Torontodagi G-20 sammiti (2010)

Torontodagi G-20 sammiti (2010)
inglizcha: 2010 G-20 Toronto summit'

Toronto sammiti ishtirokchilari
Mezbon davlat Kanada bayrogʻi Kanada
Sana 26-27-iyun 2010-yil
Shior Tiklash va yangitdan boshlash
Oʻtkaziladigan joy(lar) Brisbane Convention & Exhibition Centre, Toronto shahri, Kanada
Shaharlar Toronto shahri, Kanada
Ishtirokchilar G20 (+Efiopiya, Malavi, Niderlandlar, Nigeriya, Ispaniya,Vyetnam)
Keyingi Seuldagi G-20 sammiti (2010)
Avvalgi Pittsburgdagi G-20 sammiti (2009)
Veb-sayti Official website

Torontodagi G20 sammiti — 2010-yilning 26-27 iyunlarida Kanadaning Toronto shahrida Yigirmattalik Guruh vakillarining toʻrtinchi uchrashuvi boʻlib oʻtgan. Sammit mavzusi sifatida tobora globallashib borayotgan moliyaviy inqirozning oʻtli ravishda umumjahon iqtisodiyotida oqsashlarga sabab boʻlayotgani kun tartibida vakillar tomonidan muhokama qilingan. Sammitda koʻrilgan asosiy mavzular sifatida moliyaviy oʻzgarishlar harakatini toʻ gʻri baholash, iqtisodiyot taqchilligini munosib rivojlantirish[1], global banklar soliqlarini muhokamasi[2] va ochiq bozorlar harakatini yoʻlga qoʻyish kabi masalalar sammitning asosiy muammolari qatoriga kiritilgan.[3] G-20 yirik iqtisodiy qudratga ega mamlakatlar vakillari, oltita mamlakatdan taklif qilingan vakillar va qoʻshmcha sifatida hukumatlararo tashkilotlar vakillari Torontodagi sammitda oʻz qiziqishlarini himoya qilishgan.

Sammitga qadar Kanada Bosh vaziri, Stephen Harper sammit mavzusi shu davrning yomonlashib borayotgan Iqtisodiy inqirozni (tiklash va yangitdan boshlash) shiori ostida sammit oʻtishi va iqtisodiy oʻsishni taʼminlash kun tartibida muhokama qilinishini eʼlon qilgan.[4] Harper avvaliga G8ning 36-nchi marotiba Huntsvilleda sammiti oʻtkazilishi rejalangan joyni G20 vakillarini qabul qilish uchun mezbon sifatida koʻrishini taklif etgan. Keyinchalik tashkilotchilar Ontario shahrini koʻpchilik ishtiroki rejalangan G20 vakillarini yetarlicha mehmondoʻstlikni ta ʼminlashga omillar yetishmasligi tufayli, sammit oʻtkazilish uchun joy Toronto shahriga koʻchirilgan.[5] Tashkilotchilar yagona havfsizlik tizimini tashkil etishgan boʻlib tarkibda bir necha regional hududlardan militsiya hodimlari havfsizlikni taʼminlash uchun Toronto shahar markaziga chaqirilgan.[6] Ushbu sammit Kanada taʼrixida eng qimmatga tushgan va juda keng yoʻsinda havfsizlikni taʼminlash operatsiyasi ekanligi qayd etilgan.[7] Umumiy narhga olganda Huntsvilleda oʻtkazilgan G8ning 36-nchi sammitiga qaraganda Torontodagi G20 sammiti 858 million Kanada dollariga qimmatga tushgan boʻlib havfsizlik hodimlari soni, infratuzilma va mehmondoʻstlik shular jumlasidandir.[8]

Kun mavzusi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻpgina sammit vakillari sammitda muhokama etiladigan savollarga eʼtiroz bildirishgan.[9] Yevropada kuzatilayotgan Global iqtisodiy botqoqda qolishi va qarzlar toʻlanmasligi davom etayotgani, oldingi iqtisodiy moʻtadillikni yaratish fikrlari sammit ishtirokchilari diqqat markazida boʻlgan. Sammit vakillari oʻ zlariga uzoq strategik vaqtda bu muammolarni hal qilish kerakligini eng maqbul qaror deya taʼkidlashgan. Yevropa Ittifoqi defitsitlarni qisqartirib diqqatni qattiq iqtisodiyot dasturlariga qaratishini taʼkidlagan. Bunga qarshi AQSh iqtisodiy imtiyozlar xarajatini iqtisodiy oʻsish maqsadida qoʻllab quvvatlashini bilidirib oʻtgan.[10] Muhokamalar doirasida Yevropa Ittifoqi davlatlari yaqin kelajakda byudjet xarajatlarini qisqartirish va birdamlikni ushlashi bashoratlarini ilgari surishgan. Bir tomondan AQSh, Xitoy va Hindiston moliyaviy imtiyozni koʻpaytirish iqtisodiy qulashni oldini olish yoʻllaridan biri ekanligini bildirishgan. Bularning ichida diqqatni tortadigani Yevropa Ittifoqi taklif etgan Jahon banki soliqlari va Robin Gud soligʻijoriy etilishi boʻlib, lekin keyinchalik AQSh va Kanada bu rejalarga qarshilik bildirishgan.[11] Boshqa mavzular qatorida Afrikaga va rivojlanayotgan mamlakatlarga halqaro rivojlanish va halqaro yordam koʻrsatish dasturlari koʻrib chiqilgan.[12] Bir necha taklif qilingan mamlakatlar vakillari Gʻazo sektoriining Isroil qamalida turishi, Shimoliy Koreya va AQShning yadroviy qurol dasturlari va Afgʻonistondagi xavfsizlik hamda korrupsion muammolarni koʻtarishgan.

Preparations

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xavfsizlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Wellington koʻchasida xavfsizlik choralari koʻrilishi

Xavfsizlik organlari hodimlari 2010-yilning fevralidan Torontoda sammit xavfsizligini taʼminlash harakatlariga tayyorgarlik boshlashgan.[13]Torontodagi Qoʻmondonlik politsiyasi va yoʻ l harakati boshqarmalari, Ontario provinsiyasi politsiyasi, Qirollikning Kanada otliq politsiyasi va Kanada Qurolli Kuchlari, shu vaqtning oʻzida barcha regiondagi politsiya nazoratchilari Toronto Halqaro Aeroportida G20 delegatlarini qabul qilishga tayyorgarlik koʻrishgan. Bundan oldin 2010-yilda Vankuverdagi Qishki Olimpiya oʻyinlariida besh boʻlimdan tarkib topgan Birlashgan Xavfsizlik Xizmatini xavfsizlik uchun maʼsul etib tayinlangan. Qoʻshimch kuchlar sifatida York regional politsiyasi, Halton regional politsiyasi,[14] Barri politsiyasi hizmati, Vaterloo regional hizmat politsiyasi, Niagara regional hizmat politsiyasi, Ottava politsiyasi[15] va De police de la Ville de Montréal politsiya hizmati koʻmagidan foydalanilgan. Kalgari politsiyasi haftasiga koʻngillilar sifatida 150 ofitser sammitga qadar shahar koʻchalarida xavfsizlikni taʼminlashga harakat qilishgan.[16] The Global va Mail nashriyoti baholashiga asoslangan holda sammitda 25 000 politsiyachi, 1000 qoʻriqchilar va birnecha Kanada Qurolli kuchlari ofitserlari ishtirok etish zarur etib belgilangan.[17] Shimoliy Amerika Aerokosmik mudofa kuchlariga tegishli boʻlgan CF-18 Hornet, CH-124 Dengiz qiroli va Griffon tikucharlari 6-7-may kunlari Torontoning katta tumanlari ustida unchalik baland boʻlmagan masofada oʻquv mashgʻulotlari oʻtqazishgan.[18] G8 va G20 uchrashuvlarini oliy maqomda oʻtqazish uchun xavfsizlikni taʼminlash maqsadida umumiy narh sifatida $ 1,8 mlrd xarajat sarflanganligi belgilangan boʻlib,[19] Federal Qirollik maslahati tomonidan butunlay toʻlangan.[20] BXX xavfsizlik maqsadida tashqi chegaralarni yaratgan boʻlib oʻz ichiga shimolda Qirollik koʻchasi bilan, janubda Lake Shore Boulevard koʻchasi, sharqda Yonge Street koʻchasi va gʻarbda Spadina koʻchalarini oʻz chegara hududiga olgan boʻlib, ushbu hududda to sammit oʻtganga qadar transport vositalari qatnovlari cheklangan.[17] Ushbu hududda yashovchi va boshqa shahar hudidagi tinch aholi vakillarining roʻyxatdan oʻtgan kartochkalari sammit oldidan yigʻishtirilib olingan. Kimda kim xavfsizlik hududiga kirishni istasa, 38-ta nazorat oʻtkazuvchi punktlardan biri yordamida shaxsini tasdiqlovchi surʻ at va ichkariga kirish uchun asos nima ekanligini bayon etihi lozim boʻlgan.[21] Shu kuni Toronto shahar metrosi oddiy fuqarolar va ishtirokchilar foydalanishi uchun vaqtincha berkitilgan.[22] Shuningdek Torontoda Kanada hukumati hizmati va jamiyat muhokamalarini oʻtkazish maqsadida Gormli va Ontario kompaniyalari tomonidan[23] SNC- Lavalin kompaniyasi kontrakti asosida 3-metrlik balandlik ega boʻlgan devor barpo etishgan. Bu inshootning umumiy narhi $ 5,5 mlnga teng boʻlib 7-iyundan oʻrnatish ishlari boshlangan.[24] Toronto politsiya xizmati sammit oʻtkazilishidan oldin joylarga 77-ta qoʻshimcha yashirin kameralar oʻrnatgan.[25] BXX hodimlari tartibsizliklarga qarshi kurash maqsadida suvda harakatlar oʻtkazish ruhsatnomasini qoʻlga kiritgan.[26]

