Kriptograflar listesi

Bu bir kriptograflar^[a] listesidir. Kriptografi, hasım adı verilen üçüncü tarafların varlığında güvenli iletişim için tekniklerin uygulanması ve incelenmesidir.

20. yüzyıl öncesi

• Halil ibn Ahmed el-Ferahidi: kriptografi üzerine "Kriptografik Mesajlar Kitabı" ("Book of Cryptographic Messages") başlıklı şimdi kayıp olan bir kitap yazdı.
• El-Kindi, 9. yüzyıl Arap polimat ve frekans analizinin yaratıcısıdır.
• Athanasius Kircher, şifreli mesajları çözmeye çalıştı.
• Genç Augustus, Brunswick-Lüneburg Dükü, kriptografi üzerine standart bir kitap yazdı.
• İbn Vahşiyye: sihirli formülleri şifrelemek için kullanılan birkaç şifre alfabesi yayınladı.^[1]
• John Dee, aslında şifreli bir metnin kılıfı olan okült bir kitap yazdı
• İbn Adlan: 13. yüzyıl kriptografıydı, frekans analizinin örneklem büyüklüğü konusunda önemli katkılarda bulundu.
• Mantua Dükü Francesco I Gonzaga 1400'lerin başında homofonik yerine koyma şifresinin en eski örneğini kullanan kişidir.^[2][3]
• İbnü'd-Düreyhim: İkame şifrelerini tartışan sekiz şifre sisteminin ayrıntılı açıklamalarını verdi ve iki yüzyıl sonra "Vigenère tablosu" olarak bilinen türden bir "tablo"nun ilk erken dönem fikirlerine yol açtı.
• Ahmed el-Kalkaşendî: Kriptoloji üzerine bir bölüm içeren on dört ciltlik Arapça bir ansiklopedi olan Subh al-a 'shanın yazarı. Bu eserdeki şifrelerin listesi hem ikame (yerine koyma) hem de transpozisyon (yer değiştirme) ve ilk kez her düz metin harfi için birden fazla ikame içeren bir şifreyi içeriyordu.
• Charles Babbage, İngiliz, 19. yüzyıl matematikçisi, Kırım Savaşı sırasında gizlice polialfabetik ikame şifrelere karşı etkili bir saldırı geliştirdi.
• Leone Battista Alberti, polimat/evrensel dahi, polialfabetik ikame (daha spesifik olarak, Alberti şifresi) ve ilk mekanik şifreleme yardımcısı olabilecek şeyin mucididir.
• Giovanni Battista della Porta, kriptanaliz üzerine ufuk açıcı bir çalışmanın yazarıdır.
• Étienne Bazeries, Fransız, asker, en büyük doğal kriptanalistlerden biri olarak kabul edilir. En çok "Bazeries Silindiri"'ni geliştirmesiyle ve 1901 tarihli etkili metni Les Chiffres secrets dévoilés ("Gizli şifreler açıklandı") ile tanınır.
• Giovan Battista Bellaso, İtalyan kriptolog
• Giovanni Fontana (mühendis), iki şifreli kitap yazdı.
• Bingenli Hildegard, harfleri yazmak için kendi alfabesini kullanmıştır.
• Romalı general/politikacı Julius Caesar'ın kendi adıyla anılan Sezar şifresi vardır ve Probus (muhtemelen Valerius Probus) tarafından kriptografi üzerine yazılmış bir kayıp eserin onun askeri kriptografi kullanımını bazı ayrıntılarıyla ele aldığı iddia edilmektedir. Kendi adıyla anılan şifreyi icat etmemiş olması muhtemeldir, zira diğer ikame şifreleri onun zamanından çok önce kullanılmaktaydı.
• Friedrich Kasiski, günümüzde Kasiski testi olarak bilinen Vigenère şifresi üzerine ilk yayınlanmış saldırının yazarı.
• Auguste Kerckhoffs, şifre tasarım ilkelerine katkıda bulunmasıyla tanınır.
• Edgar Allan Poe, kriptanaliz üzerine bir deneme olan Gizli Yazı Üzerine Birkaç Söz ("A Few Words on Secret Writing") kitabının ve bir kriptogramın çözümünde harf frekanslarının kullanımını içeren kısa bir öykü olan The Gold Bug'ın yazarıdır.
• Johannes Trithemius, mistik ve polialfabetik ikamede kullanılmak üzere "tableaux" (tablolar) tanımlayan ilk kişidir. Genel olarak steganografi ve kriptografi üzerine erken bir inceleme yazdı.
• Philips van Marnix, Sint-Aldegonde lordu, Hollanda'nın İspanyollara karşı isyanı sırasında Sessiz Willem için İspanyol mesajlarını deşifre etti.
• John Wallis, Cromwell ve Charles II için kod kırıcıydı.
• Sir Charles Wheatstone, meşhur Playfair şifresinin mucidi ve genel polimat.

