Lịch Dân quốc

Một tờ lịch kỷ niệm năm đầu tiên của nền Cộng hòa cũng như cuộc bầu cử của Tổng thống lâm thời Tôn Trung Sơn,  .

Kỷ nguyên Dân quốc hay Lịch Dân quốc (phồn thể: 民國紀元; giản thể: 民国纪元; pinyin: Mínguó Jìyuán) là loại lịch đang được sử dụng ở Đài Loan bởi chính quyền và những phần lãnh thổ khác mà Trung hoa Dân quốc kiểm soát. Lịch Dân quốc đã từng được sử dụng ở Trung Hoa đại lục từ năm 1912 cho đến năm 1949 trước khi nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập.

Thời phong kiến, Trung Quốc có truyền thống sử dụng niên hiệu hoàng đế và năm tại vị để đánh số năm. Kế thừa truyền thống đó,Trung hoa Dân quốc sử dụng niên hiệu Dân quốc (phồn thể: 民國; giản thể: 民国; pinyin: Mínguó) để đánh số năm trong những tài liệu chính thức. Theo đó, năm đầu tiên là 1912, tức là năm thành lập nền Trung hoa Dân quốc. Ví dụ, năm 2024 là năm Dân quốc thứ 113. Tháng và ngày được đánh số theo lịch Gregorius.

Quá trình hình thành

Ngày 1 tháng 1 năm 1912, chính quyền Trung hoa Dân quốc thông qua lịch Gregorius (Tây lịch), và dùng cho các hoạt động thương mại, nhưng đại bộ phận dân chúng tiếp tục sử dụng lịch truyền thống (Âm lịch).Từ 1916 đến 1921, Trung Quốc bị kiểm soát bởi các lãnh chúa được các thế lực thuộc địa nước ngoài ủng hộ. Từ khoảng năm 1921 cho đến năm 1928, các lãnh chúa tiếp tục chiến đấu ở miền bắc Trung Quốc, nhưng chính phủ Quốc Dân Đảng đã kiểm soát miền nam Trung Quốc và tiếp tục sử dụng lịch Gregorius. Sau khi Quốc Dân Đảng thành lập lại Trung hoa Dân quốc vào ngày 10 tháng 10 năm 1928, lịch Gregorian được chính thức thông qua, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 1929. Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tiếp tục sử dụng lịch Gregorian từ năm 1949.

Mặc dù đã thông qua lịch Gregorius, nhưng việc tính số năm vẫn là một vấn đề. Truyền thống Trung Quốc là sử dụng niên hiệu của hoàng đế và năm trị vì. Một giải pháp thay thế là sử dụng triều đại của vị vua Hoàng Đế, một vị vua nửa lịch sử, nửa huyền thoại vào thiên niên kỷ thứ ba TCN, để tính số năm. Vào đầu thế kỷ 20, một số người Trung Quốc ủng hộ chế độ Cộng hòa bắt đầu tán thành phương pháp này. Do đó số năm sẽ được độc lập với niên hiệu của hoàng đế.

Khi Tôn Trung Sơn trở thành Tổng thống lâm thời của Trung Hoa Dân Quốc, ông đã gửi điện tín cho các nhà lãnh đạo của tất cả các tỉnh và tuyên bố ngày 13 tháng 11 năm thứ 4609 của vị vua Hoàng Đế (tương ứng với ngày 1 tháng 1 năm 1912) là năm Dân quốc đầu tiên. Ý định ban đầu của lịch Dân quốc là tiếp nối thông lệ phong kiến trong việc đánh số năm dựa vào niên hiệu hoàng đế đang trị vì, một thông lệ phổ biến ở Trung Quốc. Sau khi thành lập nước Cộng hòa, do thiếu đi một vị hoàng đế, họ quyết định sử dụng năm thành lập chính thể hiện tại để đánh số năm. Phương pháp mới này làm giảm những nhược điểm của phương pháp cũ. Trong lịch sử, không có vị Hoàng đế nào trị vì hơn 61 năm, do đó niên hiệu thường xuyên thay đổi. Vị vua cai trị lâu đời nhất trong lịch sử Trung Quốc là Khang Hi từ năm 1662-1722 (năm Khang Hi 61). (Hoàng đế Càn Long đã thoái vị vào năm 1795, tức là năm Càn Long 60, nhưng niên hiệu của Càn Long vẫn được sử dụng không chính thức cho đến khi ông qua đời năm 1799 tức là năm Càn Long 64).

Cũng giống như các niên hiệu hoàng đế Trung Quốc thời phong kiến, năm Dân quốc (民國 Mínguó, "Republic") cũng có 2 chữ là chữ viết tắt của Trung Hoa Dân quốc (中華民國 Zhōnghuá Mínguó). Năm 1912 là năm Dân quốc đầu tiên, được gọi là Dân quốc Nguyên niên 民國 元年 (Mínguó Yuánnián) và năm 2010, "năm Dân quốc thứ 99" là 民國 九十 九年, 民國 99 年, hoặc đơn giản là năm 99.

