Mắt quỷ (tiếng Anh: Evil eye hay Quỹ nhỡn) là một lời nguyền hay truyền thuyết được cho là một ánh nhìn ác độc, thường được trao cho một người khi họ không hề hay biết.[1][2][3] Nhiều nền văn hóa tin rằng việc nhận được mắt quỷ sẽ gây ra bất hạnh hoặc tổn thương. Bùa được tạo ra để chống lại mắt quỷ cũng thường được biết đến với tên gọi là "bùa mắt quỷ".[4][5][6][7]
Ý tưởng thể hiện bằng thuật ngữ này khiến nhiều nền văn hóa khác nhau theo đuổi nhiều biện pháp bảo vệ chống lại nó. Khái niệm và ý nghĩa của nó rất khác nhau giữa các nền văn hóa khác nhau, chủ yếu ở Tây Á. Ý tưởng về nó xuất hiện nhiều lần trong văn học rabbin Do Thái.[8] Đó là một niềm tin được mở rộng rộng rãi giữa nhiều bộ lạc và văn hóa ở châu Á và Địa Trung Hải. Bùa hộ mệnh và đồ trang trí với các biểu tượng giống như con mắt được gọi là nazars, được sử dụng để đẩy lùi mắt quỷ, là một thứ hàng phổ biến trên khắp Armenia, Albania, Algeria, Tunisia, Lebanon, Thổ Nhĩ Kỳ, Israel, Ai Cập, Iran, Iraq, Pakistan, Ấn Độ, Palestine, Morocco, miền nam Tây Ban Nha, Ý, Hy Lạp, Levant, Afghanistan, Syria, và Mexico, và đã trở thành một mặt hàng lưu niệm được lựa chọn phổ biến cho nhiều vị khách du lịch.
Niềm tin vào mắt quỷ đã có từ thời cổ đại.[2][9] Nó đã được mô tả bởi Hesiod, Callimachus, Plato, Diodorus Siculus, Theocritus, Plutarch, Heliodorus, Gaius Plinius Secundus, và Aulus Gellius. Peter Walcot's Envy and the Greeks (1978) đã liệt kê hơn một trăm tác phẩm của những tác giả này và các tác giả khác đề cập đến mắt quỷ.
^Ross, C (2010). “Hypothesis:The Electrophysicological Basis of the Evil Eye Belief”. Anthropology of Consciousness. 21: 47. doi:10.1111/j.1556-3537.2010.01020.x.
Borthwick, E. Kerr (2001) "Socrates, Socratics, and the Word ΒΛΕΠΕΔΑΙΜΩΝ" The Classical Quarterly New Series, 51(1): pp. 297–301
Dickie, Mathew W. (January 1991) "Heliodorus and Plutarch on the Evil Eye" Classical Philology 86(1): pp. 17–29
Elliott, John H. (2015) Beware the Evil Eye: The Evil Eye in the Bible and the Ancient World: Volume 1: Introduction, Mesopotamia, and Egypt. Eugene, OR: Cascade.
Elliott, John H. (2016) Beware the Evil Eye: The Evil Eye in the Bible and the Ancient World: Volume 2: Greece and Rome. Eugene, OR: Cascade.
Elworthy, Frederick Thomas (1895) The Evil Eye. An Account of this Ancient & Widespread Superstition John Murray, London, OCLC2079005; reprinted in 2004 as: The Evil Eye: The Classic Account of an Ancient Superstition Dover Publications, Mineola, New York, ISBN0-486-43437-0 (online text)
Gifford, Edward S. (1958) The Evil Eye: Studies in the Folklore of Vision Macmillan, New York, OCLC527256
Jones, Louis C. (1951) "The Evil Eye among European-Americans" Western Folklore 10(1): pp. 11–25
Limberis, Vasiliki (April 1991) "The Eyes Infected by Evil: Basil of Caesarea's Homily" The Harvard Theological Review 84(2): pp. 163–184
Lykiardopoulos, Amica (1981) "The Evil Eye: Towards an Exhaustive Study" Folklore 92(2): pp. 221–230
Meerloo, Joost Abraham Maurits (1971) Intuition and the Evil Eye: The Natural History of a Superstition Servire, Wassenaar, Netherlands, OCLC415660
Slone, Kathleen Warner and Dickie, M.W. (1993) "A Knidian Phallic Vase from Corinth" Hesperia 62(4): pp. 483–505