I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı zamanı kriptografları

• Richard J. Hayes (1902-1976), İkinci Dünya Savaşı'nda İrlandalı kod kırıcı.
• Jean Argles (1925-2023), İkinci Dünya Savaşı'nda İngiliz kod kırıcı
• Arne Beurling, İsveçli matematikçi ve kriptograf.
• Lambros D. Callimahos, ABD, NSA, William F. Friedman ile çalıştı, NSA kriptanalistlerine eğitim verdi.
• Ann Z. Caracristi, ABD, SIS, İkinci Dünya Savaşı'nda Japon Ordusu'nun şifrelerini çözdü, daha sonra NSA'in müdür yardımcısı oldu.
• Alec Naylor Dakin, Birleşik Krallık, İkinci Dünya Savaşı sırasında Hut 4, Bletchley Park'taydı.
• Ludomir Danilewicz, Polonya, Biuro Szyfrow, şifreleri kırmak için Enigma makinesi kopyalarının oluşturulmasına yardımcı oldu.
• Patricia Davies (d. 1923), İkinci Dünya Savaşı'nda İngiliz kod kırıcı.
• Alastair Denniston, Birleşik Krallık, 1919'dan 1942'ye kadar Bletchley Park'ta GC&CS direktörü.
• Agnes Meyer Driscoll, ABD, birçok Japon şifresini kırmıştır.
• Genevieve Grotjan Feinstein, ABD, SIS, Purple'ın kırılmasına yol açan modeli fark etti.
• Elizebeth Smith Friedman, ABD, Sahil Güvenlik ve ABD Hazine Bakanlığı kriptografı, modern kriptografinin eş-mucitlerindendir.^[4]
• William F. Friedman, ABD, SIS, istatistiksel yöntemleri kriptografi alanına soktu.
• Cecilia Elspeth Giles, Birleşik Krallık, Bletchley Park
• Jack Good, İngiltere, GC&CS, Bletchley Park Alan Turing ile birlikte kriptanalize istatistiksel yaklaşım üzerinde çalıştı.
• Nigel de Grey, Birleşik Krallık, Oda 40, I. Dünya Savaşı sırasında Zimmermann Telgrafı'nın şifresinin çözülmesinde önemli bir rol oynamıştır.
• Dillwyn Knox, Birleşik Krallık, Oda 40 ve GC&CS, Abwehr (Alman askeri istihbaratı) tarafından kullanılan ticari Enigma şifresini kırmıştır.
• Solomon Kullback, ABD, SIS, Japon Red cipher şifresinin kırılmasına yardımcı oldu, daha sonra NSA'de Baş Bilim İnsanıydı.
• Frank W. Lewis, ABD, William F. Friedman ile çalıştı, bulmaca ustasıdır.
• William Hamilton Martin ve Bernon F. Mitchell, 1960 yılında Sovyetler Birliği'ne iltica eden ABD Ulusal Güvenlik Ajansı kriptologlarıdır.
• Leo Marks, Birleşik Krallık, SOE kriptografi direktörü, yazar ve oyun yazarı.
• Donald Michie, Birleşik Krallık, GC&CS, Bletchley Park, Lorenz şifresinin kriptanalizi ve Colossus bilgisayarı üzerinde çalışmıştır.
• Consuelo Milner, ABD, Naval Applied Science Lab'da kriptopgraftı.
• Max Newman, Birleşik Krallık, GC&CS, Bletchley Park, Lorenz şifresinin kriptanalizi için Colossus bilgisayarı geliştiren bölüme başkanlık etmiştir.
• Georges Painvin, Fransız, I. Dünya Savaşı sırasında ADFGVX şifresini kırdı.
• Marian Rejewski, Polonya, Biuro Szyfrów, Polonyalı matematikçi ve kriptolog. 1932 yılında, o zamanlar Almanya tarafından kullanılan ana şifre cihazı olan Enigma makinesini fiş tertibatı (plugboard) ile çözmüştür. Tarihte bu şifreyi ilk kıran kişidir.
• John Joseph Rochefort, ABD, Pearl Harbor saldırısı sonrasında JN-25'e girilmesine önemli katkılarda bulundu.
• Leo Rosen, ABD, SIS, Japon Purple makinesinin kademeli anahtarlarla inşa edildiği sonucuna vardı.
• Frank Rowlett, ABD, SIS, Purple'ı kıran ekibin lideridir.
• Jerzy Różycki, Polonya, Biuro Szyfrów, Alman Enigma şifrelerinin kırılmasına yardım etti.
• Luigi Sacco, İtalya, İtalyan General ve Kriptografi El Kitabı'nın ("Manual of Cryptography") yazarıdır.
