Sistemang Mataas na Paaralang Pang-agham ng Pilipinas

Mataas na Paaralang Pang-agham ng Pilipinas
Impormasyon
Itinatag	1964
Executive Director	Lilia T. Habacon[1]
Number of students	9,317 (Panuruang Taon 2020-2021)[2]
Campus	16
Accreditation	ISO:2015 Accredited
Affiliation	Kagawaran ng Agham at Teknolohiya
Website	pshs.edu.ph

Ang Sistemang Mataas na Paaralang Pang-agham ng Pilipinas (Philippine Science High School System sa Ingles) ay pangkat ng mga pampublikong mataas na paaralan sa Pilipinas na pinatatakbo ng Kagawaran ng Agham at Teknolohiya na may partikular na pagtuon sa pananaliksik at pagsasanay sa larangan ng agham at teknolohiya. ^[3]

Ginagawaran ng scholarship ng ahensya ang mga mag-aaral na Pilipinong may angking husay sa agham at matematika. Ang pagkakatanggap sa MPAP ay dinaraan sa pamamagitan ng Pambansang Paligsahang Pagsusulit^[4] na bukas lamang sa mga mamamayang Pilipino. Itinatakda sa kontrata na pinipirmahan ng bawat iskolar sa pagsisimula ng kanilang pag-aaral sa MPAP na sila ay kumuha ng kurso sa kolehiyo na may kinalaman sa larangan ng agham pangkalikasan, sipnayan, o inhinyeriya.^[5]

Organisasyon

Mga kampus

Sa unang 24 taon nito, iisa lamang ang kampus ng MPAP, ang kasalukuyang Main Campus sa lungsod Quezon. Kalaunan, bawat rehiyon sa Pilipinas^[6], maliban sa Bangsamoro^[7], ay may kampus.

Kampus	Lokasyon	Taon ng Pagkatatag	Direktor
Main Campus (NCR)	Agham Road, Diliman, Lungsod Quezon	1964	Lawrence V. Madriaga
Timog Mindanao (XI)	Sto. Niño, Tugbok District, Lungsod ng Dabaw	1988	Jonald P. Fenecios
Silangang Visayas (VIII)	Pawing, Palo, Leyte	1992	Yvonne M. Esperas
Kanlurang Visayas (VI)	Bito-on, Jaro, Lungsod ng Iloilo	1992	Shena Faith M. Ganela
Lambak ng Cagayan (II)	Masoc, Bayombong, Nueva Vizcaya	1998	Erick John H. Marmol
Gitnang Mindanao (X)	Nangka, Balo-i, Lanao del Norte	1998	Franklin L. Salisid
Bikol (V)	Tagongtong, Goa, Camarines Sur	1998	Lorvi B. Pagorogon
Ilokos (I)	San Ildefonso, Ilocos Sur	2002	Dr. Ronnalee N. Orteza
Gitnang Visayas (VII)	Talaytay, Argao, Cebu	2005	Dr. Rachel Luz V. Rica
Rehiyong Administratibo ng Cordillera (RAC)	Purok 12, Lime Kiln, Irisan, Baguio	2009	Edward C. Albaracin
Gitnang Luzon (III)	Lily Hill St., Clark Freeport Zone, Lungsod ng Angeles, Pampanga	2009	Theresa Anne O. Diaz
Soccsksargen (XII)	Paraiso, Koronadal City, South Cotabato	2012[8]	Edman Gallamaso
Caraga (XIII)	Ampayon, Butuan, Agusan del Norte	2013	Engr. Ramil A. Sanchez
CALABARZON (IV-A)	Sampaga, Lungsod ng Batangas	2015	Jose M. Andaya Jr.
Tangway ng Zamboanga (IX)	Cogon, Dipolog	2015	Chuchi Garganera
MIMAROPA (IV-B)	Rizal, Odiongan, Romblon	2016	Romeo C. Ongpoy, Jr.

Pamunuan ng Sistema

Ang Lupon ng mga Katiwala (Board of Trustees) ang pinakamataas na tagapagpatupad ng patakaran. Sa ibaba nito ay ang Komiteng Tagapagpaganap (ExeCom) na binubuo ng mga direktor ng iba't ibang kampus ng MPAP na nagbibigay ng mga rekomendasyon at mungkahing mga patnubay sa para sa kanilang pagpapatibay.^[9]

Kasaysayan

Pagkakatatag ng unang kampus

Itinatag ang Mataas na Paaralan ng Agham sa Pilipinas sa pamamagitan ng Batas ng Republika 3661 na inakda ng kongresistang si Virgilio Afable at nilagdaan ni Pangulong Diosdado Macapagal noong 1963.^[10] Nakasaad dito ang tungkulin ng MPAP na "mag-alok ng libreng pag-aaral sa antas ng mataas na paaralan nang may pagdiin sa mga asignaturang kaugnay sa paghahanda ng mga mag-aaral nito sa landas ng larangan ng agham."

