Salkımlı, Artvin
| Salkımlı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Salkımlı Salkımlı'nın Türkiye'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 890 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 325 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08100 |
Salkımlı, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Salkımlı köyünün eski adı Tolgomi'dir. Gürcü zeytin türlerinden biri olan Tolgomuri (თოლგომური) de Tolgomi (თოლგომი) adından gelir.[4] Tolgomi adı Türkçeye Tolgom (طولكوم) şeklinde girmiştir.[5]
Tolgomi, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarından Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim Şuabari (შუაბარი), Saçinke (საჭინკე), Eliatzminda (ელიაწმინდა) gibi yer adlarının günümüzde de kullanılması, buranın bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.[6]
Tolgomi, 1835 Osmanlı nüfus defterinde ve 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde ayrı bir köy olarak geçmemektedir. Bu kayıtlarda bir köy olarak yer alan Sveti köyünün bir mahallesi olabilir.[7][8]
Tolgomi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus saygında Tolgom (Тольгомъ) şeklinde kaydettiği yerleşim, Sveti nahiyesinin atı köyünden biriydi. Köyün nüfusu, 64'ü erkek ve 76'sı kadın olma üzere, 18 hanede yaşayan 140 kişiden oluşuyordu. Bu sayımda nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. Bununla birlikte köyde Gürcü nüfusu bugün de yaşamaktadır. Köye bağlı olarak Şobar (Шобаръ) adıyla bir mahalle bulunuyor ve bu mahallede 8 hane yaşıyordu.[9][10] Şobar veya Şuabari (შუაბარი) günümüzde “Sobar” adıyla Salkımlı köyünün bir mahallesidir.
Tolgomi köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından bağımsız Gürcistan sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Artvin sancağının ve köyü Gürcistan’ın bir parçası olarak tanıdı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921’de, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Anlatşması’yla Tolgomi köyünün de içinde yer aldığı Artvin bölgesi Türkiye’ye bırakıldı.[11][12]
Tolgomi veya Tolgom Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Salkımlı olarak değiştirildi. Artvin vilayetinde 1926 yılında yapılan nüfus tespitinde köyde 21 hanede 95 kişi yaşıyordu. Bu tarihte Salkımlı, Artvin vilayetinin merkez kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[5] 1886 yılıyla kıyaslandığında nüfusun önemli ölçüde azalmış olduğu görülmektedir. 1935 genel nüfus sayımında Salkımlı, Çoruh vilayetinin Artvin kazasının merkez nahiyesinin bir köyüydü. Köyün nüfusu 316 kişiden oluşuyordu.[13] 1965 genel nüfus sayımıda Salkımlı köyünde 456 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 220 kişi okuma yazma biliyordu.[14] Deriner Barajı'ndan dolayı Aşağı Tolgomi tamamen boşaltılmıştır.
Salkımlı'da İnatzminda (ინაწმინდა) adını taşıyan yerde eskiden bir kilise olduğu bilinmektedir. İnatzminda adının Ninotzminda'dan (ნინოწმინდა) değişime uğradığı tahmin edilmektedir.[15]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Artvin merkezine 12 km uzaklıktadır.[16] Köy merkezi Artvin - Şavsat-ardahan yolu üzerinde ve altinda olmak üzere iki mahalleden oluşur. 1300 rakımı olan, köye 8 km uzaklığında "Saçinke" isminde bir mezrasi ve "Çegilli" tepesi isminde 2040 rakımlı yaylası vardır . Köy sınırları icerisinde Çoruh vadisine 247 metre yüksekliğinde Deriner barajı inşa edilmiştir.Bu sebepten dolayı köyün en alt mahallesi olan "tolgum"kamulastirilmistir ve baraj insaat sahasi içinde yer almaktadır. Köyün mezra ve yaylası güzel doğası ve soğuk sularından dolayı yaz aylarında piknikcilere ev sahipliği yapmaktadır.Yaylasinin hakim tepelerinden, Ardanuç ilçesi başta olmak üzere karcal dağları, Ortaköy yaylaları, savsat köyleri ve daha birçok doyumsuz manzarayı görmek mümkündür.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Kadın | Erkek | Toplam |
|---|---|---|---|
| 2021 | 152[2] | 168[2] | 320[2] |
| 2020 | 151[2] | 174[2] | 325[2] |
| 2019 | 147[2] | 170[2] | 317[2] |
| 2018 | 164[2] | 178[2] | 342[2] |
| 2017 | 136[2] | 164[2] | 300[2] |
| 2016 | 130[2] | 151[2] | 281[2] |
| 2015 | 141[2] | 162[2] | 303[2] |
| 2014 | 129[2] | 172[2] | 301[2] |
| 2013 | 135[2] | 168[2] | 303[2] |
| 2012 | 184[2] | 210[2] | 394[2] |
| 2011 | 177[2] | 222[2] | 399[2] |
| 2010 | 157[2] | 219[2] | 376[2] |
| 2009 | 165[2] | 252[2] | 417[2] |
| 2008 | 168[2] | 280[2] | 448[2] |
| 2007 | 165[2] | 330[2] | 495[2] |
| 2000 | 60[16] | 74[16] | 134[16] |
| 1990 | 285[16] | 273[16] | 558[16] |
| 1985 | 287[16] | 277[16] | 564[16] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Salkimli, Turkey Page". Fallingrain.com. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at "Artvin Merkez Salkımlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ M. Ğlonti, Zeytin (ზეთისხილი), Tiflis, 1960, s. 31.
- ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 185 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2021.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; VIII. cilt, s. 355, ISBN 9789157871117.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1348". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ Eter Beridze, Nigali (Gürcüce), Tiflis, 2009, s. 60 24 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-409-02-8
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 319" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86.
- ^ Eter Beridze, Nigali (ნიგალი), Tiflis, 2009, s. 117 24 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-409-02-8
- ^ a b c d e f g h i j "Salkımlı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.