesna O. Marković, Beograd, str. 62
- ↑ http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0350-0861/2009/0350-08610901051Z.pdf Nekoliko dopuna o Koštani Borisava Stankovića, Vesna O. Marković, Beograd, str. 63
- ↑ http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0350-0861/2009/0350-08610901051Z.pdf Sanja Zlatanović, Etnografski institut SANU, Beograd, str. 54