Ang unang kampus ay nagsimulang umiral sa isang loteng pag-aari ng GSIS malapit sa Quezon Memorial Circle noong ika-5 ng Setyembre, 1964, sa pamumuno ng Pambansang Alagad ng Agham na si Gregorio Velasquez.^[11][12] Noong 1970, lumipat ito sa kasalukuyang pwesto ng Main Campus sa Kalsada ng Agham sa Diliman, Quezon City.

Paglawak at Pagkakatatag ng Sistema ng MPAP

Pagsapit ng dekada 1980, nagsimulang lumaganap ang MPAP sa iba't ibang rehiyon sa bansa. Itinatag ang unang rehiyunal na kampus sa lungsod ng Davao noong 1988^[13] at sinundan ng kampus sa Iloilo noong 1993^[14], ang unang kampus sa kabisayaan. Pagsapit ng 1998 ay mayroon nang pitong kampus sa buong kapuluan.

Upang magkaroon ng nagkakaisang pamantayan at pambansang pamunuan ang bawat kampus, nilagdaan ng pangulong Fidel V. Ramos noong 1997 ang Batas ng Republika 8496 o ang Batas ng Sistema ng MPAP.^[15]

Mga larawan

• 
  Gusali ng MPAP sa Diliman, Lungsod Quezon
• 
  Gusali ng MPAP kampus ng Silangang Visayas sa Leyte
• 
  Gusali ng MPAP kampus ng Caraga sa Agusan del Norte

Ilan sa mga kilalang alumni

• Reynaldo Vea (Batch 1969): Presidente at Chief Executive Officer ng Unibersidad ng Mapua^[16][17]
• Vicky Tauli-Corpuz (Batch 1969): Tagapagtaguyod ng karapatan ng mga Katutubo; Special Rapporteur ng Nagkakaisang Bansa para sa mga katutubo^[17][18]; isa sa mga binansagang "terorista" ng rehimeng Duterte noong 2018^[19]
• Hermogenes Esperon (Batch 1970): Heneral; dating Chief of Staff, Sandatahang Lakas ng Pilipinas^[20][21]
• Butch Dalisay (Batch 1971-A): manunulat, mamamatnugot, kolumnista, nagkamit ng gantimpala sa patimpalak ng Palanca^[22][23]
• Nimfa 'Nona' del Rosario (Batch 1971-B): organisador ng mga kabataan at komunidad; pulang mandirigma^[24][25]
• Miriam Coronel-Ferrer (Batch 1977): negosyador at dating tagapangulo ng peace panel ng Gobyerno ng Pilipinas sa MILF^[26]
• Jessica Zafra (Batch 1982): manunulat ng fiction, kolumnista, dating host ng palabas sa telebisyon at radyo^[27][28]
• Joseph Emilio Abaya (Batch 1983): dating kinatawan, unang distrito ng Cavite; dating Kalihim, Kagawaran ng Transportasyon at Komunikasyon^[29][30]
• Auraeus Solito (alyas Kanakan Balintagos) (Batch 1986): tagagawa ng pelikula, direktor ng mga pelikulang "Ang Pagdadalaga ni Maximo Oliveros", "Tuli", at "Pisay"^[31][32]
• Barry Gutierrez (Batch 1990): dating Kongresista ng partylist na Akbayan, tagapagsalita ni dating Bise Presidente Leni Robredo^[33]
• Luis Katigbak (Batch 1991): manunulat at kritiko sa musika^[34]
• Karlo Nograles (Batch 1993): Dating tagapangulo ng Komisyon sa Serbisyo Sibil^[35]
• Jeffrey Hidalgo (Batch 1994): mang-aawit, manunulat ng kanta, dating miyembro ng banda ng grupong Smokey Mountain^[36]
• Ricardo Novenario (Batch 1996): tagapagsulat ng batikang mga dula na 'Ang Huling El Bimbo' at 'Kafatiran'^[37]
• Atom Araullo (Batch 2000): host sa telebisyon, tagapag-ulat at brodkaster sa GMA Network^[38][39]