Ngoài lịch Dân quốc, người Đài Loan tiếp tục sử dụng âm lịch cho một số công việc nhất định như ngày lễ, tính tuổi người và các mục đích tôn giáo.

Sự tương đồng với Triều Tiên và Nhật Bản

Cách tính năm của lịch Dân quốc cũng giống như lịch Chủ thể của Bắc Triều Tiên, lấy năm sinh của nhà sáng lập Kim Il-sung (1912) là năm đầu tiên. Nhật Bản trong thời kỳ Đại Chính (30 tháng 7 năm 1912 đến ngày 25 tháng 12 năm 1926) cũng tính số năm bắt đầu từ 1912 giống như lịch Dân quốc.

Lập luận chống lại

Xem thêm: Sự cố máy tính năm 2011

Việc sử dụng lịch Dân quốc vượt ra ngoài các tài liệu chính thức. Có nhiều khả năng hiểu sai năm trong trường hợp tiền tố (ROC hoặc 民國) bị bỏ qua.

Một số đảng chính trị ở Đài Loan ủng hộ phong trào độc lập Đài Loan, chẳng hạn như Đảng Dân chủ Tiến bộ đề xuất các nhà lập pháp bãi bỏ lịch Dân quốc nhằm ủng hộ lịch Gregorius.^[1]

Mối quan hệ với lịch Gregorius (Tây lịch)

Năm Dân quốc	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Năm Tây lịch	1912	1913	1914	1915	1916	1917	1918	1919	1920	1921
Năm Dân quốc	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
Năm Tây lịch	1922	1923	1924	1925	1926	1927	1928	1929	1930	1931
Năm Dân quốc	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30
Năm Tây lịch	1932	1933	1934	1935	1936	1937	1938	1939	1940	1941
Năm Dân quốc	31	32	33	34	35	36	37	38	39	40
Năm Tây lịch	1942	1943	1944	1945	1946	1947	1948	1949	1950	1951
Năm Dân quốc	41	42	43	44	45	46	47	48	49	50
Năm Tây lịch	1952	1953	1954	1955	1956	1957	1958	1959	1960	1961
Năm Dân quốc	51	52	53	54	55	56	57	58	59	60
Năm Tây lịch	1962	1963	1964	1965	1966	1967	1968	1969	1970	1971
Năm Dân quốc	61	62	63	64	65	66	67	68	69	70
Năm Tây lịch	1972	1973	1974	1975	1976	1977	1978	1979	1980	1981
Năm Dân quốc	71	72	73	74	75	76	77	78	79	80
Năm Tây lịch	1982	1983	1984	1985	1986	1987	1988	1989	1990	1991
Năm Dân quốc	81	82	83	84	85	86	87	88	89	90
Năm Tây lịch	1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001
Năm Dân quốc	91	92	93	94	95	96	97	98	99	100
Năm Tây lịch	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
Năm Dân quốc	101	102	103	104	105	106	107	108	109	110
Năm Tây lịch	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021
Năm Dân quốc	111	112	113	114	115	116	117	118	119	120
Năm Tây lịch	2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030	2031
Năm Dân quốc	121	122	123	124	125	126	127	128	129	130
Năm Tây lịch	2032	2033	2034	2035	2036	2037	2038	2039	2040	2041
Năm Dân quốc	131	132	133	134	135	136	137	138	139	140
Năm Tây lịch	2042	2043	2044	2045	2046	2047	2048	2049	2050	2051
Năm Dân quốc	141	142	143	144	145	146	147	148	149	150
Năm Tây lịch	2052	2053	2054	2055	2056	2057	2058	2059	2060	2061
Năm Dân quốc	151	152	153	154	155	156	157	158	159	160
Năm Tây lịch	2062	2063	2064	2065	2066	2067	2068	2069	2070	2071
Năm Dân quốc	161	162	163	164	165	166	167	168	169	170
Năm Tây lịch	2072	2073	2074	2075	2076	2077	2078	2079	2080	2081

Máy tính hỗ trợ

Từ việc phát hành của Java 8, lịch Dân quốc được hỗ trợ API ngày và giờ mới.

Dựa trên tiêu chuẩn quốc gia Trung Quốc CNS 7648: Các phần tử dữ liệu và các định dạng liên kết-trao đổi thông tin-đại diện của ngày và giờ (tương tự như ISO 8601), việc đánh số năm có thể sử dụng hệ thống Gregorius hoặc năm Dân quốc ROC. Ví dụ, ngày 3 tháng 5 năm 2004 có thể được viết ngày 3 tháng 5 năm 2004 hoặc ROC 93-05-03.

Xem thêm

• Ngày lễ chung ở Đài Loan

Tham khảo

1. Jimmy Chuang (ngày 25 tháng 2 năm 2006). “Taiwan may drop idiosyncratic Republican calendar”. Taipei Times. Truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2017.