• Laurance Safford, II. Dünya Savaşı da dahil olmak üzere yirmi yıldan fazla bir süre boyunca ABD Donanması'nda baş kriptograf olarak görev yapmıştır.
• Abraham Sinkov, ABD, SIS.
• John Tiltman, Birleşik Krallık, Tuğamiral, Oda 40, GC&CS, Bletchley Park, GCHQ, NSA. Olağanüstü uzunlukta ve çeşitlilikte kriptografik hizmetler verdi.
• Alan Mathison Turing, İngiltere, GC&CS, Bletchley Park baş kriptografı, Enigma'nın şifresinin çözülmesinde kullanılan Bombe'nin mucidi, matematikçi, mantıkçı ve Bilgisayar biliminin ünlü öncüsü.
• William Thomas Tutte, Birleşik Krallık, GC&CS, Bletchley Park, John Tiltman ile birlikte Lorenz SZ 40/42 şifreleme makinesini (kod adı "Tunny") kırarak Colossus bilgisayarının geliştirilmesine öncülük etti.
• William Stone Weedon, ABD,
• Gordon Welchman, İngiltere, GC&CS, Bletchley Park, Hut Six'in (Alman Ordusu ve Hava Kuvvetleri Enigma şifre. şifre çözme), Bombe'nin tasarımına önemli bir katkıda bulunmuştur.
• Herbert Yardley, ABD, MI8 (ABD), "Amerikan Kara Odası"nın ("The American Black Chamber") yazarı, Çin'de kriptograf olarak ve kısa bir süre Kanada'da çalıştı.
• Henryk Zygalski, Polonya, Biuro Szyfrów, Zygalski levhalarının mucidi, 1939 öncesi Alman Enigma şifrelerini kırdı.
• Karl Stein, Alman, Wehrmacht Yüksek Komutanlığı Şifre Dairesi'nde Bölüm IVa (kendi süreçlerinin güvenliği) Başkanı. Stein manifoldunun kaşifidir.
• Gisbert Hasenjaeger, Alman, Enigma'yı test eden kişi. Kurt Gödel'in yüklem mantığı için tamlık teoreminin yeni kanıtını keşfetti.
• Heinrich Scholz, Alman, OKW'de Bölüm IVa'da çalıştı. Mantıkçı ve Alan Turning'in kalem arkadaşıdır.
• Gottfried Köthe, Alman, OKW'de kriptanalist ve matematikçidir, topolojik vektör uzayları teorisini yarattı.
• Ernst Witt, Alman, OKW'de matematikçidir. Ernst Witt'in Adını Taşıyan Matematiksel Keşifler.
• Helmut Grunsky Alman, karmaşık analiz ve geometrik fonksiyon teorisi alanlarında çalıştı. Grunsky teoremini ve Grunsky eşitsizliklerini tanıttı.
• Georg Hamel.
• Oswald Teichmüller, Alman, OKW'de geçici olarak kriptanalist olarak çalışmıştır. Karmaşık analize yarıkonform dönüşümleri (quasiconformal mapping) ve diferansiyel geometrik yöntemlerini tanıttı. Friedrich L. Bauer tarafından aşırı bir Nazi ve gerçek bir dahi olarak tanımlanmıştır.
• Hans Rohrbach, Alman, Alman Dışişleri Bakanlığı, sivil diplomatik kriptoloji ajansı AA/Pers Z'de matematikçidir.
• Wolfgang Franz, Alman, OKW'de çalışan matematikçidir. Daha sonra topoloji alanında önemli keşifler yapmıştır.
• Werner Weber, Alman, OKW'de matematikçidir.
• Georg Aumann, Alman, OKW'de matematikçidir. Doktora öğrencisi Friedrich L. Bauer'di.
• Otto Leiberich Alman, Wehrmacht Yüksek Komutanlığı Şifre Bölümü'nde dilbilimci olarak çalışan matematikçidir.
• Alexander Aigner Alman, OKW'de çalışmış matematikçidir.
• Erich Hüttenhain Alman, Wehrmacht Yüksek Komutanlığı Şifre Bölümü Chi IV'ün (bölüm 4) baş kriptanalisti ve yöneticisidir. Bir dizi Alman şifre makinesini test eden ve bunların kırılabilir olduğunu tespit eden bir Alman matematikçi ve kriptanalisttir.
• Wilhelm Fenner Alman, Baş Kriptolog ve Wehrmacht Yüksek Komutanlığı Şifre Bölümü Direktörüdür.
• Walther Fricke, Alman, Wehrmacht Yüksek Komutanlığı Şifre Bölümü'nde Dr. Erich Hüttenhain ile birlikte çalıştı. Matematikçi, mantıkçı, kriptanalist ve dilbilimcidir.
• Fritz Menzer, Alman, SG39 ve SG41'in mucididir.

Diğer bilgisayar öncesi

• Rosario Candela, ABD, Mimar ve Hunter College'da sivillere konuyla ilgili kitaplar yazan ve dersler veren önemli bir amatör kriptologtı.
• Claude Elwood Shannon, ABD, bilgi teorisinin kurucusu, tek kullanımlık şifrenin kırılamaz olduğunu kanıtladı.

Modern

Ayrıca daha kapsamlı bir liste için bakınız: Kategori:Modern kriptologlar.

Simetrik anahtar algoritması mucitleri

• Ross Anderson, Birleşik Krallık, Cambridge Üniversitesi, Serpent şifresinin ortak mucididir.
• Paulo S. L. M. Barreto, Brezilya, São Paulo Üniversitesi, Whirlpool özet fonksiyonunun ortak mucididir.
• George Blakley, ABD, gizli paylaşımın (secret sharing) bağımsız mucididir.
• Eli Biham, İsrail, Serpent şifresinin ortak mucididir.
• Don Coppersmith, DES ve MARS şifrelerinin ortak mucididir.
• Joan Daemen, Belçikalı, AES (Gelişmiş Şifreleme Standardı) haline gelen Rijndael ve SHA-3 haline gelen Keccak şifrelerinin ortak geliştiricisidir.
• Horst Feistel, Alman, IBM, Feistel ağı ve Lucifer şifresinin isim babasıdır.
• Lars Knudsen, Danimarka, Serpent şifresinin ortak mucididir.
• Ralph Merkle, ABD, Merkle ağacının mucididir.
• Bart Preneel, Belçika, RIPEMD-160'ın ortak mucididir.
• Vincent Rijmen, Belçika, AES (Gelişmiş Şifreleme Standardı) haline gelen Rijndael'in ortak geliştiricisidir.
• Ronald L. Rivest, ABD, MIT, RC şifre serisi ve MD algoritma serisinin mucididir.
• Bruce Schneier, ABD, Blowfish'in mucidi ve Twofish ve Threefish'in ortak mucididir.
• Xuejia Lai, CH, Uluslararası Veri Şifreleme Algoritması (IDEA-International Data Encryption Algorithm)'in ortak mucididir.
• Adi Shamir, İsrail, Weizmann Enstitüsü, gizli paylaşımın mucididir.

