Baal

Cổ vật tượng thần Baal khai quật được tại Ugarit

Baal (chữ nêm tượng hình: 𐎁𐎓𐎍; tiếng Do Thái: בעל)^[1][2][3][4] hay còn đọc là Baʽal (đọc tiếng Việt như là Ba-anh) là vị thần Tối cao, thần Bão tố của người Canaan cổ đại sống ở vùng Cận Đông (nay thuộc khu vực Lebanon, Jordan, Israel)^[5] thần Ba-anh được nhắc đến nhiều trong Kinh Thánh, tuy nhiên trong Kinh Thánh, Baal hay Bael lại bị coi như một con quỷ dữ với tên gọi là Beelzebub. Cái tên Baʽal là một danh từ chung của người Do Thái có nghĩa là "chủ sở hữu" hoặc "chúa tể", theo thần thoại Canaan và thần thoại của người Phoenici thì ban đầu thần Tối cao chưa phải Baal mà là chính là cha của ông là thần El^[6] mà thần El cùng vợ là nữ thần Athirat sinh ra các anh em gồm thần Biển Yam, thần Bão tố Baal, thần Chết Mot, nữ thần Chiến binh Anat, nữ thần Mặt trời Shapash và một vài anh em khác. Trong Kinh Thánh có câu chuyện về Hoàng hậu Jezebel (Giê Sa Bên) đã thay thế việc thờ kinh Yahwism bằng sự thờ phượng Baal tại Vương quốc Israel^[7]. Jezabel du nhập vào Y Sơ Ra Ên các hình thức thờ phượng hình tượng tồi tệ nhất từ xứ của mình để thay thế sự thờ phượng Đức Giê Hô Va và bà cũng là thầy tế lễ cả của thần Ba-anh. Với tư cách là nữ hoàng, Jezebel đã thể chế hóa thuyết phục tùng Baal và giết chết các nhà tiên tri Yahwist, rất có thể bao gồm các linh mục của giáo phái con Bê Vàng của Jeroboam^[8] và xúc phạm bàn thờ của họ^[9][10].

Chú thích

1. “Baal”. Oxford English Dictionary (ấn bản thứ 3). Oxford University Press. tháng 9 năm 2005. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2019. (yêu cầu Đăng ký hoặc có quyền thành viên của thư viện công cộng Anh.)
2. “Baal”. Lexico. Oxford University Press and Dictionary.com. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 5 năm 2022. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2019.
3. “baal”. Merriam-Webster Online. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2019.
4. Webb, Steven K. (2012). “Baal”. Webb's Easy Bible Names Pronunciation Guide.
5. Smith (1878), tr. 175–176.
6. Decker, Roy (2001), “Carthaginian Religion”, Ancient/Classical History, New York: About.com, tr. 2, Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016, truy cập ngày 15 tháng 5 năm 2022
7. Elizabeth Knowles, "Jezebel", The Oxford Dictionary of Phrase and Fable, OUP 2006
8. “1 Kings 18 Cambridge Bible for Schools and Colleges”. Biblehub.com. 2024. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 2 năm 2024.
9. Mare, Leonard P. "" Twice as much of your Spirit": Elijah, Elisha, and the Spirit of God." Ekklesiastikos Pharos 91.1 (2009): 72-81.
10. Bayor, Conrad Kandelmwin. "The Alienation of Jezebel: Reading the Deuteronomic Historian's Portrait of Jezebel in the Contemporary Global Context." (2017).