Infratuzilma

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shaharning sharqiy tomonida joylashgan eski kinostudiya sammit chogʻida hibs olinganlar uchun vaqtinchalik mirshabhona vazifasini bajargan.[27] Toronto politsiyasi hizmati shuni eʼlon qilganki shahar aholisi Bellwoods parki namoyish oʻtkaziladigan joy etilib belgilangan, lekin keyinchalik politsiya hodimlari namoyish uchun joy sifatida Qirollik parkining shimoliy tomoniga koʻchirilgan.[28] Kanada xavfsizlik hizmati tomonidan xavfsizlik hududidagi barcha pochta qutilari olib tashlangan.[29] Torontoda bir necha mashina parklari berkitilgan va unchalik katta boʻlmagan yogʻochlar namoyichilar qurol sifatida foydalanmasligi uchun,[30][31] butun markaz hududidan olib tashlangan. Shuningdek, politsiya hodimlari tomonidan 745 gazeta korobkalari, 200 ahlat tashlanadigan idishlar,70 pochta qutilari, 29 avtobus bekatlari va 5 informatsiya simlari xavfsizlik hududidan olib tashlangan.[32] Torontoda shtab-kvartirasiga ega boʻlgan Kanadaning bir necha yirik banklari hamkorlar bilan ish yuritish maqsadida shahar tashqarisidagi filiallardan foydalanishgan.[33] Ontario mahkamasi boshqarmasi shahar markazida 7-ta vino magazinlari sammit chogʻida berkitilgan va oldindan ehtiyotkorlikni ushlab turish kerak ekanligini eʼlon qilishgan.[34] Si-En Tauerga[35], Toronto Unevirsitetiga,[36] Ontario rassomchilik galereyasi[37] va Ontario qonuniy qurilish kompaniyalariga[38] boradigan asosiy yoʻllar[21] sammit oʻtkazilish vaqtida berkitilgan. Beyzboll ligasining uch oʻyini yaʼni Toronto Blyu Jeys va Filaselfiya Fillis oʻrtasida oʻtkaziladigan uchrashuv 25-iyundan, 27-iyunga qadar shahar markazida joylashgan Rogers Centre beyzboll oʻyingohida oʻtkazilishi rejalangan, lekin, liga ekspertlarining uzoq muhokamalaridan soʻng sammit oʻtkazilishi oʻyin muhitiga halal berishi va muhlislarning orasidagi noroziliklar hisobga olinib beyzboll uchrashuvi Filadelfiyaga koʻchirilgan.[39][40][41] Mirvish Productions vakillari sammit haftaligida rejalashtirilgan ikki musiqali namoyishi „Asrlar roki“ va „Mamma Mia“ dasturlari bekor qilgan.[42] Bundan tashqari teatr hodimlari sammit haftaligidagi barcha namoyishlarni bekor qilgan.[43] Toronto shahri markazidagi asosiy yoʻllardan hisoblangan 427-chi shohroh yoʻli, Toronto Halqaro Aeroportidan qatnaydigan mahalliy transport vositalari, shahar markazidagi kongress markaziga boriladigan yoʻllar qatnovi qisqartirilib politsiyachilar tomonidan qattiq nazoratga olingan.[44] Yonge Street va Bay Street kochalariga transport vositalarining chiqishi vaqtinchalik sammit haftaligida toʻhtatilgan.[21] Kanada hukumati Toronto shahri ustidagi havo harakatlarini cheklaganini va faqat mahsus reyslar parvoz qilish huquqiga ega ekanligi, qolgan barcha reyslar chegaralangan tartibda amal oshirilishini eʼlon qilgan.[45] Yagona Porter Airlines kompaniyasi shahar aeroportidan doimiy reyslarni davom ettirishga ruhsat olgan.[46] Toronto District School Board va Toronto katolik maktablar mahkamasi Torontoda joylashgan 25-ta maktablardagi avtobus qatnovini toʻhtatgan, oqibatda 45 000 talaba shularning ichidan 10 000 nogironlarni tashkil qiladigan oʻquvchilar vaqtinchalik uyda mashgʻulot oʻtqazishga majbur boʻlishgan.[47] Sammit tashkilotchilari halqaro Ommaviy Axborot Vositalari hodimlari va muhbirlari uchun media-markaz tashkil etishgan.[48] Federal xizmat va Ontario hukumati tomonidan „Kanada qobiliyatini mujassam etgan pavilion“ deb nomlangan markaz tashkil etilgan boʻlib, bundan koʻzlangan maqsad Kanadada sayyohlikni halqaro maqomda rivojlantirish boʻlgan.[49] Pavilon oʻziga uch koʻrinishni ichiga oladi bulardan, Kanadaning eng muvaffaqiyatli innovatsiya va moliya borasidagi kompaniyalar ishlari jahon hamjamiyatining baholashiga izn berilgan va ommaviy axborot vositalari hodimlari uchun bir necha informatsion dasturlar boʻlib oʻtgan, yana futbol muhlislari uchun ekran hajmi jihatidan yirik televizor 2010 FIFA World Cup oʻyinlarini namoyish etgan va shimolda joylashgan Ontario Oasis sanʼat markazida Kanada regionlarining koʻzga koʻringan jilvakor manzaralari tasvirlangan galereya namoyishi taqdimoti boʻlib oʻtgan.[50][51] Shimoliy Ontario Oasis taqdimoti jurnalistlar uchun sovgʻalarga boy boʻlgan bahs-munozara dasturlarini joriy etgan. Ushbu taqdimot Muskoke regioni tasvirlangan surʼatlar jam boʻlgan galereya taqdim etilgan.[52] Halqaro media-markaz yaʼni Kanada mahorati tasvirlangan pavilion va sanʼat koʻllari hukumat byudjetiga 23 mln. AQSh Dollariga qimmatga tushgan.[53]

Qatnashuv

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Barack Obama (oʻngdan) va David Cameron (oʻrtada) G8 uchrashuvi oʻtkaziladigan joyni koʻzdan kechirib qaytishmoqda
Dmitriy Medvedevning Angela Merkel va Nicolas Sarkozy bilan salomlashishi

