Abonuteihos

Abonuteikhos
Ἀβώνου τεῖχος Avónou tíchos (Yunanca)
Abonuteikhos antik yerleşim
Diğer adıİonopolis (İon'un kenti)
KonumTürkiye Kastamonu, İnebolu
BölgePaflagonya
Koordinatlar41°54′8″K 33°42′24″D / 41.90222°K 33.70667°D / 41.90222; 33.70667
TürYerleşim
Tarihçe
KuruluşMÖ 3. yüzyıl
Devir(ler)Antik Çağ
Kültür(ler)Roma Dönemi
Bağlı olduğuPaflagonya, Gangra,
İlgili kişi(ler)Aleksandros,
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)Katolik episkopos,
DurumRestore
Piskoposluk merkezi
Türkiye üzerinde Abonuteihos
Abonuteihos
Abonuteikhos'un Türkiye'deki konumu
Abonuteikhos çevresi.

Abonuteikhos (Yunanca: Ἀβώνου τεῖχος Avónou tíchos, demonim: Αβωνοτειχίτης Avonotichítis), daha sonraları İonopolis (Ιωνόπολις Ionópolis; Türkçe: İnebolu), Küçük Asya'da, modern İnebolu'da antik bir şehir. Bölgede, antik bir Katolik episkopos makamı da bulunmaktadır.

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Abonuteikhos ismi, "Abonu'nun duvarları" anlamına gelmektedir.[1] Sonradan alacağı Asklepios'un kardeşi İon'a ya da kentte daha önce bulunmuş İyonyalılara ithafen "İonopolis" ismi, "İon'un kenti" veya "İyonyalılar'ın kenti" anlamına gelmektedir.[2]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir, tahminen MÖ. 3. yüzyılda Sinope’ye bağlı bir emperion olarak kurulmuştur. Günümüzde İnebolu’da olduğu bilinmesine rağmen ilçede antik şehre dair bir kalıntı bulunamamıştır.[3][4]

Abonuteikhos, Samsatlı Lukianos'un "Aleksandros ya da düzmece yalvaç" isimli eserinde hicvedilen, Glykon kültünün kurucusu Aleksandros'un doğum yeri olarak akıllarda kalan, Paphlagonya sahilinde bir şehirdi.[5]

Lukianos'a göre Aleksandros, MÖ. 64 yılında Roma hakimiyetine giren[6] şehrin adının Abonuteikhos'tan İonopolis'e çevrilmesini Roma imparatorundan istemiş ise de (muhtemelen Antoninus Pius[7] veya Marcus Aurelius[8]), imparatorun talebi kabul edip etmediği bilinmemektedir. Yine de şehre daha sonra İonopolis adı verildiğini biliyoruz.[5][9]

Kent, sadece Heraklialı Marcianus ve İeoriklis'in andığı isimlere değil, Antoninus ve Lucius Verus dönemlerine ait sikkelerden anlaşıldığı kadarıyla "Ionopoliton" ve (Grekçe: Ἰωνοπολιτῶν, Ionopoliton) yanı sıra "Abonoteichiton" (Grekçe: Ἀβωνοτειχιτῶν, Avonotichiton) isimlerine de sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bunların dışında şehrin adının Abono, Aineboli, Neopoli gibi isimlerle anıldığına da rastlanılmaktadır.[10]

Günümüzde şehri içinde bulunduran İnebolu'nun ismi, "İonopolis" kelimesinin zaman içerisinde bozulmasıyla oluşmuş olmalıdır.[11][12][13][14]

Kültsel tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Piskoposluk merkezi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İonopolis, bir Roma eyaleti olan Paphlagonia'nın başkenti Gangra'ya bağlı bir piskoposluk merkezine dönüşebilecek kadar önemliydi,[15] ancak daha sonra bu önemini kaybetti. Michael LeQuien,[16] 325 ve 878 arasında[17] sekiz piskopostan bahseder ve İonopolis daha sonraki Notitiae Episcopatuum'da anılır.[18]

Katolik Piskoposluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]

Piskoposluk, Latin Katolik episkoposluğu adı altında, İonopolis'te (1929'dan 1971'e kadar Roma divanında -İtalyanca Gionopoli dışında- Jonopolis olarak yazıldı), sözde canlandırıldı. Hem en düşük (episkopal) hem de ara (arşiepiskopal) derecelerde bulunan aşağıdaki görevler, onlarca yıldır boştu:

