Dünya Ticaret Örgütü'ne yönelik eleştiriler
Dünya Ticaret Örgütü'ne yönelik eleştiriler, çeşitli bakış açılarından Dünya Ticaret Örgütü'ne yönelen eleştirileri kapsar.
Eleştiri alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel olarak eleştiriler, Dünya Ticaret Örgütü'nün ülke sınırlarını göz ardı ederek küresel ticareti dünyanın büyük çoğunluğunda yaygınlaştırmasının, çok sayıda yerel ve küresel soruna yol açtığı esasına dayanır. Bu sorunların arasında yerel çiftçilerin iflasından, çevre sorunlarına, hayvan haklarından gelişmekte olan ülkeler aleyhine olan işleyişlere, ilaçların ulaşılamamasından sağlıksız gıda sorunlarına kadar çok farklı alanlar olduğu savunulur. Bu nedenle de sermaye ve malların serbest dolaşımına karşı çıkılır.
Ayrıca, temel olarak serbest dolaşıma karşı olmayan, DTÖ kurum, kural ve işleyişlerindeki bozukluklara yönelik olan, daha düşük seviyeli eleştiriler de bulunmaktadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Seattle Konferansı
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya Ticaret Örgütü'nün 1999 yılındaki Seattle Konferansı'nda 50 bin aktivistin katılımıyla etkili sokak gösterileri gerçekleştirildi. Başlangıçta ılımlı davranan yerel yönetim ve emniyet kuvvetleri, DTÖ'nün çalışmalarına devam edememesi ve üst yönetimden gelen baskılar sonucunda müdahaleleri son derece sertleşti. Önce polis şiddetini göz ardı eden medya, ertesi gün yayınlarına dahil etmeye başlayınca dünyanın ilgisi gösterilere çekildi. Bu olay, eleştirilerin dünya çapında bilinirliğini arttıran bir dönüm noktası oldu.
Doha Kalkınma Turu ve sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]2001 yılında başlatılan Doha Kalkınma Turu ile, Ticaret ve Çevre Komitesi kuruldu ve çevresel ürünlerde pazara giriş, çok taraflı çevre anlaşmaları ile Dünya Ticaret Örgütü'nün ilişkisi ve çevreye duyarlı ticaret pratiklerinin geliştirilmesi gibi konularda görevlendirilmesi karara bağlandı. Fakat umulan olmadı ve alınan yetersiz kararlar bile uygulanamadı.
- 2001 Doha: DTÖ, zaruri ilaçların ticari çıkarların önünde tutulması gerektiğini kabul etti. Yine Doha'da DTÖ, yoksul ülkelerin gereksinimlerini karşılamayı kabul etti.
- 2003 Cancún, Meksika: Toplantının gerçek gündeminin, başarısız DTÖ modelini yaymak olduğu anlaşılınca gelişmekte olan ülkeler toplantıyı terk etti.
- 2003: Gelişmiş Çiftçiler Birliği'nin Kore federasyonunun başkanı Lee Hyung Kae, protesto amacıyla intihar etti.
- 2003: DTÖ yerel pazarları ithalata boğunca, 40 bin Hint çiftçi borçlarından dolayı intihar etti.
- 2003: Dünyanın dört bir yanındaki 36 milyondan fazla insan, Irak'ın işgaline karşı tarihin en büyük protestosunu gerçekleştirdi.
Sonuçlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Zaruri ilaçlar ve yoksul ülkelere yardım konusundaki DTÖ kararlarının uygulanmasında çok az ilerleme kaydedildi.
Milyonlarca ABD ve benzer ülkelerdeki iş, denizaşırı ülkelere taşındı, maaşlar düştü ve sağlıksız gıda ithalatı arttı.
Tüm bu süreç içinde Washington, Cenova, Ekvator, Miami, Hindistan, Güney Kore, Filipinler, Honduras, Hong Kong toplantılarında yoğun protestolar ve sokak gösterileri devam etti.
Sinema
[değiştir | kaynağı değiştir]Çok sayıda ana teması veya yan teması DTÖ'yü eleştiren drama ve belgesel filmler gerçekleştirilmiştir. Bunların içinde 2000 tarihli 30 Frames a Second: The WTO in Seattle 2000 ve 1999 tarihli Breaking the Spell adlı belgesel filmler ile 2007 yapımı drama türündeki Battle in Seattle filmi örnek olarak gösterilebilir.