Chủ nghĩa hậu hiện đại

Chủ nghĩa hậu hiện đại là một xu hướng trong nền văn hóa đương đại được đặc trưng bởi sự chối bỏ sự thật khách quan và siêu tự sự. Chủ nghĩa hậu hiện đại nhấn mạnh vai trò của ngôn ngữ, những quan hệ quyền lực, động cơ thúc đẩy; đặc biệt nó tấn công việc sử dụng những sự phân loại rõ ràng như nam với nữ, dị tính với đồng tính, trắng với đen, đế quốc với thực dân. Chủ nghĩa hậu hiện đại đã ảnh hưởng tới nhiều lĩnh vực văn hóa, bao gồm cả phê bình văn học, xã hội học, ngôn ngữ học, kiến trúc, nghệ thuật thị giác, và âm nhạc.

Tư tưởng hậu hiện đại là sự giải thoát có chủ ý từ những cách tiếp cận của chủ nghĩa hiện đại đã thống trị trước đó. Thuật ngữ "hậu hiện đại" bắt nguồn từ sự phê phán tư tưởng khoa học về tính khách quan và tiến bộ gắn liền với sự khai sáng của chủ nghĩa hiện đại.

Khác với chủ nghĩa hiện đại, chủ nghĩa hậu hiện đại không nhấn mạnh hay đề cao duy lý và văn minh phương Tây.

Tương phản tư duy hiện đại và hậu hiện đại

TT	Hệ đối sánh	Hiện đại	Hậu hiện đại
1	Lập luận	Từ cơ sở đi lên	Các thành tố đa tầng của các cấp độ lập luận đa tầng. Có định hướng đan kết như mạng nhện
2	Khoa học	Chủ nghĩa lạc quan phổ quát	Duy hiện thực các giới hạn
3	Thành phần/Toàn thể	Các thành phần bao gồm cái toàn bộ	Toàn bộ quan trọng hơn các thành phần
4	Thượng đế	Hành động bằng vi phạm "luật tự nhiên" hoặc bằng "tính nội tại" trong mọi sự hiện hữu	Liên hệ nhân quả từ trên xuống dưới
5	Ngôn ngữ	Có tính quy chiếu	Ý nghĩa tùy thuộc bối cảnh xã hội thông qua cách sử dụng

Dị biệt hệ thống giữa chủ nghĩa hiện đại và chủ nghĩa hậu hiện đại

TT	Chủ nghĩa hiện đại	Chủ nghĩa hậu hiện đại
1	Chủ nghĩa lãng mạn/Chủ nghĩa tượng trưng	Chủ nghĩa siêu vật lý/Chủ nghĩa đa đa
2	Hình thức (gắn bó/khép kín)	Phản hình thức (phân mảnh/khai mở)
3	Có mục đích	Mỉa mai
4	Có dự kiến	Ngẫu nhiên
5	Có thứ tự trước sau	Hỗn loạn, vô trật tự
6	Chín chắn, ngôn từ	Cạn kiệt, im lặng
7	Đối tượng nghệ thuật gói trọn trong tác phẩm	Trình diễn, tiến trình
8	Giữ khoảng cách	Tham dự
9	Sáng tạo, toàn bộ hóa	Giải cấu trúc
10	Chính đề	Phản đề
11	Hiện diện	Vắng mặt
12	Tập trung	Tản mác
13	Chú trọng thể loại, từng văn bản độc lập	Chú trọng văn bản, liên văn bản
14	Ngữ nghĩa	Tu từ
15	Mô hình (biến hóa hệ thống)	Ráp chữ với chữ
16	Câu có mệnh đề chính phụ	Câu gồm các mệnh đề độc lập
17	Ẩn dụ	Hoán dụ
18	Lựa ra	Kết vào
19	Có chiều sâu	Chỉ bề mặt
20	Diễn dịch	Chống diễn dịch
21	Đọc	Đọc sai
22	Cái được biểu hiện	Cái biểu hiện
23	Chỉ để đọc	Vừa đọc vừa cùng sáng tác với tác giả
24	Tự sự	Phản tự sự
25	Văn chương bác học	Bình dân bản địa
26	Theo hội chứng	Theo khát vọng
27	Kiểu mẫu điển hình	Lai tạp
28	Sinh dục tính, biểu tượng dương vật	Nhiều hình thái
29	Hoang tưởng	Tâm thần phân liệt
30	Khởi nguyên/nguyên nhân	Khác biệt
31	Đức Chúa Cha	Đức Chúa Thánh Thần
32	Siêu hình học	Châm biếm
33	Xác định	Bất định
34	Siêu việt	Nội tại