Mga sanggunian

1. "Mandate and Officials". Inarkibo mula sa orihinal noong Abril 9, 2017. Nakuha noong Abril 8, 2017.
2. "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2023-07-17. Nakuha noong 2023-07-17.
3. mPshSsAEiOUXYZ (2019-04-04). "The PSHS System – Philippine Science High School System" (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-17.^{[patay na link]}
4. "National Competitive Examination (NCE)". irc.pshs.edu.ph. Inarkibo mula sa orihinal noong 2023-07-17. Nakuha noong 2023-07-17.
5. "PSHS scholars face legal action for enrolling in non-S&T courses in college". Manila Bulletin (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-17.
6. https://pshs.edu.ph/mandate-and-officials/
7. https://scitechanddigital.news/2018/08/28/dost-calls-for-pisay-scholarship-applicants-for-2018-national-competitive-examination/
8. "PSHS-SRC opens for the pioneer batch". Inarkibo mula sa orihinal noong 2016-03-05. Nakuha noong 2023-07-17.
9. "Archive copy" (PDF). Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2023-07-17. Nakuha noong 2023-07-17.
10. "PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES - CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY". www.chanrobles.com. Nakuha noong 2023-07-17.
11. "About Us". carc.pshs.edu.ph. Inarkibo mula sa orihinal noong 2023-07-17. Nakuha noong 2023-07-17.
12. "A 'Pisay' for changing times". RAPPLER (sa wikang Ingles). 2014-09-06. Nakuha noong 2023-07-17.
13. User, Super (2013-12-03). "History". smc.pshs.edu.ph (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2023-07-17. Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: |last= has generic name (tulong)
14. "History of PSHSWVC". Philippine Science High School Western Visayas Campus (sa wikang Ingles). 2015-12-08. Inarkibo mula sa orihinal noong 2023-07-17. Nakuha noong 2023-07-17.
15. "Republic Act No. 8496". lawphil.net. Nakuha noong 2023-07-17.
16. mPshSsAEiOUXYZ (2023-04-04). "𝗪𝗔𝗧𝗖𝗛: 𝗠𝗲𝗲𝘁 𝘁𝗵𝗲 𝗚𝗔𝗠𝗘𝗖𝗛𝗔𝗡𝗚𝗘𝗥𝗦 𝗳𝗿𝗼𝗺 𝗣𝗶𝘀𝗮𝘆 🔥🔥🔥🔥 – Philippine Science High School System" (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-17.^{[patay na link]}
17. "PSHS Alumni Feature – https://pshs.edu.ph/pshs-alumni-feature/" (sa wikang Ingles). 2023-05-25. Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: External link in |title= (tulong)^{[patay na link]}
18. "Victoria Tauli-Corpuz, former Special Rapporteur (2014-2020)". OHCHR (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-17.
19. Brown, Alleen (2019-07-30). "More Than 160 Environmental Defenders Were Killed in 2018, and Many Others Labeled Terrorists and Criminals". The Intercept (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-17.
20. Dalisay, Butch. "Sharing my umbrella". Philstar.com. Nakuha noong 2023-07-17.
21. "PSHS Alumni Feature – https://pshs.edu.ph/pshs-alumni-feature/" (sa wikang Ingles). 2023-05-25. Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: External link in |title= (tulong)^{[patay na link]}
22. "PSHS Alumni Feature – https://pshs.edu.ph/pshs-alumni-feature/" (sa wikang Ingles). 2023-05-25. Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: External link in |title= (tulong)^{[patay na link]}
23. Dalisay, Butch. "Intelligence without values". Philstar.com. Nakuha noong 2023-07-17.
24. "Pisay Activists Memorial - Nimfa B. del Rosario". sites.google.com. Nakuha noong 2023-07-17.
25. "PRWC » NPA-Ifugao (Nona del Rosario Command) Archives". PRWC | Philippine Revolution Web Central. Nakuha noong 2023-07-17.
26. https://news.abs-cbn.com/nation/metro-manila/03/26/14/pnoy-wont-allow-transfer-pshs
27. "PSHS Alumni Feature – https://pshs.edu.ph/pshs-alumni-feature/" (sa wikang Ingles). 2023-05-25. Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: External link in |title= (tulong)^{[patay na link]}
28. "FAST FACTS: Philippine Science High School". RAPPLER (sa wikang Ingles). 2014-09-06. Nakuha noong 2023-07-17.
29. "PSHS Alumni Feature – https://pshs.edu.ph/pshs-alumni-feature/" (sa wikang Ingles). 2023-05-25. Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: External link in |title= (tulong)^{[patay na link]}
30. "Jun Abaya: 'A good soldier'". RAPPLER (sa wikang Ingles). 2012-08-31. Nakuha noong 2023-07-17.
31. "Mag-log in sa Facebook". Facebook. Nakuha noong 2023-07-17.
32. "PSHS Alumni Feature – https://pshs.edu.ph/pshs-alumni-feature/" (sa wikang Ingles). 2023-05-25. Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: External link in |title= (tulong)^{[patay na link]}
33. brigadanibarry (2015-12-01). "Rep. Gutierrez receives Pisay Gawad Lagablab Award for exemplary leadership, public service". BRIGADA NI BARRY (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-17.
34. "FAST FACTS: Philippine Science High School". RAPPLER (sa wikang Ingles). 2014-09-06. Nakuha noong 2023-07-17.
35. https://www.esquiremag.ph/politics/news/karlo-nograles-facts-a00297-20200407-lfrm
36. Author, Pikapika. "Exclusive: Jeffrey Hidalgo, ang singer na naging chemical engineer na ngayon ay erotica director na | Pikapika | Philippine Showbiz News Portal". www.pikapika.ph (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: |last= has generic name (tulong)
37. How a Science High School Prepared Me For Theatre | Dingdong Novenario | TEDxYouth@PSHSMain, nakuha noong 2023-07-17
38. News, G. M. A. (2021-05-06). "Atom Araullo reveals he originally wanted to become a scientist". GMA News Online (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-07-17. {{cite web}}: |last= has generic name (tulong)
39. https://www.esquiremag.ph/long-reads/features/atom-araullo-man-at-his-best-2022-interview-a2056-20221125-lfrm3