Tàu tiếp liệu khu trục

Tàu tiếp liệu khu trục (tên gọi cũ "Khu trục hạm cơ xưởng", tiếng Anh: "destroyer tender" hoặc "destroyer depot ship") là một kiểu tàu kho chứa, một tàu phụ trợ được thiết kế để cung cấp dịch vụ bảo trì cho một chi hạm đội tàu khu trục hay các tàu chiến nhỏ khác. Việc sử dụng lớp tàu này đã giảm dần sau khi đạt đến đỉnh cao trong nữa đầu thế kỷ 20, do vai trò và vũ khí trang bị của các tàu chiến nhỏ đã tiến hóa, cộng với tiến bộ kỹ thuật đã giúp nâng cao hiệu suất và độ bền của động cơ tàu thuyền.

Bối cảnh

Trong giai đoạn cách mạng công nghiệp vào nữa cuối thế kỷ 19, những tàu chiến bọc sắt chạy động cơ hơi nước đã thay thế cho những chiếc tàu gỗ chạy buồm, nhưng vũ khí của hải quân chủ yếu vẫn dựa vào hải pháo. Tàu chiến đầu tiên bị đánh chìm bởi ngư lôi là chiếc tàu chiến bọc sắt Blanco Encalada vào năm 1891. Khi hải quân các nước nhận ra sự mong manh của những chiếc thiết giáp hạm đắt tiền của họ trước những tàu phóng lôi rẻ tiền, họ bắt đầu cho đóng những chi hạm đội tàu diệt tàu phóng lôi (torpedo boat destroyers), hay gọi tắt là destroyer (tàu khu trục).^[1]

Những tàu diệt tàu phóng lôi đầu tiên có kích cỡ nhỏ để tối ưu hóa sự cơ động, và vận hành bằng động cơ hơi nước lớn nhằm có được tốc độ tối đa đã ngăn chặn tàu phóng lôi đối phương trước khi chúng có thể tiếp cận gần hàng chiến trận hạm đội nhà.^[1] Các tàu khu trục này chất đầy máy móc, than, pháo bắn nhanh và đạn dược đến mức thậm chí không có chỗ nghỉ cho thủy thủ đoàn. Vì vậy đã phát sinh nhu cầu cần có một tàu hậu cần để phục vụ cho chi hạm đội này; chúng cung cấp chỗ nghỉ ngơi và ăn uống cho thủy thủ đoàn tàu khu trục, đi kèm theo các tàu tiếp than để phục vụ cho hạm đội chiến trận. Những tàu tiếp liệu khu trục còn có cả bếp ăn, bộ phận hành chánh và quân y, và những hạ sĩ quan chuyên nghiệp để sửa chữa động cơ cho tàu khu trục. Các tàu này còn mang the những nguồn phụ tùng để sửa chữa tàu khu trục.^[2]

Sự tiến hóa

Khi Hạm đội Great White thực hiện chuyến đi vòng quanh thế giới vào năm 1907, chúng được tháp tùng bởi một tàu tiếp liệu, USS Yankton, và một tàu sửa chữa, USS Panther.^[2] Tàu sửa chữa không thể cung cấp dịch vụ và nhân sự như một tàu tiếp liệu, nhưng nó mang đến nhiều khả năng sửa chữa hơn, bao gồm cả thiết bị và nhân sự để sửa chữa những hỏng hóc động cơ nghiêm trọng hay hư hại trong tác chiến.^[3] Tàu sửa chữa có những xưởng máy và đầy đủ những thiết bị và lò đúc để hoàn thành mọi sửa chữa không yêu cầu đến ụ nổi.^[4]

Trọng lượng choán nước của tàu khu trục đã tăng thêm theo thời gian, từ 1.000 tấn trong giai đoạn Thế Chiến I lên 2.000 tấn cho các tàu khu trục tháp tùng các tàu sân bay nhanh trong Thế Chiến II.^[5] Những tàu tiếp liệu khu trục Hoa Kỳ trong Thế Chiến II mang theo một số cơ số đạn dược và mìn sâu cũng như thực hiện việc sửa chữa và tiếp tế ngư lôi, nhưng chúng tập trung vào công việc sửa chữa.

