Metabolik çatlak
| Makale serilerinden |
| Marksizm |
|---|
 |
Metabolik çatlak, sosyolog John Bellamy Foster'ın Karl Marx'a atfettiği , kapitalist üretim biçimi altındaki ekolojik kriz eğilimlerinin teorisidir. Marx'tan alıntı yapan Foster, bunu "toplumsal metabolizmanın birbirine bağlı sürecindeki onarılamaz çatlak" olarak tanımlamaktadır.[1] Foster, Marx'ın kapitalist tarımsal üretim ve kent ile kır arasında büyüyen bölünmeden kaynaklanan, insanlık ile doğanın geri kalanı arasındaki metabolik etkileşimde bir kırılma olduğunu teorize ettiğini ileri sürmektedir.
“Metabolik yarık” terimini Marx yerine Foster icat etti. Foster, teorinin Marx'ın 1844 El Yazmaları'nda insan doğası ve insanlarla doğa arasındaki ilişki üzerine daha önceki çalışmalarından geliştiğini savunmaktadır. Metabolizma, Marx'ın "doğanın yabancılaşmasının olgun analizidir" [2] ve "insan ve doğa arasındaki insan emeğinden kaynaklanan kompleks alışverişi tasvir etmenin daha sağlam ve bilimsel bir yolunu" sunmaktadır.[3]
Marx'a doğayı göz ardı etme ve Sovyetler Birliği ile diğer sözde komünist devletlerin çevre sorunlarının sorumluluğunu yükleme atfedenlerin aksine Foster, metabolik çatlak teorisinde Marx'ın ekolojik perspektifinin kanıtlarını görmektedir. Metabolik çatlak teorisi "Marx'ın günümüzün ekolojik düşüncesinin çoğunu öngören çevresel bozulma eleştirisini geliştirmesini mümkün kılmaktadır",[2] Sürdürülebilirlik sorunlarının yanı sıra konsantre hayvan besleme operasyonları kullanılarak yapılan tarımsal üretimin sınırları da bunlara dahildir.[4] Orijinal Marksist kavramı temel alan araştırmacılar, karbon çatlağı gibi başka benzer terimler de geliştirmişlerdir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Marx, Karl (1981). Capital, Vol. III. New York: Vintage Books.
- ^ a b Foster, John Bellamy (March 2000). Marx's Ecology: Materialism and Nature. New York: Monthly Review Press. ISBN 978-1-58367-012-5. 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
- ^ Foster, John Bellamy (September 1999). "Marx's Theory of Metabolic Rift: Classical Foundations for Environmental Sociology". American Journal of Sociology (İngilizce). 105 (2): 366-405. doi:10.1086/210315. ISSN 0002-9602. 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
- ^ Gunderson, Ryan (December 2011). "The Metabolic Rifts of Livestock Agribusiness". Organization & Environment (İngilizce). 24 (4): 404-422. doi:10.1177/1086026611424764. ISSN 1086-0266. 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.