Ma Ha Quý Lai

Maha Kali
Quốc vương Champa Lãnh chúa Vijaya
Thống trị	1441 - 1442 1446 - 1449
Nhiếp chính	Po Parichan Maha Kaya
Tiền nhiệm	Indravarman VI
Kế nhiệm	Maha Vijaya Maha Kaya
Thông tin chung
Sinh	? Vijaya
Mất	1452 Vijaya
Thê thiếp	?
Hậu duệ	?
Nguyên danh ? Niên hiệu Maha Kali Thụy hiệu Không có Miếu hiệu Không có
Tước hiệu	Raja-di-raja
Vương triều	Vijaya
Thân phụ	?
Thân mẫu	?

Maha Kali (Phạn văn: महा काली, chữ Hán: 摩訶貴來 / Ma-kha Quý-lai, ? - 1452) là tước hiệu của một quốc vương Champa, trị vì trong các giai đoạn 1441 - 1442 và 1446 - 1449.

Tiểu sử

Hiện chưa rõ nguyên danh của Maha Kali, chỉ có thể biết chắc ông đã đăng cơ quốc vương Champa ngay khi Indravarman VI vừa băng hà. Các đại thần của triều đình Vijaya quyết định phục hồi dòng chính thống của nền quân chủ Vijaya, bằng cách đưa một người cháu thúc bá của vua Jawa lên ngai báu, thay vì tấn tôn trưởng nam Ngauk Klaung Vijaya của Indravarman VI. Một phần vì liên minh Champa lúc này đã rất phân rã sau những cuộc uy hiếp dồn dập của Đại Việt, phần khác vì Vijaya muốn hội tụ tính thống nhất về phía mình.

Tuy nhiên, do Maha Kali bấy giờ còn quá ít tuổi nên triều đình phải để chú của ông là Po Parichan làm phụ chính đại thần. Nhưng chỉ được một năm thì Po Parichan tiếm vị và xưng hiệu Maha Vijaya, Maha Kali lập tức phải biệt giam. Dầu vậy, theo Minh sử, vào niên hiệu Chính Thống thứ 6 (1441), Maha Kali đã kịp sai sứ giả của mình là Thuật-để-côn-lai vượt biển sang Bắc Kinh dâng cống vật cầu phong. Đáp lại, vua Minh Anh Tông chỉ thị sứ thần Ngô Huệ đem chiếu thư đến Champa thừa nhận ông là Chiêm Thành vương (占城王)^[1].

Vị kế chủ của Champa liên tục gây hấn với Đại Việt, điều khiến thái hậu nhiếp chính Nguyễn Thị Anh hết sức phẫn nộ và phái hơn 60 vạn quân sang tiến công đô thành Vijaya. Hậu quả là Bắc phần Champa bị cướp phá tan hoang, toàn bộ vương thất và Maha Vijaya bị bắt đem về an trí tại Đông Kinh. Bấy giờ, nhà Lê tự thấy không kiểm soát nổi đất Champa nên trao lại vương vị cho Maha Kali, phần vì từ trước ông đã sai các sứ giả Chế-cữu, Ma-thúc, Bà-bị về chầu, lại dâng biểu xưng thần và xin cho lập làm quốc chủ Champa. Ngoài ra, vua Lê cũng gia ân sai sứ đi tìm những tù nhân gốc Champa ở Đông Kinh và hàng thuộc của Maha Vijaya trao cho sứ giả Champa để đưa về cố quốc.

Vào năm 1449, Maha Kali bị người em trai là Maha Kaya lừa bắt giam và đoạt ngôi báu. Maha Kaya cử sứ giả đến Đông Kinh dâng biểu cầu phong, nhưng vua Lê không thừa nhận. Mãi đến năm 1452 khi Maha Kali từ trần, Maha Kaya mới sai sứ sang tận Bắc Kinh cầu cạnh và được nhà Minh phong vương vào năm 1457.

Xem thêm

• Indravarman VI
• Ngauk Klaung Vijaya
• Maha Vijaya
• Maha Kaya

Tham khảo

1. Tìm hiểu cộng đồng Chăm ở Việt Nam (6): Bùng lên trước khi tàn lụi Lưu trữ 2016-04-02 tại Archive.today, Nguyễn Văn Huy, chamstudies

• Sự cáo chung của Champa Ấn hóa (thế kỷ thứ XV)

Tiền nhiệm: Indravarman VI 1400–1441

Quốc vương Champa 1441–1442 1446–1449

Kế nhiệm: Maha Vijaya 1442–1446 Maha Kaya 1449–1458