Sammitda kimlar ishtirok etishi 8-may, 2010-yil Bosh vazir Stephen Harper tomonidan eʼlon qilingan. Harper oʻz fikrini bayon etarkan, kelajakda Afrika hududidan JAR bilan birgalikda Efiopiya va Malavi vakillarini G20 ishtirokchilari sifatida taklif qilinishini taʼkidlab oʻtgan.[54] Va shu bilan birgalikda Bosh vazir Niderlandlar, Ispaniya, Vyetnam, Nigeriya mamlakatlarini sammitga taklif etgan.[55] Toronto Halqaro Aeroporti G8 va G20 sammitlari vakillarini kutib olish uchun masʼul etib tayinlangan. Fransiya Prezidenti Nicolas Sarkozy va Xitoy Prezidenti Hu Jintao G20 vakillaridan birinchi boʻlib kelishi qolgan vakillardan oldin qayd etilgan. Hu Jintaoning tashrifi Kanada hukumati raisi Michaëlle Jean tomonidan Ottavada tashkillashtirilgan uchrashuvga toʻgʻri kelgan.[56] Janubiy Afrika Respublikasi Prezidenti Jacob Zuma va Nigeriya Prezidenti Goodluck Jonathan 24-iyun kuni Torontoga sammit ishtiroki uchun kelishgan.[57] Britaniya Bosh vaziri David Cameron Halifaxdagi Kanada dengiz kuchlarining boshqarmasi yuz yilligini nishonlash chogʻidagi qisqa tashrifidan soʻng 25-iyun kuni sammitda ishtirok etish uchun kelgan. Qolgan vakillar G8 ishtirokchilari bilan birgalikda shu kuni Toronto shahriga sammitda ishtirok etish uchun uchib kelishgan.[58] Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti va Xalqaro mehnat tashkiloti, jumladan Efiopiya, Malavi, Nigeriya va Vyetnam vakillari Torontodagi G20 sammitida ilk marotiba oliy maqomda oʻz chiqishlari bilan ishtirok etishgan.[4] Shuningdek, saylanganiga u qadar uzoq boʻlmagan yangi hukumat raislari David Cameron va Naoto Kan ilk marotiba G8 va G20 sammitlarida oʻzlarining ilk halqaro konferensiyalarini oʻtaqazishgan. Avstraliya Bosh vaziri oʻrinbosari Wayne Swan, 24-iyunda saylangan Bosh vazir Julia Gillard nomidan sammitda ishtirok etgan.[58] Braziliya Prezidenti Luiz Inácio Lula da Silva oʻzining sammitdagi ishtirokini bekor qilgan. Sababi mamlakatning shimoliy-sharqida yuz bergan taʼbiy ofat koʻngilsizliklari tufayli prezident nomidan Braziliya Moliya vaziri Guido Mantega Braziliya delegatsiyasiga bosh boʻlib sammitda ishtirok etishgan.[59] Ontarioda oʻz nihoyasiga yetgan G8 sammitidan soʻng David Cameron va AQSh Prezidenti Barack Obama noqulay ob-havo sharoiti tufayli uchoq ichida baʼzi bir muammolarni hal qilishgan.[60]

Katta yigirmatalik
qalin harflarda belgilangan mamlakatlar sammit mezbon uchun sanaladi
Mamlakat Vakil Mansab
Argentina bayrogʻi Argentina Argentina Cristina Fernández de Kirchner[61] Prezident
Avstraliya bayrogʻi Avstraliya Avstraliya Wayne Swan[62] Bosh vazir yordamchisi
Braziliya bayrogʻi Braziliya Braziliya Guido Mantega[63] Moliya vaziri
Kanada bayrogʻi Kanada Kanada Stephen Harper[64] Bosh vazir
Xitoy bayrogʻi Xitoy Xitoy Hu Jintao[65] Prezident
Fransiya bayrogʻi Fransiya Fransiya Nicolas Sarkozy[66] Prezident
Olmoniya bayrogʻi Olmoniya Olmoniya Angela Merkel[67] Kansler
Hindiston bayrogʻi Hindiston Hindiston Manmohan Singh[68] Bosh vazir
Indoneziya Indoneziya Susilo Bambang Yudhoyono[67] Prezident
Italiya Italiya Silvio Berlusconi[67] Bosh vazir
Yaponiya Yaponiya Naoto Kan[67] Bosh vazir
Meksika Meksika Felipe Calderón[69] Prezident
Rossiya bayrogʻi Rossiya Rossiya Dmitriy Medvedev[67] Prezident
Saudiya Arabistoni Saudiya Arabistoni Abdullah bin Abdul Aziz[70][71] Qirol
JAR bayrogʻiJanubiy Afrika Respublikasi Janubiy Afrika Respublikasi Jacob Zuma[67] Prezident
Janubiy Koreya Janubiy Koreya Lee Myung-bak[72] Prezident
Turkiya Turkiya Recep Tayyip Erdoğan[73][74] Bosh vazir
Birlashgan Qirollik Birlashgan Qirollik David Cameron[67] Bosh vazir
AQSH bayrogʻi AQSh Amerika Qoʻshma Shtatlari Barack Obama[67] Prezident
Yevropa Ittifoqi Yevropa Komissiyasi José Manuel Barroso[74] Prezident
Yevropa Maslahati Kengashi Herman Van Rompuy[67] Prezident
Taklif qilingan mamlakatlar
Mamlakat Vakil Mansab
Efiopiya bayrogʻi Efiopiya Efiopiya[75] Meles Zenawi[67] Bosh vazir
Malavi bayrogʻiMalavi Malawi[75] Bingu wa Mutharika[67] Prezident
Niderlandiya Niderlandlar[75] Jan Peter Balkenende[76] Bosh vazir
Nigeriya bayrogʻiNigeriya Nigeriya[55] Goodluck Jonathan[67] Prezident
Ispaniya bayrogʻi Ispaniya Ispaniya[75] José Luis Rodríguez Zapatero[77] Bosh vazir
Vietnam Vyetnam[75] Nguyen Tan Dung[65] Bosh vazir
Halqaro Tashkilotlar
Tashkilot Vakil Mansab
Afrika Ittifoqi Bingu wa Mutharika[67][78][79] Rais
Janubiy-Sharqiy Osiyo mamlakatlarining assosiatsiyasi Surin Pitsuwan[80] Bosh kotib
Nguyen Tan Dung[80] Sammit Prezidenti
Moliya muqarrarligi borasida maslahat Mario Draghi[1] Rais
Xalqaro mehnat tashkiloti Juan Somavía[81] Direktor
Xalqaro Valyuta Jamgʻarmasi Dominique Strauss-Kahn[66] Boshqaruvchi direktor
ARQYAH Meles Zenawi[67] Rais
Iqtisodiy hamkorlik va rivojlantirish tashkiloti José Ángel Gurría[82] Secretary General
BMT bayrogʻi Birlashgan Millatlar Tashkiloti Pan Gi Mun[83] Bosh kotib
Jahon banki Robert Zoellick[82] Prezident
Jahon Savdo Tashkiloti Pascal Lamy[66] Direktor

Namoyishchilar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Namoyishchilar G-20 sammitiga qarshilik bildirishmoqda

