Arnon Grunberg

Arnon Yasha Yves Grunberg
Grunberg in 2015
Gebore22 Februarie 1971
NasionaliteitVlag van Nederland Nederland
BeroepSkrywer

Arnon Yasha Yves Grunberg (gebore op 22 Februarie 1971) is 'n Nederlandse skrywer van romans en essays. Hy is ook 'n joernalis. Van sy werk is onder die skuilnaam Marek van der Jagt geskryf. Hy woon in New York.

Vroeë Lewe

[wysig | wysig bron]

Grunberg is op 22 Februarie 1971 gebore as Arnon Yasha Yves Grünberg in Amsterdam, Nederland. Hy het grootgeword in 'n gesin van Joodse immigrante wat oorspronklik van Duitsland was.[1][2] Sy moeder het die Auschwitz-konsentrasiekamp oorleef.[3][4]

Grunberg het skoolgegaan aan die Vossius Gimnasium in Amsterdam, maar is in 1988 geskors uit die skool.[5] Voor hy sy eerste roman gepubliseer het, het hy in 'n verskeidenheid van hoedanighede gewerk, en ook sy gawes as akteur uitgetoets deur in 'n kortrolprent deur die Nederlandse avant-garde rolprentmaker Cyrus Frisch te speel. Van 1990 tot 1993 het Grunberg sy eie uitgewershuis genaamd Kasimir bedryf, wat finansiëelgewys onsuksesvol was.[6][7]

Outeurskap

[wysig | wysig bron]

Grunberg het sy literêre debuut in 1994 met die roman Blauwe maandagen (Blou Maandae) gemaak. Die werk het die Anton Wachter-prys vir beste debuutroman gewen.[8]

Kritici het die werk as 'n "groteske komedie, 'n rariteit in Nederlandse literatuur" verwelkom.[9] In 2000 het Grunberg weer 'n prys vir sy roman, De geschiedenis van mijn kaalheid (Die geskiedenis van my Blesheid) gewen, maar hierdie keer onder die skuilnaam Marek van der Jagt.[10]

Grunberg is 'n produktiewe en veelsydige skrywer, en het bykomend tot sy romans ook artikels vir koerante (krante in Nederlands) en tydskrifte geskryf, sowel as essays, gedigte, scenarios en toneelspele. Sy werk is alreeds in 30 verskillende tale vertaal. (In Suid-Afrika is sy boek Tirza vertaal deur Lina Spies, en word dit uitgegee deur Protea Boekhuis)[11]

Grunberg se veelbesproke en veelgeprese roman Tirza wat oor 'n vader se obsessiewe liefde vir sy jong dogter handel, was in 2010 Grunberg se eerste roman om vir rolprent verwerk te word,[12] nadat dit die Nederlandse Libris-prys en die Belgiese Gouden Uil-prys in 2007 verower het.[13]

Tydens 'n 2010 peiling van nasionale literêre kritici, akademici en skrywers wat deur die tydskrif De Groene Amsterdammer gehou is, is Tirza verkies as die "belangrikste roman van die 21ste eeu," bo Jonathan Littell se Les Bienveillantes en Ian McEwan se Saturday. In 2009 het Grunberg die Constantijn Huygens-prys vir sy gehele oeuvre verwerf[14] en in 2011 the Frans Kellendonk-prys.[15]

In September 2008 het Grunberg sy sewende roman, Onze Oom (Ons Oom) gepubliseer.[16]

Grunberg het later daardie jaar gasskrywer en -lektor geword aan die Universiteit van Leiden en die Wageningen Universiteit en Navorsingsentrum. In Oktober 2014 het hy 'n erelid geword van die Fakulteit van Kunste, Universiteit van Amsterdam.

