Tiếng Luba-Kasai

Pidgin Chiluba
Pidgin Chiluba
Sử dụng tại	DR Congo
Tổng số người nói	none
Phân loại	Luba-based pidgin
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3	Không
Glottolog	Không có
Guthrie code	L.30A

Tiếng Luba-Kasai
Tiếng Luba-Kasai
Ciluba
Sử dụng tại	Cộng hoà Dân chủ Congo
Khu vực	Kasai Kasai-Occidental; Kasai-Oriental;
Tổng số người nói	6,3 triệu người (thời điểm 1991)
Dân tộc	Baluba-Kasai (Bena-kasai)
Phân loại	Niger-Congo Atlantic–Congo Benue–Congo Bantoid Nam Bantu Luba Tiếng Luba-Kasai; ; ; ; ; ;
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại	Cộng hoà Dân chủ Congo (ngôn ngữ quốc gia)
Mã ngôn ngữ
ISO 639-2	lua
ISO 639-3	lua
Glottolog	luba1249
Guthrie code	L.31

Tiếng Luba-Kasai, còn gọi là tiếng Luba Tây, (nội danh: Ciluba/Tshiluba,^[3]) là một ngôn ngữ Bantu (khu L) miền Trung Phi, và là một ngôn ngữ quốc gia của Cộng hoà Dân chủ Congo, cùng với tiếng Lingala, Swahili, và Kongo.

Phương ngữ Đông nói ở Kasai-Oriental và phương ngữ Tây nói ở Kasai-Occidental có nhiều điểm khác biệt nhau. Theo Ethnologue, có 6,3 triệu người nói tiếng Luba-Kasai vào thời điểm 1991.

Trong số ngôn ngữ Bantu khu L, tiếng Luba-Kasai là thành viên của một nhóm gọi là "Luba", cùng với tiếng Kaonde (L40), tiếng Kete (L20), tiếng Kanyok, tiếng Luba-Katanga (KiLuba), tiếng Sanga, tiếng Zela và tiếng Bangubangu.

Hệ chữ viết

Tiếng Luba-Kasai được viết bằng bảng chữ cái Latinh, có thêm các chữ ghép ng, ny, sh nhưng bỏ đi q, r, x:^[4]

Âm vị học

Tiếng Luba-Kasai có 5 nguyên âm: /a, e, i, o, u/.

Dưới là bảng phụ âm tiếng Luba-Kasai.

		Đôi môi	Môi- răng	Chân răng	Sau chân răng	Vòm	Ngạc mềm	Thanh hầu
Tắc	vô thanh	p		t			k
Tắc	hữu thanh	b		d
Tắc xát					tʃ
Xát	vô thanh		f	s	ʃ			h
Xát	hữu thanh		v	z	ʒ
Mũi		m		n		ɲ	ŋ
Tiếp cận				l		j	w

/p/ có thể trở thành [ɸ]. Khi /d/ đứng trước /i/, nó có thể được phát âm là [dʒ].

Chú thích

^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Luba-Lulua”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ ^a ^b Jouni Filip Maho, 2009. New Updated Guthrie List Online
^ tiền tố tshi/ci mang nghĩa "ngôn ngữ/tiếng"
^ “Tshiluba language and alphabet”. www.omniglot.com. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2017.

Tham khảo

Stappers, Leo. Tonologische bijdrage tot de studie van het werkwoord in het tshiluba. 1949. Mémoires (Institut royal colonial belge. Section des sciences morales et politiques). Collection in-8^o; t. 18, fasc. 4.
de Schryver, Gilles-Maurice. Cilubà Phonetics: Proposals for a 'Corpus-Based Phonetics from Below' Approach. 1999. Research Centre of African Languages and Literatures, University of Ghent.
DeClercq, P. Grammaire de la langue des bena-lulua. 1897. Polleunis et Ceuterick.
Kabuta, Ngo. Loanwords in Cilubà. 2012. University of Ghent, Belgium.
Willems, Em. Het Tshiluba van Kasayi voor beginnelingen. 1943. Sint Norbertus.

= Liên kết ngoài

[Glottolog-1] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Luba-Lulua”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[Guthrie-2] Jouni Filip Maho, 2009. New Updated Guthrie List Online

[3] tiền tố tshi/ci mang nghĩa "ngôn ngữ/tiếng"

[:0-4] “Tshiluba language and alphabet”. www.omniglot.com. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]