Asimetrik anahtar algoritması mucitleri

Whitfield Diffie, Martin Hellman, Ronald Rivest ve Adi Shamir RSA 2008'de

• Leonard Adleman, ABD, USC, RSA'daki 'A'.
• David Chaum, ABD, kör imzanın mucididir.
• Clifford Cocks, Birleşik Krallık GCHQ, RSA'nın ilk mucididir. 1997 yılına kadar gizli kalan bu gerçek Rivest, Shamir ve Adleman tarafından bilinmiyordu.
• Whitfield Diffie, ABD, Diffie-Hellman anahtar değişim protokolünün (halka açık) ortak mucididir.
• Taher Elgamal, ABD (Mısır doğumlu), Elgamal ayrık günlük şifreleme sisteminin mucididir.
• Shafi Goldwasser, ABD ve İsrail, MIT ve Weizmann Enstitüsü, sıfır bilgi kanıtları ve Semantik güvenliğin ortak kaşifidir.
• Martin Hellman, ABD, Diffie-Hellman anahtar değişim protokolünün (halka açık) ortak mucididir.
• Neal Koblitz, eliptik eğri kriptografisinin bağımsız ortak yaratıcısıdır.
• Alfred Menezes, bir eliptik eğri tekniği olan MQV'nin ortak mucididir.
• Silvio Micali, ABD (İtalya doğumlu), MIT, sıfır bilgi kanıtları ve Semantik güvenliğin ortak kaşifidir.
• Victor Miller, eliptik eğri kriptografisinin bağımsız ortak yaratıcısıdır.
• David Naccache, Naccache-Stern kriptosistemi ve Naccache-Stern sırt çantası kriptosisteminin mucididir.
• Moni Naor, CCA güvenliği için Naor-Yung şifreleme paradigmasının ortak mucididir.
• Rafail Ostrovsky, Oblivious RAM, tek sunuculu Private Information Retrieval ve proaktif kriptosistemlerin ortak mucididir.
• Pascal Paillier, Paillier şifrelemesinin mucididir.
• Michael O. Rabin, İsrail, Rabin şifrelemesinin mucididir.
• Ronald L. Rivest, ABD, MIT, RSA'daki 'R'.
• Adi Shamir, İsrail, Weizmann Enstitüsü, RSA'daki 'S'.
• Moti Yung, CCA güvenliği, eşik kriptosistemleri ve proaktif kriptosistemler için Naor-Yung şifreleme paradigmasının ortak mucididir.

Kriptanalistler

• Joan Clarke, II. Dünya Savaşı sırasında Bletchley Park'ta kod kırıcı olarak yaptığı çalışmalarla tanınan İngiliz kriptanalist ve nümismattır.
• Ross Anderson, Birleşik Krallık.
• Eli Biham, İsrail, diferansiyel kriptanaliz ve İlgili anahtar saldırısının ortak kaşifidir.
• Matt Blaze, ABD.
• Dan Boneh, ABD, Stanford Üniversitesi.
• Niels Ferguson, Hollanda, Twofish ve Fortuna'nın ortak mucididir.
• Ian Goldberg, Kanada, Waterloo Üniversitesi.
• Lars Knudsen, Danimarka, DTU, integral kriptanalizi keşfetti.
• Paul Kocher, ABD, diferansiyel güç analizini keşfetti.
• Mitsuru Matsui, Japonya, doğrusal kriptanalizin kaşifidir.
• David Wagner, ABD, UC Berkeley, kayma ve bumerang saldırısının ortak kaşifidir.
• Xiaoyun Wang, Çin Halk Cumhuriyeti, MD5 ve SHA-1 özet fonksiyonu saldırıları ile tanınır.
• Alex Biryukov, Lüksemburg Üniversitesi, imkansız diferansiyel kriptanaliz ve kayma saldırısı ile bilinir.
• Moti Yung, Kleptografi.

