Pas kontuszowy

Thắt lưng kontusz - pas kontuszowy ^[1](tiếng Litva: Kontušo juosta, tiếng Belarus: Слуцкi пояс) là một loại thắt lưng vải thường được dùng với áo choàng kontusz. Đây là một trong những phụ kiện trang phục đặc trưng nhất của nam giới trong giới quý tộc Ba Lan và Litva (giới quý tộc này còn được gọi là "szlachta") ở thế kỷ thứ 17 đến thế kỷ thứ 19. Ở thời kỳ đầu, thắt lưng kontusz có thiết kế mảnh hơn nhiều, tuy nhiên theo thời gian, thắt lưng kontusz được thiết kế to và rộng bản hơn.

Nguồn gốc

Cùng với phần lớn các trang phục dân tộc khác ở Ba Lan, thắt lưng kontusz có nguồn góc từ phía đông châu Âu. Ban đầu các thắt lưng này được nhập vào lãnh thổ Ba Lan từ Ba Tư và Thổ Nhĩ Kỳ.^[2] Nhiều nơi sản xuất thắt lưng kontusz sau đó đã xuất hiện ở khắp mọi nơi trên nhà nước Thịnh vượng chung Ba Lan – Litva, tuy nhiên nơi nổi tiếng nhất và sản xuất nhiều nhất nằm ở thành phố Slutsk (ngày nay là thành phố thuộc Belarus). Thắt lưng sản xuất ở đây thuộc vào hàng đắt đỏ nhất và rất được ưa chuộng. Chính vì sự nổi tiếng của thắt lưng kontusz được sản xuất tại đây mà có thời điểm thắt lưng kontusz còn được gọi là thắt lưng Slutsk^[3]. Thắt lưng được sản xuất ở đây có 2 mặt và 2 màu khác nhau.

Thắt lưng kontusz dài khoảng từ 3 tới 4,5 mét và chiều rộng khoảng 40 cm với nhiều thiết kế khác nhau. Những chiếc thắt lưng kontusz xa xỉ được làm bằng vải lụa cao cấp hoặc được đính thêm vàng. Tùy vào chiều rộng của chiếc thắt lưng mà nó có thể được gập theo nhiều cách khác nhau, để lộ các thiết kế khác nhau cho phù hợp với các sự kiện mà người mặc tham dự. Chiếc thắt lưng có nhiều mặt vải nhất có tới 4 mặt.

Thắt lưng kontusz là biểu tượng của giới quý tộc, những người lớn tuổi Cossack hoặc những nhà chính trị gia cấp cao. Vào giai đoạn hưng thịnh ở thế kỷ thứ 16 tới thế kỷ 18, của cải và tiền bạc dư thừa đã được nhiều người dành vào việc mua bán và sở hữu các vật dụng trang trí nghệ thuật hay những chiếc thảm được làm tỉ mỉ. Các thương lái người Armenia ở Ba Lan bắt đầu nhập về những sản phẩm xa xỉ và đắt đỏ như những chiếc thảm phương đông lộng lẫy, vũ khí có đính vàng và đá, những chất liệu vải sang trọng và đắt tiền. Đai kontusz ở thời bấy giờ rất nổi tiếng và thường được dùng để thể hiện đẳng cấp bởi vì chúng có giá cực kỳ cao.

Có thời điểm, có quá nhiều người muốn mua thắt lưng kontusz tới mức các thương lái Amenia bắt đầu phải xây dựng các khu vực sản xuất chiếc thắt lưng này. Hầu hết những địa điểm sản xuất được xây dựng nằm trong nhà nước Thịnh vượng chung Ba Lan – Litva. Mặc dù những chiếc đai kontusz được sản xuất tại nơi đây vẫn mang những đặc điểm nguồn gốc của chúng từ phương đông, tuy nhiên cũng có những sự khác biệt có thể nhận ra khác với những chiếc đai từ Ba Tư và Thổ Nhĩ Kỳ. Chiếc đai thực tế cũng có giá trị sử dụng thiết thực chứ không hoàn toàn chỉ được dùng như một vật dụng thể hiện đẳng cấp, nó được dùng để đựng tiền và các loại giấy tờ quan trọng của người sử dụng.

Thắt lưng kontusz thường được bán với giá rất cao, giá tiền của nó phụ thuộc vào chất liệu và số mặt của thắt lưng. Sự tỉ mẩn trong thiết kế cũng khiến giá của chiếc đai này được đẩy lên cao. Chiếc đai có 4 mặt vải thường có giá đắt tiền nhất, các mặt vải có thể được sử dụng trong nhiều dịp, ví dụ như mặt màu sáng dùng cho lễ cưới, mặt tối màu dùng cho đám tang,...