Sy lesings handel rondom kwessies van privaatheid en toesig. Hy het ook saam met sy studente 'n videospeletjie ontwikkel.[17] Die lesingreeks val saam met 'n uitstalling van die outeur se lewe en werk, en die materiaal is afkomstig van Grunberg se eie (literêre) argief, wat "gehuur word" deur die biblioteek v/d universiteit se Departement van spesiale versamelings, wat dit omskep het in 'n unieke lewende argief.[18]

Grunberg het sy nuutste roman Het Bestand geskryf in 'n poging om die skeppende proses te verstaan. Tydens die skryf daarvan het wetenskaplikes sy breinaktiwiteit, emosies en subjektiewe gevoelens gemonitor. Deur die gebruik van skerm-vasleggings en fisiologiese metings soos elektroënsefalografie, velgeleiding en elektrokardiografie, asook subjektiewe vraelyste aan die outeur, het wetenskaplikes die skryf van emosioneelbelaaide passasies gekorreleer met fisiologiese aktiwiteite. Die tweede fase van die eksperiment het plaasgevind in Oktober en November 2015 by die Grunberg-laboratorium aan die Universiteit van Amsterdam, waartydens vrywilligers se brein aktiwiteit gemeet is terwyl hulle Grunberg se roman onder gekontroleerde omstandighede gelees het.[19][20][21]

Grunberg is bekend vir sy literêre joernalisme, en verdiep hom by tye geheel en al aan verskeie aspekte van die samelewing. Hy het tyd gespandeer saam met; en geskryf oor; masseuse by 'n Roemeense oord, pasiënte in 'n Belgiese psigiatriese saal, kelners op 'n Switserse trein, en 'n doodgewone Nederlandse gesin met vakansie. Hy was ook in die veld saam met Nederlandse soldate in Afghanistan en Irak,[22] en het besoek afgelê aan Guantanamobaai. In 2009 is sy verslae gepubliseer in die boek getiteld Kamermeisjes en soldaten .[23]

Toekennings

[wysig | wysig bron]
  • 1994 Anton Wachter-prys vir Blauwe maandagen[8]
  • 1996 Gouden Ezelsoor vir Blauwe maandagen[24]
  • 2000 Anton Wachter-prys vir De geschiedenis van mijn kaalheid, as Marek van der Jagt[10]
  • 2000 AKO Literatuur-prys vir Fantoompijn[24]
  • 2002 Gouden Uil-prys vir De mensheid zij geprezen[24]
  • 2004 AKO Literatuur-prys vir De asielzoeker[24]
  • 2004 Ferdinand Bordewijk-prys vir De asielzoeker
  • 2007 Gouden Uil-prys vir Tirza[13]
  • 2007 Libris-prys vir Tirza[13]
  • 2009 Constantijn Huygens-prys vir sy gehele oeuvre[14]
  • 2017 Gouden Ganzenveer

Geselekteerde Bibliografie

[wysig | wysig bron]
  • Romans
  1. (1994) Blauwe maandagen (1997)
  2. (1997) Figuranten (2001)
  3. (1998) De heilige Antonio
  4. (2000) Fantoompijn (2004)
  5. (2000) De geschiedenis van mijn kaalheid as Marek van der Jagt (2004)
  6. (2001) De Mensheid zij geprezen, Lof der Zotheid 2001
  7. (2002) Gstaad 95–98 as Marek van der Jagt
  8. (2003) De asielzoeker
  9. (2004) De joodse messias (2008)
  10. (2006) Tirza; Afrikaanse vertaling: Tirza (2013)
  11. (2008) Onze oom (Ons Oom)
  12. (2010) Huid en Haar
  13. (2012) De man zonder ziekte
  14. (2015) Het bestand
  15. (2016) Moedervlekken (Geboortemerke)
  • Stories
  1. (2001) Amuse-Gueule (2008)
  2. (2004) Grunberg rond de wereld
  3. (2009) Kamermeisjes & Soldaten: Arnon Grunberg onder de mensen
  4. (2013) Apocalyps
  • Essays
  1. (1998) Troost van de slapstick
  2. (2001) Monogaam, as Marek van der Jagt
  3. (2001) Otto Weininger Of bestaat de jood? as Marek van der Jagt
  4. (2013) Buster Keaton lacht nooit
  5. (2013) Why the Dutch Love Black Pete
  • Rolprentdraaiboeke
  1. (1998) Het 14e kippetje (Die 14de Hoender)
  • Toneelspele
  1. (1998) You are also very attractive when you are dead
  2. (2005) De Asielzoeker, verwerk deur Koen Tachelet
  3. (2015) Hoppla, wir sterben, premiére 29 April 2015, Münchner Kammerspiele

