Sarıbudak, Artvin

Sarıbudak
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Sarıbudak
Sarıbudak
Sarıbudak
Sarıbudak'ın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım1067 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam103
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08100

Sarıbudak, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sarıbudak köyünün eski adı, Melo'dur. Bu yer adı Gürcüce ve Türkçe kaynaklarda aynı şekilde, Melo olarak geçer. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defteri ile Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli Osmanlıca bir kaynakta Melo (ملو/ مەلو) şeklinde yazılmıştır.[4][5][6]

Çoruh Nehri'nin sol kollarından biri olan Melo Deresi kıyısında yer alan Melo köyü, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün sınırları içinde 10. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen Melo Kalesi, Artvin'den Parhali'ye giden en kısa yolun üzerinde bulunuyor ve Melo vadisini koruyordu. Melo adı Türkçeye Gürcü dilinden girmiş olmalıdır.[7][8] Bugünkü köyün sınıları içinde Kurdadze (ქურდაძე), Dohçireti (დოხჭირეთი), İmlieti (იმლიეთი), Çimçimi (ჭიმჭიმი), Tsiskvili Hev (წისქვილი ხევ), Natadzrev (ნატაძრევ), Naomari (ნაომარი), Didube (დიდუბე), Tzotzolati (წოწოლათი), Çala (ჭალა) gibi Gürcüce yer adları bugün de bilinmektedir.[9]

Melo köyü, 1835 tarihli nüfus defterinden "Melo" adıyla Çıldır Eyaleti'ne bağlı Livane-i Ulya sancağının köylerinden biriydi. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte köyde 102 hanede 272 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Melo köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 544 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[10]

Melo köyü, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Vilayeti'ne bağlı Lazistan sancağının sınırları içinde yer alıyordu. Bu sancağa bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde Mila (میلا) adıyla kaydedilmiş olan köyde 93 hanede 312 kişi kaydedilmiştir. Ancak bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfusu tespit ediyordu. Erkek kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 624 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Büyük bir köy olan Melo'da başlıca geçim kaynağı tarımdı. Köyde bu tarihte hayvan varlığı olarak 3 merkep, 250 öküz, 200 inek, 10 at, 112 keçi ve 500 koyun tespit edilmiştir.[11] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Livana kazasının büyük bölümü Rusya'ya bırakılınca, Melo köyü Erzurum Vilayeti'nin Kiskim kazasına bağlandı.[12]

Artvin vilayetindeki 1925 yılından köylerin çoğunun adı değiştirildiği zaman, Melo Yusufeli kazası sınırları içinde Erzurum vilayetine bağlıydı ve bundan dolayı adı olduğu gibi kaldı. 1935 genel nüfus sayımında "Melo" olarak kaydedilmiş olan köy, Çoruh vilayeti'nin Artvin kazasında Sirya nahiyesine bağlıydı ve köyün nüfusu 902 kişiden oluşuyordu.[13] Melo "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Sarıbudak olarak değiştirilmiştir.[14] 1965 genel nüfus sayımında Sarıbudak köyünde 623 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 250 kişi okuma yazma biliyordu.[15]

Bugünkü Ballıüzüm köyü 1957 yılına değin Sarıbudak köyünün bir mahallesiydi.[16]

Melo Kalesi, köyde tespit edilmiş olan tek tarihsel yapıdır. 9-10. yüzyıllarda, Gürcü Krallığı döneminde inşa edilmiş olan kale, daha geç tarihte elden geçirilermiştir.[17][18]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sarıbudak köyü, Artvin il merkezine 55 km uzaklıktadır.[19] Köyde Tekmezar Dağı konumlanmıştır. Dağda 89 familya, 254 cins ve 363 tür bitkinin yaşadığı tespit edilmiştir.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 105[2]
2020 103[2]
2019 103[2]
2018 113[2]
2017 108[2]
2016 108[2]
2015 113[2]
2014 107[2]
2013 103[2]
2012 120[2]
2011 132[2]
2010 148[2]
2009 155[2]
2008 160[2]
2007 158[2]
2000 233[19]
1990 401[19]
1985 430[19]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Saribudak, Turkey Page". Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Merkez Sarıbudak Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 604. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  5. ^ Buket Şahin, 1835 tarihli Çıldır Eyaletine Bağlı Livane-i Ulya Sancağı 2768 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 29. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  6. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 122.
  7. ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce), 2002, s. 66-67". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. 
  8. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 56-57 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  9. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 188 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  10. ^ Buket Şahin, 1835 tarihli Çıldır Eyaletine Bağlı Livane-i Ulya Sancağı 2768 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 68. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  11. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt, VIII. cilt s. 357.
  12. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 190, ISBN 978-605-5708-85-6.
  13. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 277" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. 
  14. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 721". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. 
  15. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86.
  16. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 71, 108, ISBN 978-605-5708-85-6.
  17. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 56-57. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  18. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 111 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ISBN 978-9941-9123-9-9
  19. ^ a b c d "Sarıbudak Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]