Namoyishchilarning asosiy qismi sammit haftaligi chogʻida Toronto shahri markaziga birdaniga sammit kuni norozilik kuchayib ketgan. Oldinroq namoyish Ottavada yirik banklarning birining oldidida anarxistlar tomonidan yonuvchan bombalar bilan namoyish oʻtkazishgan, ularning soʻzlariga qaraganda namoyishchilar albatta G20 sammit kuni Torontoda ham norozilik ishtirokshilari sifatida qatnashishlarini taʼkidlab oʻtishgan.[84] Bu kabi namoyishlar Birlashgan Xavfsizlik Xizmati hodimlarining shaharning bir necha hududlarida tartibni saqlash maqsadida maxsus boʻlinmalar joriy etishiga majbur qilgan.[85] Namoyishchilar sammitga qadar boʻlgan haftadan Kanada Oxfam va Ontario Koaliatsiyasi tashkillashtirilgan guruhlar orqali oʻz chiqishlarini nochorlikga qarshi kurash deya boshlashgan. Shuningdek nochorlik[86], geylar huquqi,[87] kapitalizm va globalizatsiya,[88] millatlarning huquqi[89] kabi savollar namoyishchilarning jiddiy noroziligini keltirib chiqargan.[90] Bir necha hibsga olinganlarga qaramasdan namoyishchilar hafta davomida tinchlikni saqlashgan.[91] Sammitning birinchi kunidayoq namoyishchilar soni hayratlanarli darajada koʻpaygan. Bir necha koʻchalarda sammit oliy maqomda oʻtishi uchun namoyishchilar uchun taqiqlangan. Bundan tinch aholining jahli chiqib shahar markazidagi asosoan katta ovqatlanadigan restoranlar, har hil turdagi doʻkonlar, yirik banklar ofislari va katta korhonalar derazalarini sindirib tashlashgan. .[92] Namoyishchilar bir necha politsiya mashinalari va transport vositalarini mediakorporatsiyalar oldida yoqib yuborishgan.[93] Bu namoyishlar natijasida shaharning bir necha kasalhonalari, mehmonhonalari va savdo markazlari odamlar tomonidan qurshab olingan. Jamiyat transportlari hizmati vaqtincha shahar markazida harakatlanayotgan transport vositalarini boshqa tomonlarga yoʻnaltirishga majbur boʻlgan.[94] Sammit ishtirokchilari kelgan vaqtda shahar xavfsizlik xizmati hodimlarni namoyishchilarga qarshi kuch ishlatishga ruhsat bergan boʻlib, keyinchalik hushyorligini kuchaytirgan va bunga qarshi namoyishchilar Sharqiy hududda politsiyachilarning kuch ishlatishini qattiq qoralagan chogʻda politsiyachilar 500ga yaqin kishi hibsga olingan.[95] Namoshchilar guruhi kechasi bir nech soatlab davom ergan tartibsizli urushlarida ishtirok etishgan.[26] Shahar politsiya mahkamasi hafta ichida hibsga olinganlar soni 1100 kishiga yetishini ogohlantirgan.[96] Birlashgan Xavfsizlik Xizmati sammit joyida tartibsizlik sodir etayotgan odamlarni darhol hibsga olgan.[97] Namoyish vaqtida politsiyachilar tomonidan odamlarga yetqazilgan jarohatlar politsiya vakillari tomonidan tibbiy yordamlar koʻrsatilgan.[98]

Natija

[tahrir | manbasini tahrirlash]
27-iyun kuni Metro Toronto Convention Centre madaniy markazida vakillarning yigʻini

Torontoda oʻkaziladigan sammit qolgan sammitlar kabi yirik natijalar berishi taʼkidlangan. Koʻpchilik mamlakatlar G20 uchrashuvlarida oliy maqomda muammolar hal qilinayotgani tufayli globallashib borayotgan moliyaviy inqirozda ijobiy oʻzgarishlar kuzatilayotganini va oldingi jahon tartibi tiklanayotganini yangi savollarning yechimi hamda kamroq gapirib koʻproq fikrlashga majbur qilgan sammitlar muhokamalari bilan chambarchast bogʻliq deb hisoblashishgan.[99] 26-iyun kuni G20 vakillarining kechgi oqshomda uyushtirilgan tushlik paytida Janubiy Afrika Respublikasi Prezidenti Jacob Zuma Afrika hududida rivojlanishning yangi usullarini qoʻllash kerakligini va xalqaro hamjamiyat bilan hamkorlikni yanada mustahkamlash borasidagi fikrini bayon etgan:

G20 sammiti kabi biz ham Afrikada koʻpgina iqtisodiy oʻsishni muhokama qilmoqdamiz. Biz rivoj topgan dunyo bilan rivoj topayotganlar kabi birgalikda boʻlishimiz kerak. Halqni kuchli tarzda qoʻllab quvvatlash va rivojlanish hamda oʻsish yuzaga kelishida xalqaro hamkorlikda birdamlikni ushlamogʻimiz kerak — deya oʻz fikrini qayd etgan.[100]

AQSh Prezidenti Barack Obama sammit ishtirokida jahon iqtisodiyotining tiklanishi oldingidek bir hil yoʻsinda boʻlmasligidan ogohlantirgan. AQSh eksportini kuchaytirish maqsadida Janubiy Koreya va AQSh oʻrtasida erkin savdo haqidagi kelishuv imzolangan.[101] Asosiy kelishuvlardan biri bu rivojlangan mamlakatlarning har yillik byudjet defitsitini 2013-yilga qadar ikki marotiba qisqartirilishini maʼlum qilgan.[102] Vakillar 2016-yilga qadar har bir aʼzo davlat YIMga nisbatan qarzlar hajmini pasaytirish haqida kelishilgan.[102] Sammit vaqtida shuningdek moliya muammolari ham koʻtarilgan. Kelajakda har bir moliya massisalari oʻziga tegishli boʻlgan soliqlarni adolatli yoʻsinda yoʻnaltirishi lozimligi va moliyaviy oʻzgarishlar xarajatlari[103] faqat moliya muassisalari tomonidan qabul qilinishi kerakligi belgilangan. Lekin yakuniy hal qiluvchi bosqich mamlakatlarning moliya muammolarini alohida ravishda koʻrib chiqishi tufayli ortga surilgan.[104] Bundan tashqari kelajakdagi moliyaviy oʻzgarishlar tufayli yuzaga keladigan inqirozga qarshi kurashish maqsadida, ishtirokchilar har bir moliya muassisalari koʻproq moliyaviy zahiraga ega boʻlishi shart degan qarorga kelishgan.[105] Birdan iqtisodiy iqlimlining oʻzgarish shakllarini muhokama qilish zaruriyati „yashil oʻsish“ga olib kelishi ehtimoli vakillar tomonidan hayrihohlikni keltirib chiqarishi mumkinligi tahlilchilar tomonidan taʼkidlangan.[106] G20ning yakuniy tarzda Torontodagi sammitda qabul qilingan kelishuv imzolangan. Sammitdan keyin, oradan bir qancha vaqtdan soʻng ishtirokchilar „jiddiy muammolar qolib ketgan“ degan hulosaga kelishgan. Kelishuv qoidalariga nisbatan keltirilgan shartnomada bir vaqtning oʻzida moliyaviy inqirozga duch kelgan mamlakatlarda yirik hisobdagi ishsizlik kelib chiqishi mumkinligi kelishuv muammolari sifatida bayon etilgan. Xalqaro Valyuta Jamgʻarmasi oʻzining sammitdagi yakuniy bayonnomasida yaqin orada mamlakatlarda defitsitning qisqartirilishi iqtisodiy oʻsishning sustlashishiga olib kelishini qayd etgan. Sammitda oʻnlab qoʻriqhonalar mamlakatlarning iqtisodiy rivoji uchun byudjet vositasi sifatida yoʻnaltirilishi kerakligi muhokama qilingan. Shu bilan birgalikda mamlakat xarajatlarini bir pallada ushlab turishi, bu degani davlatning qimmatli qogʻozlar bozori muqarraligini saqlab qolishi mumkinligi va davlat xarajatlariga nisbatan foizli daromadni pasaytirish hamda hususiy investitsiyani ragʻbatlantirish imkoniyatlarini oshirishi mumkinligi vakillarning jiddiy muhokamasiga sabab boʻlgan. Bir necha tahlilchilarning fikricha Xitoy kabi iqtisodiy rivojlanayotgan mamlakat bir vaqtning oʻzida hususiy xarajatlarni koʻpaytirish foydasiga mamlakat ichidagi talabotni kuchaytiradi va bu holat jahon savdo pallasida qolgan qoldiqlarda iqtisodiy yutish darajasi yuqori ekanligini taʼkidlashgan.[107]