  • Fahri Piskopos Wilhelm Hermann Ignaz Ferdinand von Wolf-Metternich zu Gracht (1720.09.16 - 1722.10.28).[29][30]
  • Fahri Piskopos Joannes Karski (1771.07.29 - 1785).[31][32]
  • Fahri Piskopos (atanmış piskopos) John Murphy (1815.02.21 - 1815.02.21).
  • Fahri Piskopos (atanmış piskopos) Ferdinand Corbi (1833.09.30 - ?).
  • Fahri Piskopos Wincenty Lipski (1856.09.18 - 1875.12.13).[33][34]
  • Fahri Başpiskopos James Gibbons (1877.05.29 - 1877.10.03), daha önce Adramyttium'un Fahri Piskoposu (1868.03.03 - 1872.07.30) ve Kuzey Karolina'nın Apostolik Vicar'ı (ABD) (1868.03.03 - 1877.05.20); aynı zamanda Richmond'ın Piskoposu (ABD) (1872.07.30 - 1877.05.29); Daha sonra Baltimore'da Başpiskopos yardımcısı (1921/03/24 - 1877/10/03), başarılı bir şekilde Baltimore Büyükşehir Başpiskoposluğu, (ABD) (1877/10/03 1877/05/29); Trastevere'deki S. Maria'nın Kardinali (1887/03/17 - 1921.03. 24), Kutsal Kardinaller Koleji'nin en iyi Protopriği (1920.12.07 - 1921.03.24).
  • Fahri Başpiskopos Francis Xavier Leray (1879.09.30 - 1883.12.28).
  • Fahri Piskopos Giacomo Daddi (1884.03.24-1897?).
  • Fahri Piskopos Andrea Cassato (1898.03.24 - 1913.05.01).
  • Fahri Piskopos Henri Doulcet, Passionistler (CP) (1913.06.03 - 1914.03.17); önceden Nikopol Piskoposu (Bulgaristan) (1895.01.07 - 1913.03.31); daha sonra Dioclea Fahri Başpiskoposu (1914.03.17 - 1916.07.27).
  • Fahri Bishop Joseph John Fox (1914.11.07 - 1915.03.14).
  • Fahri Piskopos Nicolás Gonzalez Pérez, Claretianlar (CMF) (1918.08.24 - 1935.03.23).
  • Fahri Piskopos Eugène-Louis-Marie Le Fer de la Motte (1935.07.08 - 1936.07.20).
  • Fahri Piskopos Johann Baptist Dietz (1936.07.25 - 1939.04.10), Fulda'da yardımcı Piskopos (Almanya) (1936.07.25 - 1939.04.10), daha sonra Fulda Piskoposu (1939.04.10 - 1958.10.24) daha sonra Cotrada'nın Fahri Başpiskoposu (1958.10.24 - 1959.12.10).
  • Fahri Piskopos Maurice-Auguste-Eugène Foin (1939.06.10 - 1948.07.10).
  • Fahri Piskopos Hubert Joseph Paulissen, Society of African Missions (SMA) (1951.11.15 - 1966.08.12).

Glykon kültü ve sahte peygamber

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Glykon ve Abonuteikhoslu Alexander

Abonuteikhoslu Aleksandros, şehirde Apollon'un oğlu Asklepios'un "yılan tanrı" halinde yeniden doğacağı iddiasını ortaya atarak peygamberliğini ilan etmiş ve şehirde, bu tanrıya sonradan vereceği isimle, Glykon kültünü kurmuştu.[35][36] Şehir, bu kültün kuruluşuna kadar silik bir geçmişe sahipti.

Diğer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yukarıdakilerin dışında şehirde Zeus, Asklepios, Dionysos, Nike, Artemis ve Zephyros gibi Yunan Mitolojisinden gelme birçok tanrıya ait kültler de bulunmaktaydı.[36]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

 Bu madde şu anda kamu malı olan Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü'nden metin içermektedir‎. Smith, William, (Ed.) (1854–1857). "Abonoteichos". Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü (İngilizce). Londra: John Murray. s. 5. 

Özel

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Karasalihoğlu, Murat (2005). a.g.m, 80.
  2. ^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 177.
  3. ^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 11-12.
  4. ^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 37.
  5. ^ a b Smith, William (1857). a.g.e, "Abonoteichos", syf. 5.
  6. ^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 13.
  7. ^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 161.
  8. ^ Karasalihoğlu, Murat (2005). a.g.m, 82.
  9. ^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 176.
  10. ^ Karasalihoğlu, Murat (2014). a.g.m, 158.
  11. ^ Strabo, s. 545.
  12. ^ Arrian, Periplus Ponti Euxini s. 15.
  13. ^ Ptol. v. 4 § 2
  14. ^ Stephanus of Byzantium, s. v. Grekçe: Ἀβώνου τείχος
  15. ^ Louis Vivien de Saint-Martin, Historical and geographical description of Asia Minor, including ancient times, the Middle Ages and modern times (A. Bertrand, 1845) syf. 43.
  16. ^ Le Quien, Oriens Christ., I, 555.
  17. ^ CUINET, La Turquie d'Asie, IV (Paris, 1894), syf. 466-69 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  18. ^ The Catholic Encyclopedia (1908) 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  19. ^ Mullen, Roderic L. (2004). a.g.e, "Ionopolis/Abonuteichos", syf. 123.
  20. ^ Price, Richards; Gaddis, Michael (2005). a.g.e, syf. 88.
  21. ^ Schwartz, Eduard (1974). a.g.e, syf. 422.
  22. ^ Schwartz, Eduard (1974). a.g.e, syf. 207.
  23. ^ "N. bishop of Ionopolis (tenth century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020. 
  24. ^ "Niketas bishop of Ionopolis (and chartoularios) of the Great Orphanotropheion (eleventh century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020. 
  25. ^ Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John F.; Cormack, Robin (2008). a.g.e, syf. 154.
  26. ^ Cheynet, Jean-Claude; Sode, Claudia (Edl.) (2003). a.g.e, syf. 58.
  27. ^ McGeer, Eric; Nesbitt, John; Oikonomides, Nicolas (Edl.) (2001). a.g.e, syf 49-50.
  28. ^ "John bishop of Ionopolis (eleventh century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020. 
  29. ^ Hierarchia Catholica, V, syf. 229.
  30. ^ Les Ordinations Épiscopales, yıl 1721, sayı 6.
  31. ^ Hierarchia Catholica, VI, syf. 244-454.
  32. ^ Les Ordinations Épiscopales, yıl 1772, sayı 34.
  33. ^ Le Petit Episcopologe, konu 178, numara 14.787.
  34. ^ Hierarchia Catholica, VIII, syf. 323.
  35. ^ Herbermann, Charles (Ed.) (1913). a.g.e, VIII, "Ionopolis".
  36. ^ a b Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 15.

Genel

[değiştir | kaynağı değiştir]