Oruçlu, Artvin

Oruçlu
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Oruçlu
Oruçlu
Oruçlu
Oruçlu'nun Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım764 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam87
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08100

Oruçlu, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Oruçlu köyünün eski adı Orcohi'dir. Orcohi (ორჯოხი) adı, Gürcüce iki anlamındaki "ori" (ორი) ve değnek anlamındaki "cohi" (ჯოხი) kelimelerinden oluşmuş olabilir.[4][5] 16. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen Gürcüce bir kaynakta Orcohi adı, "Orcohi Dağı" (ორჯოხის მთა) şeklinde geçer.[6] Orcohi, Türkçede kaynaklarda Orcak, Orcuk ve Orucuk gibi farklı yazılışlarla yer alır. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Orcak" veya "Orcuk" (اورجق) şeklinde yazılmıştır.[7] Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli Osmanlıca yayında ise "Orucuk" (اوروجوق) biçimini almıştır.[8] Tao-Klarceti bölgesindeki iki köyün daha eski adı Orcohi'dir.

Orcohi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Günümüzde de kullanılan çok sayıda Gürcüce yer adı bu dönemden kalmış olmalıdır.[9] Gürcü asma cinslerinden Orcohuli de adını bu köyden alır.

Orcohi köyü, 1835 tarihli nüfus defterinden "Orcak" veya "Orcuk" (اورجق) adıyla Çıldır Eyaleti'ne bağlı Livane-i Ulya sancağının köylerinden biriydi. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte köyde 48 hanede 141 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Orcohi köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 282 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[7]

Orcohi köyü, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Vilayeti'ne bağlı Lazistan sancağının sınırları içinde yer alıyordu. Bu sancağa bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre köyde 50 hanede 189 kişi kaydedilmiştir. Ancak bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfusu tespit ediyordu. Erkek kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 378 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[10]

Orcohi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus tespitinde Orcoh (Орджохъ) şeklinde kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Artvin kazasına bağlı Tsria nahiyesinin üç köyünden biriydi. Nüfusu, 209'u erkek ve 196'sı kadın olmak üzere, 50 hanede yaşayan 405 kişiden oluşuyordu. Bu nüfus sayımında köy halkının tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[11] Bununla birlikte, Gürcüce bir ada sahip olan köyde Mikieti (მიქიეთი), Bagati (ბაგათი), Vake (ვაკე), Orikikana (ორიქიყანა), Utieti (უთიეთი), Gori (გორი), Kapani (კაპანი), Zedvake (ზედვაკე), Leğvati (ლეღვათი) gibi Gürcüce yer adları günümüzde de kullanılmaktadır.[12]

Orcohi köyü, Birinci Dünya Savaşı sonlarında Rusların Artvin sancağından çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Nitekim bu durum 7 Mayıs 1920 tarihinde Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Yaklaşık bir yıl sonra Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinin ardından imzalanan Moskova Antlaşması'yla Artvin bölgesi ve Orcohi köyü Türkiye'ye bırakıldı.[13][14]

Orçohi köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında, bu livanın Sirya (Tsira) nahiyesinin on köyünden biriydi. "Orçuk" olarak kaydedilmiş olan köyde, 69 hanede 272 kişi yaşıyordu. 1876 ve 1886 yıllarıyla kıyaslandığında köyünün nüfusunun iyice azalmış olduğu görülmektedir.[15] Orcohi, Orcuk veya Orçuk Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında "Oruclu" (sonradan Oruçlu) olarak değiştirilmiştir.[8] Tao-Klarceti bölgesindeki iki köyün daha eski adı Orcohi'dir. Oruçlu köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Artvin kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 427 kişiye çıkmıştı.[16] Köyün 1965 genel nüfus sayımında 382 kişiden oluşan nüfusu içinde 204 kişi okuma yazma biliyordu.[17]

Orcohi, Artvin bölgesinde bağcılığın önemli merkezlerinden biriydi. Artvin bölgesi dışında Gürcistan'da da yetişen Orcohuli asması, adını bu köyden almıştır. Eskiden Orcohi köyünde yetişen üzümle "Demiröz" markasıyla şarap imal ediliyordu.[18][19] Giorgi Kazbegi de 1874 yılında, Çoruh Nehri'nin sol kıyılarında kül rengin hakim olduğu bölgelerde görkemli yeşil alanların göründüğünü, bunların Tsria ve Orcohi köylerinin üzüm bağları olduğunu yazmıştır. Bu sırada kendisine bu iki köyde Livana bölgesinin en iyi üzümlerinin yetiştiğinin söylendiğini belirtmiştir.[20]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Oruçlu köyü, Artvin il merkezine 50 km uzaklıktadır.[21]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 74[2]
2020 87[2]
2019 97[2]
2018 120[2]
2017 66[2]
2016 79[2]
2015 84[2]
2014 107[2]
2013 72[2]
2012 48[2]
2011 58[2]
2010 64[2]
2009 100[2]
2008 126[2]
2007 138[2]
2000 161[21]
1990 261[21]
1985 285[21]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Oruclu, Turkey Page". Fallingrain.com. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Merkez Oruçlu Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ "ორი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 4 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  5. ^ "ჯოხი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 4 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  6. ^ ""1516-1550 წწ. - სამცხე-საათაბაგოს მღვდელმთავართა ნუსხა" (1516-1550 Yılları Samtshe-Saatabago Piskoposluklar Listesi)". 27 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024. 
  7. ^ a b Buket Şahin, 1835 tarihli Çıldır Eyaletine Bağlı Livane-i Ulya Sancağı 2768 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 328, 51-56. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  8. ^ a b Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112.
  9. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 188. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  10. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt, VIII. cilt s. 357.
  11. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1355". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024. 
  12. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; dspace.nplg.gov.ge isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  13. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2021. 
  14. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. 
  15. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  16. ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 167" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  17. ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  18. ^ "ორჯოხული", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 2 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  19. ^ "Ruhan Odabaş, "Yol Hikâyeleri - 8"". 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  20. ^ "Giorgi Kazbegi, Türkiye Gürcistan'ında Üç Ay: Bir Seyyahın Notları (სამი თვე თურქეთის საქართველოში : მოგზაურის ჩანაწერები), Batum, 1995, 107". 10 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024. 
  21. ^ a b c d "Oruçlu Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]