Moliyaviy xarajatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

G20 va G8 sammitlari oʻtkazilishi uchun sarflangan moliyaviy xarajatlar hokimiyatdagi bir necha siyosiy arboblar tanqidiga uchragan.[108] Sammitlarning xarajati uchun yirik hisobdagi mablagʻ sarflanishiga siyosatdonlarning xato yoʻsinda faoliyat yuritishi sabab boʻlgan. Parlament aʼzolari Olivia Chow va Mark Holland taʼkidlashiga qaraganda, avvaliga mamlakat byudjetidan sammit oʻtkazilishi uchun 1.1-$ (AQSh Dollari) ajratilgan va bu holat parlament vakillari tomonidan arzimaydigan va aqlsizlik sharhlari bilan qabul qilingan. Boshqa iqtisodchilar bu mablagʻga Kanadada bir necha koʻzda tutilgan uzoq muddatli proyektlarni amalga oshirish mumkinligi[109][110] jumladan, Toronto temir yoʻlidagi elektr quvvatlarini shahar markaziga ulash ishlari shular qatorida aytib oʻtilgan.[111] Ikki sammit xavfsizlik xarajatlari Vankuverda oʻtkazilgan qishki olimpiya oʻyinlari va paralimpiya oʻyinlarida xavfsizlikga sarflangan xarajatlardanda qimmatroqga tushgan va oxirida bu hisob $ 878 mlnni tashkil etganligi haqida xabar berishgan.[110] Kanada namoyandalari palatasining 2010-yilning oktyabridagi yakuniy hisob-kitoblariga qaraganda sammit xarajatlari $ 857,901,850.31tashkil etgan.[8] Kanada hukumati avvaliga oʻtkazilib borayotgan G20 sammitlari qimmatga tushish xavfidan ogohlantirilgan va London va Pittsburgdagi xavfsizlik xarajatlari bor yoʻgʻi $ 30 mln. va $ 18 mlnni tashkil etgan.[109] Kunlarning birida Kanada Parlamenti byudjet boʻyicha maslahatchisi Toronto va Huntsville shaharlarida oʻtkazilgan sammit xarajatlari haqida oʻzining rasmiy bayonotini bildirgan. Shuningdek qolgan mamlakatlarda bu kabi maxsus uchrashuvlarning toʻliq xarajatlari oshkor qilinmagan. Pittsburgda sarflangan $ 18 mln. faqatgina huquq-tartibot organlari va joylardagi politsiya hizmatiga sarflangan mablagʻ sifatida belgilangan, qolgan politsiyachilar esa boshqa hududlardan keltirilgan.[112] Ward Elcock sobiq Kanada Xavfsizlik Hizmati va razvedka boshqarmasi direktori G8 va G20 sammitlari oliy maqomda oʻtkazilishi uchun sarflangan xarajatlar va shu yilga toʻgʻri kelgan Vankuverdagi Qishki Olimpiya oʻyinlaridagi xarajatlar va birdaniga oʻtgan sammitlar Hukumatni qattiqroq oʻyga toldirgan.[109] Moliya vaziri Jim Flaherty xavfsizlikga sarflangan xarajatlar mamlakat ravnaqida ishlatilganini taʼkidlagan:

Xavsizlikni taʼminlashga ega boʻlishimiz zarur. Bu xarajatlarni oʻz oʻrnida toʻlar ekanmiz, oʻz oʻrnida mamlakatimiz ravnaqiga hissa qoʻshayotganimizdandir. Toronto xavfsizlikni taʼminlash ishlari muhim faktlar asosida yoʻlga qoʻyiladi va bundan sizlar havotir olmangizlar.[113]

Xalqaro Media markaz qurilishi uchun avvaliga $ 1,9 mln. ajratilgan, lekin aslida bino qurilishiga $ 23 mln. sarflangan. Kanada mahoratini mujassam etgan pavilion, sanaʼt koʻllari va yarmarka markazi qurilkishi siyosatdonlar tomonidan soliq toʻlovchilarning behuda xarajati deya baholangan[114] tanqid asosan Bosh vazir Stephen Harperning hamda Konservativ hukumatning nojoʻya ishlari sifatida yoʻnaltirilgan fikrlardan biri boʻlgan. Bir necha namoyishchilar sanaʼt koʻllarini Harper ahmoqligi deya atashgan.[53]

Kanada namoyandalar palatasi vakillaridan biri Mark Holland:

Liderlarni olish oʻrniga mamlakat Lady Gaga uchun yangi partiya rejasini koʻrib chiqsa yahshi boʻlardi — degan.[115]

Bir necha tahlilchilar fikr birdirishicha, sammit oʻtkazilishi uchun sarflangan xarajatlar Kanadani yangi qirralarini ochib berolmasligini taʼkidlashgan.[116] Demokratik pariyaning yangi vakili Jack Layton Harper boshqarayotgan hokimiyat borasida:

Mana biz yangi hokimiyat bilan nimalarni koʻrmoqdamiz bular sanaʼt koʻllari, ha bu Kanadaning qolgan qariyb barcha mamlakatlarga nisbatan koʻllarga boyligini bildiradi. Bu soliq toʻlovchilar hisobiga qurilgan va oʻzlari ham arzimas bir sunʼiy koʻlligini bilishmagan.

Transport vaziri John Baird sanaʼt koʻlni qurilishi rejasini qoʻllab quvvatlagan va himoya qilgan, uning fikricha:

Bu bir oʻtinch ediki, Kanadaning jilvakorligini tasvirlash uchun ajoyib imkon boʻldi.

Tashqi Ishlar vaziri Lawrence Cannon mamlakatlar vakillari Kanadada uchrashishi jahon hodisasi uchun meyorli amaliyot boʻlganligini taʼkidlagan.[116] Harper boʻsh kelmagan holda oʻz fikrini himoya qilib: Bu biz uchun mamlakat peshqadamligini saqlash uchun klassik urinish demakdir.[117][118]

Iqtisodiy maqom

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sammitdagi iqtisodiy ahamiyatga ega boʻlgan vazifalarni koʻrib chiqilishi bir necha kanadalik siyosatdonlar va fuqarolar tomonidan talab qilingan. Toronto munitsipal hokimiyatining bir necha jamiyat vakillari G20 sammiti oliy maqomga ega boʻlgan joyda oʻtkazilishi kerakligini, masalan Yarmarka markazida yoki shahar markazidagi biznes hududda joylashgan Metro Toronto Convention Centre biznes markazlarida oʻtkazilishi kerakligini bayon etishgan.[26] Sammit chogʻidagi namoyishlar natijasida Toronto shahar markazidagi bir necha biznes va koʻchmas mulklar musodara qilingan, bu vaziyatda shahar Meri David Miller federal hokimiyatga barcha yoʻqotishlar xarajatlarini qoplashini soʻrab murojat qilgan. Avvaliga Mer xavfsizlik hududida vaqtincha faoliyatini toʻhtatib turgan korhonalar uchun kerakli boʻlgan xarajatlar hokimiyat tomonidan qoplanishini taʼkidlagan. Asosan xavfsizlik hududining tashqarisida barcha ishlar yuritilgan va bir necha korhonalar shahar markazidagi holat natijasida moliyaviy zararlar koʻrishgan.[119] Parlament aʼzosi John McCallum:

Stephen Harper Toronto shahri markazida sammit oʻtkazib katta xatolikga yoʻl qoʻydi. - deya Bosh vazir ishlarini qoralagan.

Toronto Star nashriyoti taqdim etgan statistic maʼlumotlarga qaraganda shaharda 40 yaqin doʻkonlarni faoliyati cheklangan va $ 750,000 zarar koʻrgan firmalar shular jumlasidandir.[120]

Halqaro jarayon

[tahrir | manbasini tahrirlash]

17-iyun kuni AQSh Departamenti Torontoda sammit vaqti namoyishchilar harakati kutilayotganini va boʻlishi mumkin boʻlgan xavflardan sayyohlarni oldindan ogohlantirgan. Ushbu ogohlantirish sammitning oxirgi kunlarida hokimiyat:

Namoyishchilar uchun tayinlangan hodimlar halqni tinch ushlab turishi, ularning qattiq qoʻl boʻlishiga undashini oldindan aytaolmaymiz.- oʻz bayonnomasini chop ettirgan.