Tham khảo

• Arndt, W.; Danker, F.W.; Bauer, W. (2000), A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, 3rd ed., Chicago: University of Chicago Press
• Ayali-Darshan, Noga (2013), “Baal, Son of Dagan: In Search of Baal's Double Paternity”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 133, No. 4, tr. 651–657
• Ayles, H.H.B. (1904), A Critical Commentary on Genesis II.4-III.25, Cambridge: J. & C.F. Clay for the Cambridge University Press
• Balz, Horst R.; Schneider, Gerhard (2004), Exegetical Dictionary of the New Testament, I, Grand Rapids: translated from the German for Wm. B. Eerdmans Publishing, ISBN 978-0802828033
• Bruce, Frederick Fyvie (1996), “Baal-Zebub, Beelzebul”, trong Marshall, I. Howard; Millard, Alan R.; Packer, J.I.; Wiseman, Donald J. (biên tập), New Bible Dictionary, 3rd ed., Leicester: InterVarsity Press, tr. 108, ISBN 978-0830814398
• Collins, John J. (1984), Daniel: with an Introduction to Apocalyptic Literature, Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, ISBN 9780802800206
• Cross, Frank Moore Jr. (1973), Canaanite Myth and Hebrew Epic: Essays in the History of the Religion of Israel, Cambridge: Harvard University Press, ISBN 9780674030084
• Day, John (2000), Yahweh and the Gods and Goddesses of Canaan, Sheffield Academic Press, ISBN 978-1850759867
• De Moor, Johannes Cornelius; Spronk, Klaas (1987), Hoftijzer, J.; Hospers, J.H. (biên tập), A Cuneiform Anthology of Religious Texts from Ugarit: Autographed Texts and Glossaries, Leiden: E.J. Brill (Semitic Studies Series №VI), ISBN 90-04-08331-6
• Easton, Matthew George biên tập (1893), Illustrated Bible Dictionary and Treasury of Biblical History, Biography, Geography, Doctrine, and Literature with Numerous Illustrations and Important Chronological Tables and Maps, New York: Harper & Bros.
• Frassetto, Michael biên tập (2006), Britannica Encyclopedia of World Religions, New York: Encyclopædia Britannica, ISBN 978-1-59339-491-2
• Freedman, David Noel biên tập (1992), The Anchor Yale Bible Dictionary, 1, New York: Doubleday, ISBN 978-0300140019
• Gibson, John Clark Love (1982), Textbook of Syrian Semitic Inscriptions, III: Phoenician Inscriptions, Oxford: Oxford University Press, ISBN 9780198131991
• Halpern, Baruch (2009), Adams, M.J. (biên tập), From Gods to God: The Dynamics of Iron Age Cosmologies, Tübingen: Mohr Siebeck (Ser. Forschungen zum Alten Testament, No. 63), ISBN 978-3-16-149902-9
• Herrmann, Wolfgang (1999a), “Baal”, trong Toorn, Karel van der; Becking, Bob; Horst, Pieter Willem van der (biên tập), Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 2nd ed., Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, tr. 132–139
• Herrmann, Wolfgang (1999b), “Baal Zebub”, trong Toorn, Karel van der; Becking, Bob; Horst, Pieter Willem van der (biên tập), Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 2nd ed., Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, tr. 154
• Huss, Werner (1985), Geschichte der Karthager, Munich: C.H. Beck, ISBN 9783406306549. (bằng tiếng Đức)
• Kane, Thomas Leiper (1990), Amharic–English Dictionary, I, Weisbaden: Otto Harrassowitz, ISBN 978-3-447-02871-4
•  Kohler, Kaufmann (1902), “Beelzebub or Beelzebul”, trong Singer, Isidore; và đồng nghiệp (biên tập), The Jewish Encyclopedia, II, New York: Funk & Wagnalls, tr. 629–630
• Kelle, Brad E. (2005), Hosea 2: Metaphor and Rhetoric in Historical Perspective, Society of Biblical Lit, tr. 137
• Lancel, Serge (1995), Carthage: A History, Wiley-Blackwell, translated from the French by Antonia Nevill, ISBN 978-1557864680
• Lipiński, Edward (1992), Dictionnaire de la civilisation phenicienne et punique [Dictionary of the Phoenician and Punic Civilization] (bằng tiếng Pháp), ISBN 2-503-50033-1
• Lipiński, Edward (1994), Studies in Aramaic Inscriptions and Onomastics, Vol. II, Orientalia Lovaniensia Analecta, Vol. 57, Leuven: Orientaliste for Peeters Publishers, ISBN 90-6831-610-9
• Lurker, Manfred (1984), Lexicon der Götter und Dämonen [Dictionary of Gods and Demons], Stuttgart: Alfred Krämer Verlag, translated from the German for Routledge in 1987 as The Routledge Dictionary of Gods and Goddesses, Devils and Demons
• McIntosh, Duncan (1989), “Baal-Zebub”, trong Bromiley, Geoffrey W. (biên tập), International Standard Bible Encyclopedia, Rev. ed., I, Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, tr. 381
• Miller, Patrick (2000), Israelite Religion and Biblical Theology: Collected Essays, Continuum Int'l Publishing Group, ISBN 1-84127-142-X
• Moscati, Sabatino (2001), The Phoenicians, Tauris, ISBN 1-85043-533-2
• Olmo Lete, Gregorio del; Sanmartin, Joaquin; Watson, Wilfred G.E. biên tập (2015), Diccionario de la Lengua Ugarítica, 3rd ed., Leiden: translated from the Spanish for E.J. Brill as A Dictionary of the Ugaritic Language in the Alphabetic Tradition (Ser. Handbuch der Orientalistik [Handbook of Oriental Studies], Vol. 112), ISBN 978-90-04-28864-5
• Bản mẫu:Cite EJ
• Schniedewind, William; Hunt, Joel (2007), A Primer on Ugaritic: Language, Culture, and Literature, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-1139466981
• Smith, Mark S. (2002), The Early History of God: Yahweh and the Other Deities in Ancient Israel, Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing
• Smith, William Robertson; Moore, George Foot (1899), “Baal”, trong Cheyne, Thomas Keith; Black, John Sutherland (biên tập), Encyclopædia Biblica, I, New York: Macmillan, tr. 401–403
•  “Baal” . Encyclopaedia Britannica. 3 . 1878. tr. 175–176.
• Souvay, Charles (1907), “Baal, Baalim”, Catholic Encyclopedia, II, New York: Robert Appleton Co.
• Strong, James (1890), The Exhaustive Concordance of the Bible, Cincinnati: Jennings & Graham
• Tenney, Merrill C.; Barabas, Stevan; DeVisser, Peter biên tập (1963), The Zondervan Pictorial Bible Dictionary, Grand Rapids: Zondervan Publishing House, ISBN 978-0310235606
• Uehlinger, C. (1999), “Leviathan”, trong Toorn, Karel van der; Becking, Bob; Horst, Pieter Willem van der (biên tập), Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 2nd ed., Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, tr. 511–515
• Walbank, Frank William (1979), A Historical Commentary on Polybius, 2, Oxford: Clarendon Press
• Wehr, Hans; Cowan, J. Milton (1976), A Dictionary of Modern Written Arabic, Ithaca: Spoken Language Services, ISBN 0879500018
• Wex, Michael (2005), Born to Kvetch, New York: St Martin's Press, ISBN 0-312-30741-1
• Xella, Paolo; Quinn, Josephine; Melchiorri, Valentina; Van Domellen, Peter (2013), “Cemetery or sacrifice? Infant burials at the Carthage Tophet: Phoenician bones of contention”, Antiquity, Vol. 87, No. 338, tr. 1199–1207

Xem thêm

• Yahweh (Gia-Vệ)
• Beelzebub
• Thần El
• Thần Moloch
• Anunnaki
• Enlil
• Baphomet