Lớp tàu tiếp liệu khu trục Dixie được trang bị lò đúc, lò rèn, máy tiện kim loại và máy hàn để tiến hành những sửa chữa lớn, cùng một xưởng quang học và xưởng đồng hồ để sửa chữa ống nhòm, kính lục phân, đồng hồ hàng hải, máy đo tầm xa quang học cùng các máy tính tương tự để kiểm soát hỏa lực. Những tàu tiếp liệu này cũng vận hành các máy chưng cất và máy phát điện để cung cấp nước sạch và điện năng cho các tàu khu trục neo đậu cặp bên mạn phải ngừng hoạt động để sửa chữa nồi hơi.^[6]

Khi tải trọng của tàu khu trục tăng thêm, chúng chở thêm nhân sự và thiết bị mà trước đây chỉ có trên tàu tiếp liệu. Tàu khu trục trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh đã tiệm cận kích cỡ một tàu tuần dương trước đây, và với kích cỡ này bắt đầu đảm nhiệm những hoạt động tác chiến độc lập của tàu tuần dương. Vì vậy những tàu tiếp liệu còn hoạt động có chức năng khó phân biệt với một tàu sửa chữa.^[7]

Danh sách tàu tiếp liệu khu trục

Một số tàu tiếp liệu khu trục được thiết kế và đóng cho mục đích phục vụ các chi hạm đội khu trục, trong khi những chiếc khác được cải biến từ những con tàu được chế tạo cho mục đích khác. Bảng dưới đây so sánh các kiểu tàu được thiết kế như là tàu tiếp liệu khu trục:

Tên	Năm	Số lượng	Hải quân	Tải trọng	Tốc độ	Thủy thủ đoàn
USS Melville^[8]	1915	1	Hoa Kỳ	5.250 tấn	15 knot	600
HMS Greenwich^[9]	1915	1	Anh Quốc	8.100 tấn	11 knot	224
lớp Altair	1918	3	Hoa Kỳ	6.250 tấn	10,5 knot	481
lớp Dobbin^[8]	1921	2	Hoa Kỳ	8.325 tấn	16 knot	600
lớp Dixie^[8]	1939	5	Hoa Kỳ	9.450 tấn	19 knot	1.262
lớp Hamul	1940	2	Hoa Kỳ	8.560 tấn	17 knot	857
lớp Hecla^[10]	1940	2	Anh Quốc	10.850 tấn	17 knot	818
lớp Klondike^[8]	1944	4	Hoa Kỳ	8.560 tấn	18 knot	860
lớp Shenandoah	1944	6	Hoa Kỳ	11.755 tấn	18 knot	1.035
lớp Samuel Gompers^[11]	1966	2	Hoa Kỳ	21.000 tấn	18 knot	1.803
lớp Yellowstone^[7]	1979	4	Hoa Kỳ	20.224 tấn	18 knot	1.595

Xem thêm

Tham khảo

Chú thích

^ ^a ^b Potter & Nimitz 1960, tr. 335.
^ ^a ^b Potter & Nimitz 1960, tr. 640.
^ Lenton & Colledge 1964, tr. 333.
^ Fahey 1978, tr. 39.
^ Silverstone 1968, tr. 103&135.
^ “USS Dixie's 40th Anniversary Cruise Book, page 24”. Unofficial US Navy Site. USS Dixie. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2021.
^ ^a ^b Cooney 1980, tr. 6&13.
^ ^a ^b ^c ^d Silverstone 1968, tr. 283&285.
^ Lenton & Colledge 1964, tr. 336.
^ Lenton & Colledge 1964, tr. 338.
^ Blackman 1970, tr. 524.

Thư mục

Blackman, Raymond V.B. (1970). Jane's Fighting Ships. London: Jane's Yearbooks.
Cooney, David M. (1980). Ships, Aircraft and Weapons of the United States Navy. Washington, D.C.: United States Government Printing Office.
Fahey, James C. (1978). The Ships and Aircraft of the U.S. Fleet . Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-634-1.
Lenton, H.T.; Colledge, J.J. (1964). British and Dominion Warships of World War II. Garden City, New York: Doubleday & Company.
Potter, E. B.; Nimitz, Chester W. (1960). Sea Power: A Naval History. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall.
Silverstone, Paul H. (1968). U.S. Warships of World War II. Garden City, New York: Doubleday & Company.

[FOOTNOTEPotterNimitz1960335-1] Potter & Nimitz 1960, tr. 335.

[FOOTNOTEPotterNimitz1960640-2] Potter & Nimitz 1960, tr. 640.

[FOOTNOTELentonColledge1964333-3] Lenton & Colledge 1964, tr. 333.

[FOOTNOTEFahey197839-4] Fahey 1978, tr. 39.

[FOOTNOTESilverstone1968103&135-5] Silverstone 1968, tr. 103&135.

[6] “USS Dixie's 40th Anniversary Cruise Book, page 24”. Unofficial US Navy Site. USS Dixie. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2021.

[FOOTNOTECooney19806&13-7] Cooney 1980, tr. 6&13.

[FOOTNOTESilverstone1968283&285-8] Silverstone 1968, tr. 283&285.

[FOOTNOTELentonColledge1964336-9] Lenton & Colledge 1964, tr. 336.

[FOOTNOTELentonColledge1964338-10] Lenton & Colledge 1964, tr. 338.

