Tên gọi của Hà Nội qua các thời kỳ lịch sử

Từ lúc hình thành cho đến nay, Thăng Long - Hà Nội có nhiều tên gọi. Ở đây chia các tên gọi thành hai loại: Chính quy và không chính quy, theo thứ tự thời gian như sau (mời xem chi tiết tại các bài liên quan):

Tên gọi	Chữ Hán Nôm	Ý nghĩa	Người đặt tên	Thời gian	Khoảng thời gian tồn tại	Đơn vị hành chính	Tên nước
Tên chính quy
Long Đỗ	龍肚	Rốn rồng	theo sự tích	866 TCN -	Không rõ	Không rõ	Văn Lang
Tống Bình	宋平	Không rõ	Thời Tùy, Đường	454 - 767	313	Huyện, trị sở	Bắc thuộc lần 3
Đại La	大羅	Cái võng lớn	Cao Biền	767-866 866 -1010	?	Kinh đô	Tĩnh Hải quân Đại Cồ Việt
Thăng Long	昇龍	Rồng bay lên	Lý Thái Tổ	1010 -1397	387	Kinh đô	Đại Cồ Việt Đại Việt
Đông Đô	東都	Kinh đô phía Đông	Hồ Quý Ly ^[1]	1397 - 1407	10	?	Đại Việt Đại Ngu
Đông Quan	東關	Cánh cửa phía Đông	Nhà Minh	1408 -1427	19	?	Bắc thuộc lần 4
Đông Kinh	東京	Kinh đô phía Đông	Lê Lợi	1427 - 1787	360	Kinh đô	Đại Việt
Bắc Thành	北城	Thành trì phía Bắc	Quang Trung	1787 - 1802	15	?	Nhà Tây Sơn
Bắc Thành	北城	Thành trì phía Bắc	Gia Long	1802 - 1805	3	?	Việt Nam
Thăng Long	昇隆^[2]	Thịnh vượng lên	Gia Long	1805 - 1831	26	Trấn thành miền Bắc	Việt Nam
Hà Nội	河內	Bên trong sông	Minh Mạng	1831 - 1902	71	Trấn thành miền Bắc, tỉnh lỵ	Việt Nam Đại Nam
			Toàn quyền Đông Dương	1902 - 1945	43	Thủ đô của toàn Đông Dương	Đông Dương thuộc Pháp
			Quốc hội Việt Nam	1945 - 1976	31	Thủ đô	Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
			Quốc hội Việt Nam	1976 - nay	?	Thủ đô	Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Tên không chính quy
Tràng An	長安	Trường An, Trường Yên, yên bình mãi mãi	Nhà nho Việt Nam	?	?	Kinh đô	?
Phượng Thành	鳳城	Phụng Thành^[3]	Nguyễn Giản Thanh	Thế kỷ XVI, đời Lê	?	Kinh đô	?
Long Biên	龍編	Không rõ	Nhà Hán, Ngụy, Nhà Tấn, Nam Bắc triều	Thế kỷ III, IV, V, và VI	?	Trị sở	Giao Châu
Long Thành	龍城	Tên gọi tắt của Kinh thành Thăng Long	?	?	?	Kinh đô	?
Hà Thành	河城	Tên gọi tắt của Thành phố Hà Nội	?	?	?	Thủ đô	?
Thành Hoàng Diệu	城黃耀	Tên gọi theo tên người^[4]	Nhân dân Việt Nam	?	?	Kinh thành	?
Kẻ Chợ	仉𢄂	Vùng đất buôn bán phát triển^[5]	Nhân dân Việt Nam	?	?	?	?
Thượng Kinh	上京	Đi lên kinh thành^[6]	Nhân dân Việt Nam	?	?	?	?

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Ép Trần Thiếu Đế
^ Vua Gia Long đổi tên chữ Hán của Thăng Long 昇龍 (rồng bay lên) thành Thăng Long 昇隆 mang nghĩa là "thịnh vượng".
^ Thành hình con chim phụng/phượng. Thành Gia Định sau này cũng có biệt danh Phượng thành.
^ Hoàng Diệu là vị quan trấn thủ thành Hà Nội, đã tự vẫn khi thất thủ trước thực dân Pháp.
^ Kẻ Chợ: Vùng đất của những người làm nghề buôn bán.
^ Từ chỉ việc di chuyển từ vùng quê lên kinh thành

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

[1] Ép Trần Thiếu Đế

[2] Vua Gia Long đổi tên chữ Hán của Thăng Long 昇龍 (rồng bay lên) thành Thăng Long 昇隆 mang nghĩa là "thịnh vượng".

[3] Thành hình con chim phụng/phượng. Thành Gia Định sau này cũng có biệt danh Phượng thành.

[4] Hoàng Diệu là vị quan trấn thủ thành Hà Nội, đã tự vẫn khi thất thủ trước thực dân Pháp.

[5] Kẻ Chợ: Vùng đất của những người làm nghề buôn bán.

[6] Từ chỉ việc di chuyển từ vùng quê lên kinh thành

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]