Toronto shahar Meri David Miller bu ogohlantirishni Favquloddagi jarayon deb atagan.[121] Sammit chogʻida bir necha horijlik muhbirlar Kanadadagi sammit oliy maqomda oʻtkazilganligini taʼkidlashgan. Britaniya matbuot korporatsiyasi hisoblangan (BBC) hamjamiyatining muhbiri:

Kanadaliklar eng qiyin vaziyatlarda ham dunyoning qolgan qismi bilan har qanday iqtisodiy ahamiyatga ega boʻlgan savollarni boʻlishishga tayyor. Bunday yuritilayotgan iqtisodiy ragʻbatlantirishlarni koʻrib negadir hamma Kanadalik boʻlishga havas qilishmoqda — deya Kanada iqtisodiyotiga yuqori baho bergan.

The New York Times yozuvchilaridan biri sammitga koʻrilgan Muskoka regionidagi taʼbiy goʻzallik aks etgan tayyorgarlikni ijobiy baholagan. The Times of India va The Hindu Kanadada koʻrilgan xavfsizlik choralari va G20 sammiti Toronto shahar aholisiga juda katta salbiy taʼsirlar koʻrsatganini oʻzining matbuot konferensiyasida qayd etib oʻtgan. Reuters muhbirlaridan biri boshqa tomondan sanaʼt koʻlini Halqaro OAV markaziga aylantirganini oʻz maqolasida bayon etgan.[122] Oldindan xarajatlarga koʻz tashlagan Fransiya Prezidenti Nicolas Sarkozy 2011-yilda Fransiyada oʻtkaziladigan G8 va G20 sammitlarini oʻtkazish uchun moʻljallangan xarajatlar Kanadada sarflangan mablagʻning oʻndan biri boʻlishi mumkinligini eʼlon qilgan.[123]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 Ronald D. Orol.. „G-20 countries set deficit and debt-reducing goals“. The Wall Street Journal. New York City: marketwatch.com (27-iyun 2010-yil). 28-yanvar 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  2. ↑ „Background: Summit Issues“. The Globe and Mail. Toronto: theglobeandmail.com (28-aprel 2010-yil). 11-iyul 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2010-yil.
  3. ↑ „Statement by the Prime Minister of Canada“. Government of Canada (18-mart 2010-yil). 20-aprel 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2010-yil. (Wayback Machine saytida 20-aprel 2010-yil sanasida arxivlangan)
  4. ↑ 4,0 4,1 Government of Canada (8-may 2010-yil). „PM announces participation of key leaders at the Toronto G-20 Summit this June“. Press-reliz. 25-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  5. ↑ Rob Gillies.. „Opposition miffed by 7 billion summit security“. The Boston Globe. boston.com (26-may 2010-yil). Qaraldi: 4-aprel 2012-yil.
  6. ↑ „G20 Toronto“. Toronto Police Service. 1-iyul 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2010-yil. (Wayback Machine saytida 1-iyul 2010-yil sanasida arxivlangan)
  7. ↑ Alcoba, Natalie.. „G8/G20: Gearing up for the biggest security event in Canadian history“. National Post. Mostly Water (25-fevral 2010-yil). 2010-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  8. ↑ 8,0 8,1 „G8/G20 costs top $857M“. CBC News. CBC.ca (5-noyabr 2010-yil). 7-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-aprel 2012-yil.
  9. ↑ Roya Wolverson. „The G20's Twenty Agendas“. Council on Foreign Relations (24-iyun 2010-yil). 16-avgust 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil. (Wayback Machine saytida 16-avgust 2010-yil sanasida arxivlangan)
  10. ↑ „Recession recovery tops G20 agenda“. Al Jazeera (28-iyun 2010-yil). Qaraldi: 6-aprel 2012-yil.
  11. ↑ Rhodri Davies.. „G20:Battles within and outside“. Al Jazeera (26-iyun 2010-yil). Qaraldi: 6-aprel 2012-yil.
  12. ↑ „Forgotten Goals“. Qatar: Al Jazeera (27-iyun 2010-yil). Qaraldi: 6-aprel 2012-yil.
  13. ↑ „G20 police didn't have time to prepare: chief“. CBC News. CBC.ca (24-iyun 2010-yil). Qaraldi: 7-aprel 2012-yil.
  14. ↑ Peter Kuitenbrouwer.. „Downtown doesn’t feel like home during G20“. National Post. nationalpost.com (22-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  15. ↑ Justin Skinner.. „Protesters gather at Allan Gardens to oppose G20 Summit“. Toronto Star. InsideToronto (25-iyun 2010-yil). 2012-yil 29-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  16. ↑ Nadia Moharib.. „Calgary cops return home from G8/G20 duty“. Calgary Sun. Calgarysun.com (28-iyun 2010-yil). 14-may 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  17. ↑ 17,0 17,1 Mary Beth Currie. „Canada: Toronto G8 and G20 Summits – Employer Planning Issues“. Mondaq.com (6-may 2010-yil). 29-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  18. ↑ Siri Agrell.. „It's a bird, it's a plane, it's a terrifying display of military might“. The Globe and Mail. Toronto: theglobeandmail.com (6-may 2010-yil). 11-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  19. ↑ Susan Delacourt.. „G20 security tab: What else could 21B buy?“. Toronto Star. thestar.com (28-may 2010-yil). 1-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2010-yil.
  20. ↑ „Security chief defends high cost of G8-G20 summits“. CTV News (28-may 2010-yil). 30-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-iyun 2010-yil.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Noor Javed.. „G20 survival guide“. Toronto Star. thestar.com (18-iyun 2010-yil). 21-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2010-yil.
  22. ↑ Joanna Lavoie. „G20 traffic and perimeter plans unveiled“. Inside Toronto. insidetoronto.com (28-may 2010-yil). 2010-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  23. ↑ Mary Ormsby.. „Fortress Toronto: Secrets of the fence“. thestar.com (19-iyun 2010-yil). 23-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  24. ↑ Kenyon Wallace.. „G20: Toronto's controversial security fence cost $5.5-million“. National Post. nationalpost.com (10-iyun 2010-yil). 13-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  25. ↑ „Police sound off on G20 security tools“. Globalnational.com (3-iyun 2010-yil). 2011-yil 27-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2010-yil.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Jesse McLean.. „Police add water cannon to G20 arsenal“. Toronto Star. thestar.com (21-iyun 2010-yil). 25-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-iyun 2010-yil.
  27. ↑ „Protesters prepare for G20 demonstrations“. CTV Toronto. Toronto.ctv.ca (11-may 2010-yil). 2012-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  28. ↑ „Police chief reconfirms that Queen's Park will be designated protest area during G20“. CP24 (11-may 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  29. ↑ Siri Agrell.. „Keep those cards and letters coming ...“. The Globe and Mail. Toronto: theglobeandmail.com (4-may 2010-yil). 1-yanvar 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  30. ↑ Collin D'Mello.. „Trees could be removed around Metro Toronto Convention Centre for summit“. CFTR (AM). 680News (16-iyun 2010-yil). 16-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  31. ↑ „G20: Is security going too far?“. Cbc.ca (17-iyun 2010-yil). 2010-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  32. ↑ „Fortress Toronto“. National Post (18-iyun 2010-yil). 7-mart 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  33. ↑ Richard Blackwell.. „Banks make plans for employees to work off-site during G20“. Toronto: The Globe and Mail (9-may 2010-yil). 13-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  34. ↑ „Police ride herd as G20 protesters march the streets“. CTV News. Toronto.ctv.ca (29-aprel 2010-yil). 24-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  35. ↑ „Amid G20 security concerns, CN Tower to be shut“. CTV News. Toronto.ctv.ca (16-may 2010-yil). 2010-yil 21-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2010-yil.