Algoritmik sayı teorisyenleri

• Daniel J. Bernstein, ABD, birçok popüler algoritma geliştirdi, Bernstein v. United States davasında ABD hükûmetinin kısıtlamalarına karşı mücadele etti.
• Don Coppersmith, ABD
• Dorian M. Goldfeld, ABD. Michael Anshel ve Iris Anshel ile birlikte Anshel-Anshel-Goldfeld anahtar değişimi ve Cebirsel Silgi'yi icat etti. Ayrıca Braid Group Cryptography'nin kurulmasına yardımcı oldular.

Teorisyenler

• Mihir Bellare, ABD, UCSD, Random oracle modelinin ortak önericisidir.
• Dan Boneh, ABD, Stanford.
• Gilles Brassard, Kanada, Université de Montréal. Kuantum kriptografinin ortak mucididir.
• Claude Crépeau, Kanada, McGill Üniversitesi.
• Oded Goldreich, İsrail, Weizmann Enstitüsü, Kriptografinin Temelleri ("Foundations of Cryptography") kitabının yazarıdır.
• Shafi Goldwasser, ABD ve İsrail.
• Silvio Micali, ABD, MIT.
• Rafail Ostrovsky, ABD, UCLA.
• Charles Rackoff, sıfır bilgi kanıtının ortak kaşifidir.
• Oded Regev, hatalarla öğrenmenin mucididir.
• Phillip Rogaway, ABD, UC Davis, Random oracle modelinin ortak önericisidir.
• Amit Sahai, ABD, UCLA.
• Gustavus Simmons, ABD, Sandia, kimlik doğrulama teorisi.
• Moti Yung, ABD, Google.

Hükümet kriptografları

• Clifford Cocks, Birleşik Krallık, GCHQ, daha sonra RSA olarak bilinen algoritmanın gizli mucididir.
• James H. Ellis, Birleşik Krallık, GCHQ, asimetrik şifrelemenin mümkün olduğunu gizlice kanıtlamıştır.
• Lowell Frazer, ABD, Ulusal Güvenlik Ajansı
• Laura Holmes, ABD, Ulusal Güvenlik Ajansı
• Julia Wetzel, ABD, Ulusal Güvenlik Ajansı
• Malcolm Williamson, Birleşik Krallık, GCHQ, daha sonra Diffie-Hellman anahtar değişimi olarak bilinen protokolün gizli mucidi.

Kriptograf iş insanları

• Bruce Schneier, ABD, Counterpane Internet Security, Inc.'in CTO'su ve kurucusu ve kriptografi yazarıdır.
• Scott Vanstone, Kanada, Certicom'un kurucusu ve eliptik eğri kriptografisi savunucusudur.

Ayrıca bakınız

• Kriptografi

Notlar

1. Kriptanalist, kriptanaliz uzmanı, kriptolog veya kriptocu şeklinde de adlandırılabilir.

Kaynakça

1. Whitman and Mattord (2010). Principles of Information Security. 4. Course Technology. s. 351. ISBN 978-1111138219. 
2. David Salomon. Coding for Data and Computer Communications 22 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Springer, 2005.
3. Fred A. Stahl. "A homophonic cipher for computational cryptography 13 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Proceedings of the national computer conference and exposition (AFIPS '73), pp. 123–126, New York City, 1973.
4. Worrall, Simon (7 Ekim 2017). "This Woman Saved the Americas From the Nazis". National Geographic. 7 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2018. 

Dış bağlantılar

• List of cryptographers' home pages