Saobraćaj u Irskoj
Irska ili Republika Irska je jedna od ostrvskih zemalja u Evropi. Kao ostrvska zemlja Irska ima poseban odnos prema pomorskom saobraćaju. Ona se nalazi u najprometnijem okeanu sveta (Atlantik). Zapadna obala Irskeje posebno važna za saobraćaj, budući da je okrenuta Britaniji i Evropa. Republika Irska je poslednje dve decenije evropska zemlja sa najvišim stepenom ekonomskog razvoja, što se održava velikim ulaganjima u saobraćajnu mrežu u državi, koji je zbog perifernog položaja u odnosu na glavne evropske puteve godinama bila izuzetno zaostala za evropska merila.
Republika Irska ima razvijen drumski, železnički, vazdušni i vodni saobraćaj. Najveće saobraćajno čvorište zemlje je glavni grad, Dablin.
Državno preduzeće nadležno za železnicu je "Irska Železnica".
Prema podacima iz 1998. godine dužina stalno korišćenih pruga u Irskoj bila 1.605 km, od čega 38 km elektrifikovano. Takođe, 295 km pruga su sa dva koloseka. Pruge u Republici Irskoj, kao i u Severnoj Irskoj imaju širi kolosek od standardnog, širine 1600 mm.
Najvažnije železničko čvorište je prestonica Dablin, od kog kreću sve važne linije u zemlji ka:
- jugu: Voterford
- jugozapadu: Kork
- zapadu: Limerik, Golvej
- severozapadu: Slajgo
- severu: Belfast (Severna Irska)
Gradska železnica je prisutna u glavnom gradu Dablinu, koji poseduje tramvajski i prigradski železnički sistem, a metro sistem je u planu (pogledati: Dablinski metro).
Železnička veza sa susednim zemljama:
Ujedinjeno Kraljevstvo - da, sa Severnom Irskom
Ukupna dužina puteva u Irskoj u 2004. godini bila je 92.500 km, od čega sa tvrdom podlogom 87.043 km. Dužina puteva sa tri ili četiri trake iznosila je 325 km, od čega su savremeni autoputi predstavljali 192 km, što je malo za evropske merila. Međutim, Irska je dugo bila veoma zaostala zemlja i kao ostrvo sa minimalnim unutarkopnenim prometom. Poslednjih godina sa naglim razvojem zemlje jedno od polja gde se najviše radi je baš autoputna mreža. Zahvaljujući tome, kao i ulaganju u putnu mrežu nižeg ranga, može se reći da današnja drumska mreža jeste razvijena.
Drumska mreža (kao i druge saobraćajne mreže) je posebno gusta u istočnoj polovini zemlje oko Dablina. Od prestonice kreće većina glavnih drumskih puteva u Irskoj. Oni nose dvostruku oznaku "M+broj".
Najvažniji državni autoputevi u Republici Irskoj su (* - u izgradnji ili u planovima):
- Glavni put M1, Dablin - Dandalk - granica sa Ujedinjenim Kraljevstvom, ukupna dužina puta je 80 km.
- Glavni put M3, Dablin - Navan -*- Kavan -*- granica sa Ujedinjenim Kraljevstvom, autoput na dužini od 47 km.
- Glavni put M4, Dablin - Kinegad -*- Longford -*- Slajgo, autoput na dužini od 55 km.
- Glavni put M6, Kinegad - Kilbergan -*- Atloun -*- Golvej, ukupna dužina autoputa je 22 km.
- Glavni put M7, Dablin - Kildejr - Portluiz -*- Nenag -*- Limerik, ukupna dužina autoputa je 63 km.
- Glavni put M8, Portluiz] - Kašel -*- Fermoj - Kork, ukupna dužina autoputa je 18 km.
- Glavni put M9, Kildejr - Karlou -*- Kilkeni -*- Voterford, ukupna dužina puta je 18 km.
- Glavni put M11, Dablin - Brej -*- Viklou -*- Veksford, ukupna dužina puta je 23 km.
- Glavni put M17, Slajgo -*- Čarlston -*- Golvej, dužina puta je 138 km, autoput u planu.
- Glavni put M, Kork - Voterford - Veksford, autoput u planu.
- Glavni put M50, polukružna obilaznica oko Dablina, ukupna dužina puta je 50 km, savremeni autoput celom dužinom.
Irska je ostrvska zemlja, okružena vodama Irskog mora sa istoka i Atlantika sa drugih strana. Zbog toga pomorski saobraćaj ima izuzetno veliki značaj za državu, posebno Irsko more, koje se nalazi ka Britaniji i na koje otpada 92% pomorskog prevoza. Najvažnija luka je prestonica Dablin, a značajne luke su i: Dandalk, Viklou, Voterford, Kork, Limerik, Golvej, Slajgo.
Unutrašnji vodeni saobraćaj Irske je obuhvata plovne puteve (reke i kanale) dužine 753 km., Međutim, značaj ovih puteva je mali za saobraćaj, a veći za turizam i poljoprivredu. Najvažniji delovi za plovidbu su ušća reka, gde su se smestili veliki gradovi (npr. Limerik na ušću najvažnije reke u državi, Šenon). U zemlji postoje tri značajna kanala:
Budući da je Irska ostrvska zemlja, vazdušni saobraćaj ima veći značaj naspram veličine zemlje. Još veći podstrek t+razvoju ovog vida saobraćaja daje niskobudžetno aviopreduzeće "Rajaner", čije se sedište u Irskoj. Državno aviopreduzeće je Er Lingus.
U Irskoj postoji zvanično 21 upisan aerodrom sa čvrstom podlogom (pogledati: Aerodromi u Republici Irskoj). 13 aerodroma je uvršteno na listu međunarodnih aerodroma sa IATA kodom (IATA Airport Code). Najvažniji aerodromi u zemlji su:
- Aerodrom "Dablin" u Dablinu - DUB
- Aerodrom "Šenon" u Limeriku - SNN
- Aerodrom "Kork" u Korku - ORK
Najvažniji aerodrom u zemlji je Aerodrom u Dablinu, koji s nalazi 10 km severno od grada, a koji ostvaruje više od polovine vazduhoplovnog prometa u zemlji.
Saobraćaj: Azerbejdžan • Albanija • Andora • Austrija • Belgija • Belorusija • Bosna i Hercegovina • Bugarska • Vatikan • Gruzija • Grčka • Danska • Estonija • Irska • Island • Italija • Jermenija • Kazahstan • Kipar • Letonija • Litvanija • Lihtenštajn • Luksemburg • Mađarska • Malta • Moldavija • Monako • Nemačka • Norveška • Poljska • Portugalija • Makedonija • Rumunija • Rusija • San Marino • Slovačka • Slovenija • Srbija • Turska • Ujedinjeno Kraljevstvo • Ukrajina • Finska • Francuska • Holandija • Hrvatska • Crna Gora • Češka • Švajcarska • Švedska • Španija - Evropska unija
Teritorije: Akrotiri i Dekelija • Grenland • Gernzi • Gibraltar • Jan Majen • Džersi • Olandska Ostrva • Ostrvo Man • Svalbard • Farska Ostrva