  36. ↑ „U of T to shut down during G20 Summit“. CTV News. Toronto.ctv.ca (24-may 2010-yil). 30-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  37. ↑ „AGO to close for G20 weekend“. CBC News. CBC.ca (7-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  38. ↑ Rob Ferguson.. „Legislature closing for G20 summit“. Toronto Star. thestar.com (3-iyun 2010-yil). 5-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  39. ↑ Mark Zwolinski.. „G20 summit scuppers Halladay's first trip to Toronto as a Philly“. Toronto Star. thestar.com (11-may 2010-yil). 14-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  40. ↑ „Halladay's Return To Toronto Is Rerouted to Philadelphia“. The New York Times. NYTimes.com. Associated Press (11-may 2010-yil). Qaraldi: 20-may 2010-yil.
  41. ↑ Canada.. „Jays-Phillies series moving to Philadelphia“. Toronto: The Globe and Mail (11-may 2010-yil). 14-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2010-yil.
  42. ↑ Adam Hetrick.. „G20 Summit Forces Cancellation of Toronto Mamma Mia! and Rock of Ages Performances“. Playbill (18-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  43. ↑ John Coulbourne. „G20 summit dims Toronto musicals“. Jam.canoe.ca (4-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  44. ↑ „G8-G20 wireless signal blockers unlikely to leave cell phone users in a jam“. CFTR (AM). 680News. The Canadian Press (9-iyun 2010-yil). 16-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2010-yil.
  45. ↑ Tom Godfrey.. „Fighter jets on alert during G20“. Toronto Sun. torontosun.com (9-iyun 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  46. ↑ „Business as usual for Porter?“. The Globe and Mail. Toronto: theglobeandmail (5-may 2010-yil). 11-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  47. ↑ „G20 forces Toronto school bus cancellations“. CBC News. cbc.ca. The Canadian Press (18-iyun 2010-yil). 12-may 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  48. ↑ „Media Centre“. G20.gc.ca (28-aprel 2010-yil). 31-may 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-aprel 2012-yil.
  49. ↑ „G8/G20 organizer says marketing Canada worth cost“. CTV News. Ottawa.ctv.ca (13-iyun 2010-yil). 16-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  50. ↑ „G20 media centre with fake lake to cost 52.9 million“. Toronto Star. thestar.com. The Canadian Press (10-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  51. ↑ Siri Agrell.. „Ottawa steered clear of corporate sponsorships for G8-G20“. The Globe and Mail. Toronto: theglobeandmail.com (17-iyun 2010-yil). 20-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  52. ↑ Heather Scoffield.. „Fake lake part of 54.9M G20/G8 Toronto media centre“. Toronto Star. thestar.com (7-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  53. ↑ 53,0 53,1 „PM defends G8 fake lake pavilion“. CBC News. cbc.ca (8-iyun 2010-yil). 11-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  54. ↑ „Canadian Prime Minister invites Malawi, Ethiopia, for G20 summit in Toronto“. New Sudan Vision (10-may 2010-yil). 29-sentabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  55. ↑ 55,0 55,1 „G8 Invites 7 African Countries to Muskoka“. Voice of America (23-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  56. ↑ Tonda MacCharles.. „Chinese president to make extended visit to Canada“. Toronto Star. thestar.com (14-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  57. ↑ „Leaders begin arriving for G8, G20“. Toronto Star. thestar.com (24-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  58. ↑ 58,0 58,1 „Leaders arrive in Canada ahead of G8/G20 summits“. CTV News. CTV.ca (24-iyun 2010-yil). 2012-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  59. ↑ Iuri Dantas.. „Lula Will Skip G-20 Summit to Oversee Brazil Flood Relief, Official Says“. Bloomberg (25-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  60. ↑ Jane Wardell.. „Britain's Cameron bolsters reputation at summits“. The Boston Globe. boston.com (28-iyun 2010-yil). Qaraldi: 28-sentabr 2010-yil.
  61. ↑ Sebastián Campanario.. „Cristina dirá ante las potencias que no hay una sola salida para la crisis“ (ispancha). Los Andes. losandes.com.ar (26-iyun 2010-yil). 25-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-aprel 2011-yil.
  62. ↑ Sandra O'Malley.. „Swan to take International Stage at G20“. The Sydney Morning Herald. smh.com (26-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  63. ↑ Xavier, Luciana. g-20-deve-definir-meta-de-reforma-para-aprovacao-em-novembro,572584,0.htm „G-20 deve definir meta de reform a para aprovação em novembro,“[sayt ishlamaydi] Estadão (Brazil). 26-iyun 2010-yil, retrieved 2011-04-06; Moura, Fabiola. "Brazil Calls 'Draconianʼ Goal to Halve G-20 Nations' Deficits, " Bloomberg Businessweek (US). 26-iyun 2010-yil, retrieved 2011-04-06.
  64. ↑ „Prime Minister's biography“. Government of Canada (26-iyul 2010-yil). 25-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-aprel 2012-yil. (Wayback Machine saytida 25-dekabr 2018-yil sanasida arxivlangan)
  65. ↑ 65,0 65,1 Raveena Aulakh.. Are pandas China’s G20 gift to Toronto?. Toronto Star. thestar.com (25-iyun 2010-yil). Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  66. ↑ 66,0 66,1 66,2 Romain Gubert.. „Quatre Français pour rien“ (fransuzcha). Le Point. lepoint.fr (26-iyun 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  67. ↑ 67,00 67,01 67,02 67,03 67,04 67,05 67,06 67,07 67,08 67,09 67,10 67,11 67,12 67,13 „The G20 Leaders Make an Entrance; Heads of State are Greeted by Mounties as They Arrive for the Summit“. Maclean's. macleans.ca (25-iyun 2010-yil, retrieved 2012-03-26). 25-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-aprel 2014-yil.
  68. ↑ „Packed Schedule Awaits Manmohan Singh in Toronto“. Hindustan Times (26-iyun 2010-yil). 25-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  69. ↑ „Arriba Calderón a Toronto para participar en Cumbre de G-20“. La Crónica de Hoy. Mexico City: cronica.com.mx (26-iyun 2010-yil). 25-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  70. ↑ Syed Rachid Husain.. „G20 leaders agree to disagree“. Arab News. Jeddah, Saudi Arabia: arabnews.com (28-iyun 2010-yil). 29-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-mart 2011-yil.
  71. ↑ „Kingdom's G20 participation reflects its stature“. arabnews.com (27-iyun 2010-yil). 30-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-mart 2011-yil.
  72. ↑ Sewell Chan and Jackie Calmes.. „We're staying put, Obama warns North Korea“. The Sydney Morning Herald. smh.com.au (26-iyun 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  73. ↑ Okan Haksever.. Erdogan Toronto'ya Mavi Marmara dosyasiyla gitti. Dünya Bülteni (Turkey) (27-iyun 2010-yil).
  74. ↑ 74,0 74,1 „Differences on Economy Set to Play out in Toronto“. The Hindu. Chennai: thehindu.com (25-iyun 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  75. ↑ 75,0 75,1 75,2 75,3 75,4 „PM announces participation of key leaders at the Toronto G-20 Summit this June“. Government of Canada (8-may 2010-yil). 25-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-mart 2012-yil. (Wayback Machine saytida 25-dekabr 2018-yil sanasida arxivlangan)
  76. ↑ „Balkenende in Canada voor G20-top“ (niderlandcha). RTL Nieuws. rtl.nl (27-iyun 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  77. ↑ Zapatero pide ante los líderes de la cumbre imponer "deberes" a los mercados (ispancha). La Razón. Madrid: larazon.es (27-iyun 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  78. ↑ Mahmood Hasan.. „Rich man, poor man“. The Daily Star. Dhaka: dailystar.net (4-iyul 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  79. ↑ Les Whittington and Bruce Campion-Smith.. „G20 set to tackle sharp differences over economic policy“. Toronto Star. thestar.com (25-iyun 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  80. ↑ 80,0 80,1 Pradumna B. Rana.. „How can Asia strengthen its voice at G-20?“. The Korea Times. koreatimes.co.kr (6-iyul 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  81. ↑ „Biography of Juan Somavia, Director-General“. International Labour Organization (4-noyabr 2011-yil). Qaraldi: 23-mart 2012-yil.
