Cửa ô Hà Nội

Cửa ô Quan Chưởng

Theo sách Bắc thành dư địa chí soạn hồi đầu thế kỷ 19, Hà Nội có 21 cửa ô. Nhưng sách này không liệt kê tên đầy đủ.

Các cửa ô của Tòa thành Thăng Long

Bản đồ Tòa thành Hà Nội (thành đất), do hai ông Lê Đức Lộc và Nguyễn Công Tiến dựng năm 1831, có ghi vị trí và tên 16 cửa ô. Bản đồ Tỉnh thành Hà Nội vẽ năm 1866 đời Tự Đức chỉ còn 15 cửa ô, không còn ô Nhân Hòa.

Thời xưa, đây là các cửa ra vào kinh thành. Ban đêm, tại các cửa ô đều có tuần phiên canh gác, kiểm soát sự ra vào kinh thành.

Phần lớn các cửa ô đều thông ra sông Hồng và sông Tô Lịch: ở phía tây có 2 cửa, phía nam có 3 cửa, ra sông Hồng có 11 cửa. Lý do là thời đó đường giao thông nối Thăng Long với các vùng khác chủ yếu là đường sông, dọc sông Hồng có nhiều bến, phố xá đông đúc, nhiều hiệu buôn lớn của người Việt và người nước ngoài tập trung buôn bán.

Tên chữ	Tên nôm	Địa điểm hiện nay	Đổi tên
Yên Hoa		ngã ba đê Yên Phụ - đường Thanh Niên	sau đổi thành Yên Phụ[1]
Yên Tĩnh	ô Hàng Than	ngã ba đê Yên Phụ - Cửa Bắc	sau thành Yên Định[1], rồi Yên Ninh
Thạch Khối		đầu dốc Hàng Than	sau thành Nghĩa Lập[1]
Phúc Lâm	ô Hàng Đậu	đầu phố Hàng Đậu	sau thành Tiền Trung[1]
Nguyên Khiết	ô Hàng Khoai	đầu phố Hàng Khoai
Đông Hà (東河)	ô Quan Chưởng	phố ô Quan Chưởng
Trừng Thanh		khoảng mé phải nhà tắm công cộng Chợ Gạo cũ
Mỹ Lộc		ngã ba đường Trần Quang Khải - Hàng Mắm
Đông An		ngã ba Trần Quang Khải - Hàng Thùng
Tây Luông	ô Tràng Tiền	Nhà hát Lớn Hà Nội	sau thành Trường Long[1], rồi Cựu Lâu
Nhân Hoà		ngã ba Trần Quang Khải - Trần Hưng Đạo	sau không còn[1]
Thanh Lãng	ô Đống Mác	ngã tư Lò Đúc - Trần Khát Chân	sau thành Lãng Yên [1]
Yên Ninh	ô Cầu Dền	ngã tư phố Huế - Đại Cồ Việt	sau thành Thịnh Yên[1]
Kim Hoa	ô Đồng Lầm	ngã tư đường Giải Phóng - Đại Cồ Việt	Kim Liên
Thịnh Quang	ô Chợ Dừa	ngã năm các phố Đê La Thành, Tôn Đức Thắng, Nguyễn Lương Bằng, Khâm Thiên và phố Ô Chợ Dừa	Thịnh Hào
Thanh Bảo	ô Cầu Giấy	phố Thanh Bảo, chỗ giao với phố Sơn Tây
Thuỵ Chương	ô Quán Thánh	khoảng vườn hoa Tây Hồ ở đầu đường Hoàng Hoa Thám

Đến nay, chỉ còn sót lại duy nhất cửa ô Quan Chưởng. Các địa danh nay còn được dùng là ô Yên Phụ, ô Quan Chưởng, ô Đống Mác, ô Cầu Dền, ô Đồng Lầm, ô Chợ Dừa.

Chú thích

1. ^ Bản đồ năm 1866

Tham khảo

• Báo điện tử Đài tiếng nói Việt Nam, Các cửa ô Hà Nội