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ G.J. van Bork, "Grunberg, Arnon" (in Nederlands), Schrijvers en dichters. Opgespoor op 25 Maart 2012.
  2. ↑ Arnon Grunberg, "Ditch the King. Hire an Actor.", The New York Times, 2013.
  3. ↑ "Paul Rosenmöller en Arnon Grunberg Geargiveer 10 Februarie 2008 op Wayback Machine" (in Nederlands), Interkerkelijke Omroep Nederland. Opgespoor op 25 Maart 2012.
  4. ↑ Roderick Nieuwenhuis, "Moeder Arnon Grunberg overleden" (in Nederlands), NRC Handelsblad, 2015.
  5. ↑ "Biografie Geargiveer 22 Januarie 2010 op Wayback Machine" (in Nederlands), Grunberg.nl Geargiveer 31 Augustus 2018 op Wayback Machine. Opgespoor op 25 Maart 2012.
  6. ↑ Marek Hłasko - Ik zal jullie over Esther vertellen (in Nederlands), Website Arnon Grunberg. Opgespoor op 15 Junie 2016.
  7. ↑ "Grunberg wil uitgeverij oprichten" (in Nederlands), de Volkskrant, 2005. Opgespoor op 15 Junie 2016.
  8. ↑ 8,0 8,1 Blauwe maandagen Geargiveer 19 April 2014 op Wayback Machine (in Nederlands).
  9. ↑ "Opium TV : Arnon Grunberg" (in Nederlands), NRC Handelsblad, 2014. Opgespoor op 18 April 2014.
  10. ↑ 10,0 10,1 Karin de Mik, "'Van der Jagt is pseudoniem van Grunberg'" (in Nederlands), NRC Handelsblad, 2000. Opgespoor op 18 April 2014.
  11. ↑ https://www.proteaboekwinkel.com/index.php/tirza.html.Besoek[dooie skakel] op 26-03-2019. Opgespoor op 26-03-2019
  12. ↑ https://www.nytimes.com/2013/05/12/books/review/tirza-by-arnon-grunberg.html?_r=0
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Foundation for the Production and Translation of Dutch Literature
  14. ↑ 14,0 14,1 "Huygens-prijs 2009 voor Arnon Grunberg" (in Nederlands), NRC Handelsblad, 2009. Opgespoor op 18 April 2014.
  15. ↑ Lezing & Prijs, Frans Kellendonk Fonds. Opgespoor op 15 Junie 2016.
  16. ↑ "Grunberg verdwijnt uit Nederlands literair leven" (in Nederlands), Het Nieuwsblad, 2007.
  17. ↑ Dirk Wolthekker, "Arnon Grunberg honorary fellow aan de UvA" (in Nederlands), Folia, 2014.
  18. ↑ "Archived copy" (in Nederlands). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Maart 2011. Besoek op 27 Februarie 2015.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  19. ↑ What is creativity? Geargiveer 26 Maart 2019 op Wayback Machine, Noldus.
  20. ↑ "Archived copy" (in Nederlands). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Maart 2015. Besoek op 27 Februarie 2015.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  21. ↑ Jennifer Schuessler, "Wired: Putting a Writer and Readers to a Test", The New York Times, 2013.
  22. ↑ "Grunberg 'embedded' naar Irak" (in Nederlands), Trouw, 2008. Opgespoor op 15 Junie 2016.
  23. ↑ "Kamermeisjes en soldaten – Arnon Grunberg" (in Nederlands), Literair Nederland. Opgespoor op 15 Junie 2016.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 G.J. van Bork, "Grunberg, Arnon", Schrijvers en dichters, 2005. Opgespoor op 27 Februarie 2015.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]