[FOOTNOTEBlackman1970524-11] Blackman 1970, tr. 524.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

x t s Tàu hải quân và tàu chiến trong lịch sử cận đại
Các lớp tàu hải quân đang hoạt động Tàu ngầm Tàu phụ trợ Vùng hoạt động Hải quân nước nâu Hải quân nước xanh lục Hải quân nước xanh dương Vị trí súng Dọc bên mạn Dọc trung tâm tàu Tháp pháo ụ Tháp pháo
Tàu sân bay	Tàu tuần dương sân bay Tàu đổ bộ tấn công Tàu sân bay chống ngầm Balloon carrier Tàu CAM Tàu sân bay hộ tống Tàu phóng máy bay chiến đấu Tàu sân bay hạm đội Tàu sân bay trực thăng Interdiction Assault Ship Tàu sân bay hạng nhẹ Tàu sân bay dân sự chuyển đổi Tàu phóng thủy phi cơ Tàu sân bay ngầm Siêu tàu sân bay
Thiết giáp hạm	Tàu phòng thủ ven biển Thiết giáp hạm tiền-dreadnought Thiết giáp hạm dreadnought Thiết giáp hạm siêu-dreadnought (Thiết giáp hạm tiêu chuẩn) Thiết giáp hạm nhanh Thiết giáp hạm hiệp ước
Tàu tuần dương	Tàu tuần dương bọc thép Tàu chiến-tuần dương Tàu tuần dương mang tên lửa dẫn đường Tàu tuần dương hạng nặng Thiết giáp hạm bỏ túi Tàu tuần dương hạng nhẹ Tàu buôn tuần dương Tàu tuần dương bảo vệ Tàu tuần dương trinh sát Tàu tuần dương tấn công Tàu tuần dương phóng lôi Tàu tuần dương không bảo vệ
Tàu hộ tống	Tàu thông báo Tàu cứu hộ hộ tống Tàu khu trục Tàu khu trục hộ tống Tàu khu trục chỉ huy Tàu hộ tống khu trục Escorteur Tàu frigate Tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường Kaibōkan Tàu xà lúp chiến trận
Tàu vận tải	Tàu vận tải đổ bộ kiểu ụ nổi Tàu tác chiến đổ bộ Tàu vận tải tấn công Tàu đổ bộ Tàu đổ bộ kiểu ụ nổi Tàu sân bay đổ bộ Landing Craft Support Landing Ship Heavy Landing Ship Infantry Landing Ship Logistics Landing Ship Medium Landing Ship Tank Landing Ship Vehicle Tàu chở quân
Tàu tuần tra	Tàu hơi nước kiểm soát vũ trang Du thuyền vũ trang Coastal Motor Boat Tàu corvette Tàu pháo Harbour defence motor launch Motor Launch Tàu đánh cá lưới kéo hải quân Tàu đánh cá lưới vét hải quân Tàu kiểm soát đại dương Tàu tuần tra Q-ship Steam gun boat Tàu săn ngầm Tàu phóng lôi
Tàu chiến tiến công nhanh	E-boat MAS MGB Tàu tên lửa MTB MTM MTSM Tàu phóng lôi tuần tra Shin'yō
Chiến tranh mìn	Tàu thả phao đánh dấu Tàu quét mìn khu trục Tàu rà phá mìn Tàu đặt mìn Tàu săn mìn Tàu rải mìn Tàu quét mìn
Chỉ huy và hỗ trợ	Tàu tiện nghi Tàu chở đạn Tàu sửa chữa phụ trợ kiểu ụ nổi Tàu phụ trợ Tàu chở than Tàu kho chiến đấu Tàu chỉ huy Tàu cẩu Tàu kho sử dụng chung Tàu tiếp liệu khu trục Tàu liên lạc Tàu hỗ trợ chiến đấu nhanh Tàu bệnh viện Tàu hỗ trợ chung Tàu kéo Tàu thả lưới Tàu sửa chữa Tàu tiếp dầu Tàu tiếp liệu tàu ngầm
Tàu ngầm	Tàu ngầm tấn công Tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo Tàu ngầm duyên hải Tàu ngầm mang tên lửa hành trình Tàu ngầm tuần dương Phương tiện ngập sâu Phương tiện ngập sâu cứu hộ Tàu ngầm hạm đội Ngư lôi có người lái Tàu ngầm bỏ túi U-boat Tàu ngầm hở
Thuật ngữ liên quan khác	Tàu buôn vũ trang Tàu kho đạn Tàu doanh trại Tàu monitor nâng tầng Tàu chiến chủ lực Kỳ hạm Tàu hộ vệ Tàu chiến đấu ven biển Tàu monitor Tàu tuần tra sông Tàu huấn luyện