  82. ↑ 82,0 82,1 {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda url= parametrini belgilashingiz kerak. . OCED. Qaraldi: 23-mart 2012-yil.
  83. ↑ Olivia Ward.. „Ban Ki-moon at G20 as 'defender of the defenceless'“. Toronto Star. thestar.com (26-iyun 2010-yil). Qaraldi: 26-mart 2012-yil.
  84. ↑ „RBC firebombed as protest, group claims“. CBC News. CBC.ca (8-may 2010-yil). 2010-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-mart 2012-yil.
  85. ↑ Gail Swainson.. „Ottawa firebombing proves security need, Clement says“. Toronto Star. thestar.com (21-may 2010-yil). Qaraldi: 28-sentabr 2010-yil.
  86. ↑ Cameron French and Pav Jordan.. „Toronto G20 protest hints at more to come“. Reuters (Canada) (17-iyun 2010-yil). 22-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-mart 2012-yil.
  87. ↑ Yang, Jennifer; Casey, Liam. „G20 turning downtown Toronto into a ghost town“. thestar.com (22-iyun 2010-yil). 26-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-iyun 2010-yil.
  88. ↑ Poisson, Jayme. „G20 protesters try to take over downtown property“. Toronto Star. thestar.com (21-iyun 2010-yil). 25-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyun 2010-yil.
  89. ↑ Edwards, Peter. „First nations demonstrators take over downtown streets“. Toronto Star. thestar.com (24-iyun 2010-yil). 27-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-mart 2012-yil.
  90. ↑ „Riot police turn back largest G20 protest yet“. CTV News. Toronto.ctv.ca (25-iyun 2010-yil). 28-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-mart 2012-yil.
  91. ↑ „Protests continue in Toronto as G20 nears“. CBC News. CBC.ca (22-iyun 2010-yil). 25-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-mart 2012-yil.
  92. ↑ The Canadian Press.. „Violent Black Bloc tactics on display at G20 protest“. Toronto Star. thestar.com (26-iyun 2010-yil). 30-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-iyun 2010-yil.
  93. ↑ „Police attempt to clear crowds amid G20 unrest“. CTV News. Toronto.ctv.ca (26-iyun 2010-yil). 28-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-mart 2012-yil. (Wayback Machine saytida 28-iyun 2010-yil sanasida arxivlangan)
  94. ↑ „TTC lines, Eaton Centre locked down as protests heat up“. CTV News. Toronto.ctv.ca (26-iyun 2010-yil). 30-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-mart 2012-yil.
  95. ↑ Jesse Ship.. „Another large demonstration follows the G20“. CFTO-DT (28-iyun 2010-yil). 2010-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-noyabr 2010-yil.
  96. ↑ Jill Mahoney and Ann Hui.. „G20-related mass arrests unique in Canadian history“. The Globe and Mail. theglobeandmail.com (29-iyun 2010-yil). Qaraldi: 5-aprel 2012-yil.
  97. ↑ Jennifer Yang.. „G20 law gives police sweeping powers to arrest people“. Toronto Star. thestar.com (25-iyun 2010-yil). 28-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-mart 2012-yil.
  98. ↑ Jesse Ship.. „I will not forget what they have done to me“. Toronto Star. thestar.com (28-iyun 2010-yil). Qaraldi: 23-mart 2012-yil.
  99. ↑ „G20 lacks governing instruments“. RT News (28-iyun 2010-yil). Qaraldi: 23-mart 2012-yil.
  100. ↑ „Zuma urges more partnerships at G20 dinner“. Independent Online (27-iyun 2010-yil). Qaraldi: 23-mart 2012-yil.
  101. ↑ Howard Schneider.. „President Obama urges G-20 nations to spend; they pledge to halve deficits“. The Washington Post. washingtonpost.com (28-iyun 2010-yil). Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  102. ↑ 102,0 102,1 „Harper applauds summit outcome but says G20 still has a lot more to do“. CP24 (28-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  103. ↑ „Outcome of the Toronto G20 summit“. Federal Ministry of Finance (Germany) (29-iyun 2010-yil). 20-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  104. ↑ Whittingon, Les; Bruce Campion-Smith and Richard J. Brennan. „G20 adopts Canadian compromise on deficits, bank tax“. Toronto Star. thestar.com (27-iyun 2010-yil). Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  105. ↑ Task Force on Financial Integrity and Economic Development (23-aprel 2010-yil). „G20 Finance Ministers Communiqué is Released“. Press-reliz. 27-aprel 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 27-mart 2012-yil.
  106. ↑ „G-20 Toronto Summit Addresses Energy Subsidies, Climate Change and Food Security“. International Institute for Sustainable Development (27 june s010). 13-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil. (Wayback Machine saytida 13-avgust 2011-yil sanasida arxivlangan)
  107. ↑ „The G20 Toronto summit declaration“. Government of Canada (3-fevral 2011-yil). 3-may 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-mart 2012-yil. (Wayback Machine saytida 3-may 2012-yil sanasida arxivlangan)
  108. ↑ David Rider.. „Toronto warns Ottawa on G20 costs“. Toronto Star. thestar.com (22-fevral 2010-yil). Qaraldi: 30-mart 2012-yil.
  109. ↑ 109,0 109,1 109,2 „Security chief defends high cost of G8-G20 summits“. CTV.ca (28-may 2010-yil). 9-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-mart 2012-yil.
  110. ↑ 110,0 110,1 Jon Sufrin.. „$833-million security bill for G20 and G8 called 'insane'“. Toronto Life. torontolife.com (26-may 2010-yil). 27-fevral 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-aprel 2012-yil.
  111. ↑ Stephen Pate.. „143 billion price tag for G20 security and climbing“. Oye! Times. oyetimes.com (27-iyun 2010-yil). Qaraldi: 1-aprel 2012-yil.
  112. ↑ Janice Tibbetts.. „Tories 'transparent' on security costs: Watchdog“. Ottawa Citizen. canada.com. Canwest News Service (23-iyun 2010-yil). 2012-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-aprel 2012-yil.
  113. ↑ „Financial reform taking too long: Flaherty“. CTV News. CTV.ca (7-iyun 2010-yil). 24-fevral 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  114. ↑ „G20 summit's $2 million „fake lake“ has Canadian taxpayers in stitches“. Loon (28-iyun 2010-yil). 11-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-mart 2012-yil. (Wayback Machine saytida 11-iyun 2010-yil sanasida arxivlangan)
  115. ↑ Bryn Weese.. „'Fake lake' flak dogs PM“. Toronto Sun. Torontosun.com (7-iyun 2010-yil). Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  116. ↑ 116,0 116,1 Jane Taber.. „Tories pilloried for fake lake at G8/G20 media centre“. The Globe and Mail. theglobeandmail.com (7-iyun 2010-yil). 15-sentabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  117. ↑ Siri Agrell.. „Ottawa defends 150.9-million taste of Muskoka at G20 media centre“. The Globe and Mail. theglobeandmail.com (7-iyun 2010-yil). Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  118. ↑ David Rider.. „G20 'Fake Lake' makes its debut“. Toronto Star. thestar.com (23-iyun 2010-yil). Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  119. ↑ „Advocates want compensation for T.O. businesses“. CTV News Toronto. CTV.ca (26-iyun 2010-yil). 2012-yil 10-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  120. ↑ David Rider and Susan Delacourt.. „Pressure builds on Ottawa for compensation“. Toronto Star. thestar.com (29-iyun 2010-yil). Qaraldi: 28-mart 2012-yil.
  121. ↑ Jesse McLean.. „U.S. issues G20 travel alert for Toronto“. Toronto Star. thestar.com (18-iyun 2010-yil). Qaraldi: 3-aprel 2012-yil.
  122. ↑ „World media buzzing about cost of G20 security and fake lake“. CP24. The Canadian Press (26-iyun 2010-yil). Qaraldi: 3-aprel 2012-yil.
  123. ↑ Bill Curry.. „Sarkozy says his G8/G20 will cost one-tenth of Canada’s“. The Globe and Mail. theglobeandmail.com (27-iyun 2010-yil). Qaraldi: 3-aprel 2012-yil.