Alice Mabota

Alice Mabota
DoğumMaria Alice Mabota
08 Nisan 1949(1949-04-08)
Maputo, Mozambik
Ölüm12 Ekim 2023 (74 yaşında)
Johannesburg, Güney Afrika
Meslekİnsan hakları aktivisti, eğitimci ve kamu görevlisi
Tanınma nedeniMozambik İnsan Hakları Derneği Başkanı
ÖdüllerUluslararası Cesur Kadınlar Ödülü (2010)

Maria Alice Mabota[Note 1] (8 Nisan 1949 – 12 Eylül 2023), Mozambikli insan hakları aktivisti, eğitimci ve kamu görevlisi. Mozambik İnsan Hakları Derneği'nin Başkanıydı.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mabota, 8 Nisan 1949'da Maputo, Mozambik'teki Geral José Macamo Hastanesi'nde doğdu. Bölgenin yerlilerinden olan Mabota Ailesi'nin ferdiydi.[1]

Babası ve amcasının yanında yetişti. 1966'da vaftiz edildi. Maputo, Mozambik'e yaklaşık 100 kilometre uzaklıkta bukunan Matutuíne'deki St Roch Misyonu İstasyonu'nda ilk öğrenimini tamamladı.[1]

Annesinin desteklemesiyle orta öğrenime devam etti boşta olduğu dönemlerde hizmetli olarak çalışarak ailesine katkı sağladı. Orta öğrenimini Josina Machel Ortaokulu'nda tamamladı. Yüksek öğrenimine ise İngilizce diline hakim olamaması ve tıp eğitimi sırasında kadavra görmekten korktuğu için devam etmedi.[1]

Alice Mabota

1973-1980 yılları arasında Mozambik Tarım Bakanlığı'na bağlı Sömürge Tarım Otoritesi Birimi'nde görev aldı. Mozambik Devlet Bilgi ve Güvenlik Hizmetleri Gizli Servisi'nden (SISE) gelen iş önerisini ise kabul etmedi.[1]

Aynı zamanda Francisco Manyanga Ortaokulu'nda Portekizce öğretmeni, Sponsorluk ve Hukuki Yardım Kurulunda (IPAJ) ve Devlet Emlak Parklar İdaresi'nde (APIE) kamu görevlisi olarak çalıştı.[1]

İnsan Hakları Derneği'nin oluşumu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mabota'nın hayatındaki en önemli gelişme 1993'te 45 gün süren Viyana İnsan Hakları Konferansı'na davet edilmesiyle gerçekleşmiş burada kazandığı deneyim onu ülkesi Mozambik'te insan hakları üzerine çalışmalara yöneltmiştir. 1995'te Viyana'ya tekrar gittiğinde diğer Mozambikli aktivistler ve entelektüellerle birlikte Gine-Bissau modelini temel alarak Mozambik İnsan Hakları Derneği'nin temellerini atmışlardır.[1][2]

Alice Mabota, 2012-2016 yılları arasında ABD'nin Mozambik Büyükeliği görevini yürüten Douglas Griffiths ile ayak üstü konuşurken.

Kuruluşundan itibaren başına geçtiği Mozambik İnsan Hakları Derneği bünyesinde ülkesindeki sivil toplumunun en popüler seslerinden biri olarak kendisini kabul ettirmiştir.[3] Özellikle 2010'lu yıllarda Mozambik siyasetinde FRELIMO ve RENAMO arasında artan kutuplaşmayı eleştirdi. Mozambik İnsan Hakları Derneği'nin sivil toplum örgütleriyle birlikte Mozambik'in başkentinde barış, eşitlik ve yolsuzluğa karşı çeşitli protesto yürüyüşleri düzenledi. Bu sırada radikal FRELIMO kanadına atfedilen çok sayıda ölüm tehdidi ve ayrıca kamuya açık hakaretlere maruz kaldı.[4][5] Mozambik Cumhurbaşkanı'na hakaretten güvenlik güçleri tarafından sorguya alındı.[6]

İnsan hakları üzerine yaptığı çalışmalarla 2010'da Amerikan yönetimi tarafından verilen Uluslararası Cesur Kadınlar Ödülü'nü kazandı.[Note 2][7][8]

Ülkesi Mozambik'te 2014 ile 2019 yıllarında yapılan Genel Seçimler'de Cumhurbaşkanlığı adaylığı gündeme gelse de varlık gösteremedi.[9][10]

Ölüüm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mabota, 12 Ekim 2023'te Johannesburg, Güney Afrika'da kanser tedavisi gördüğü bir hastanede 74 yaşında ölmüştür.[11]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Also spelled as Mavota or Mahota, depending on the transcription.
  2. ^ However, the US Department of State does not cite her as a laureate, but many (independent) sources report the award ceremony at the US Embassy in Maputo, Mozambique.
  1. ^ a b c d e f Emildo Sambo (10 Mart 2015). ""Temos de alcançar a independência em prol das futuras gerações", Alice Mabota" (Portekizce). 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  2. ^ "The Status of Human Rights Organizations in Sub-Saharan Africa Mozambique". Hrlibrary.umn.edu. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  3. ^ "I have a right to | BBC World Service". www.bbc.co.uk. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  4. ^ "QUEM É ARMANDO GUEBUZA". Jornal Domingo. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  5. ^ "Alice Mabota diz que sofre ameaça para abortar marcha do próximo sábado". O País. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  6. ^ "Polícia de Moçambique interroga ativista Alice Mabota". Deutsche Welle. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  7. ^ "MOZAMBIQUE: Alice Mabota Wins 2010 International Women of Courage Award". 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  8. ^ "Alice Mabota é a mulher mais corajosa de Moçambique". O País. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  9. ^ "Alice Mabota admite candidatar-se à presidência de Moçambique | Portal de Angola". Portal de Angola. 23 Ocak 2014. 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  10. ^ "Moçambique: Alice Mabota, primeira mulher candidata às presidenciais | DW | 15.07.2019". DW.COM. 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2019. 
  11. ^ "Morreu a ativista moçambicana Alice Mabota – DW – 12/10/2023". dw.com (Portekizce). 14 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2023. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]