Yahudi sol, kendilerini solcu veya sol-liberal görüşle özdeşleştiren veya bu görüşleri destekleyen, Yahudi grupları kapsar. Yahudi solunu oluşturan tek bir örgüt ya da hareket yoktur. Yahudiler emek hareketleri, kadın hakları hareketleri, ırkçılık ve sömürgecilik karşıtı çalışmaların ve Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Cezayir, Irak, Etiyopya, Güney Afrika ve İsrail'de çeşitli biçimlerde anti-faşist ve anti-kapitalist örgütlerin tarihinde önemli güçler olmuştur.[1][2][2][3] Yahudi düşünürler günümüze kadar olan süreçte anarşizm, sosyalizm, marksizm ve liberalizm ideolojilerine katkı sağlamıştır. Her ne kadar "sol" ifadesi çok çeşitli politikaları kapsasa da, "solda" yer alan pek çok tanınmış isim Yahudi ailelerde doğmuş ve Yahudi cemaatleri, Yahudi kültürü, Yahudi geleneği veya Yahudi diniyle çeşitli derecelerde bağlantıları olan Yahudiler arasından çıkmıştır.
Yahudi solun felsefi kökleri, Moses Mendelssohn gibi düşünürlerin önderlik ettiği Haskalah'a (Yahudi Aydınlanması) ve Ludwig Börne gibi Avrupalı Yahudilerin Fransız Devrimi ve Napolyon Savaşları sonrasında cumhuriyetçi ideallere verdiği desteğe dayanır. 18. ve 19. yüzyıllarda, Aydınlanma Çağı'nın kanun önünde eşitlik ilkesine dayanan liberalizmin ortaya çıkışıyla güçlü bir şekilde bağlantılı olan Yahudi Özgürlük hareketi Avrupa'da geniş kapsamlı siyasi faaliyetler yürütmüştür. Liberaller dönemin siyasi solunu temsil ettikleri için, yaşadıkları ulusların siyasi kültürlerinde liberal partilerle yakından ilişkilendirildirmişlerdir. Pek çok Yahydi Amerikan Devrimi'ni, Fransız Devrimi'ni ve 1848 Devrimlerini desteklemiştir; İngiltere'deki Yahudiler ise kendilerini temsil eden[4] Liberal Parti'ye oy verme eğilimindeyken, bu eğilim bazı akademisyenler tarafından "Liberal-Yahudi uzlaşması" olarak adlandırıldı.[5]
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yahudi işçi sınıfı yok olurken, Yahudi siyasi hareketleri de büyük ölçüde hasar aldı.
İsrail-Filistin çatışması diasporada faaliyet gösteren Yahudi solunun yapısında belirleyici bir unsur haline geldi. Bu dönemde solcu Yahudiler tarafından Filistin davasını desteklemek üzere tabandan gelen yeni bir örgütlenme sağlandı. Jewish Voice for Peace, Independent Jewish Voices, Independent Jewish Voices ve International Jewish Anti-Zionist Network gibi gruplar antisiyonist görüşe yeni bir boyut kazandırdı.[6]
2014 İsrail-Gazze çatışmasının ardından, ABD ve Kanada'daki solcu Yahudi örgütleri,[7][8][8][8] çatışma sırasında İsrail'in eylemlerini destekledikleri için Yahudi Federasyonu, Amerikan İsrail Kamu İşleri Komitesi, İftira ve İnkârla Mücadele Birliği ve İsrail ve Yahudi İşleri Merkezi gibi yerleşik Yahudi örgütlerine doğrudan eleştirilerde bulunmaya başladı. ABD'de bu tartışmalar 2016 başkanlık seçimlerinin ardından iç siyasete de taşındı.[9] Sosyal medyada, IfNotNow, Jewish Voice for Peace ve Jews for Racial and Economic Justice (JFREJ) gibi gruplar #JewishResistance etiketi altında "Trump yönetimine ve bağlı beyaz milliyetçilere verilen kurumsal Yahudi desteğine meydan okumak" için örgütlenmeye başladı.[10]
Sandık çıkış anketlerine göre, 2016 başkanlık seçimlerinde Amerikalı Yahudilerin %71'i Demokratlara oy vermiştir.[11] Son on yılda Yahudi oyları her seçimde %76-80 oranlarında Demokrat Parti tarafından temsil edildi.[12] Bununla birlikte, genç Yahudiler İsrail hükûmetini giderek daha fazla eleştirmekte ve yaşlı Amerikalı Yahudilere kıyasla Filistinlilere daha fazla sempati duymaktadır.[13]
Yahudilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Siyaset ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |