Chinese astrologie

Chinese diereriem
Name (taalvariante)
Tradisionele Chinees	生肖
Vereenvoudigde Chinees	生肖
Pinyin	shēngxiào
Jyutping	saang^1-ciu^3

’n Kaart wat goeie en slegte dae aandui om bloed te laat en wanneer om teen demone te waak. Detail: Die kaart bevat ’n sme ba (9 figure wat die Vyf Elemente in waarsêery verteenwoordig in die middel, met die Chinese pa-kua (8 trigramme) en 12 diere van die maande en jare wat dit omring.

Die Chinese astrologie (Chinees: 占星術 / 占星朮, zhānxīngshù ‚ "kuns van die waarsêers") is geskoei op die tradisionele Chinese astronomie en filosofie. Dit bereken nie soos die Westerse astrologie die uitwerking van sterrebeelde op iemand se toekoms nie. Dit gebruik in plaas daarvan ’n kalender met onderliggende betekenisse vir die bepaling van ’n persoon se bestemming. Dit berus verder op verskeie dissiplines wat onderling afhanklik is van mekaar. Dit sluit in die Vyf Elemente (Wu Xing), jin en jang, die 10 Hemelstamme, die 12 Aardtakke en die Chinese kalender, ’n maansonkalender met tydsbepaling volgens jare, maande, dae en dubbelure.^[1]

Die Chinese astrologie het hand aan hand gegaan met die astronomie, wat in die tyd van die Han-dinastie (2de eeu v.C. tot die 2de eeu n.C.) floreer het. Een rede waarom die astrologie tot vandag oorleef het, was moontlik die Chinese kalender. Nes die Chinese karakters het dit oor die millennia ’n onafskeidbare deel van die Chinese kultuur geword en is dit vandag steeds deel van die alledaagse lewe in China.

Agtergrond

Die Chinese astrologie is uitgebrei tydens die Zhou-dinastie (1046 tot 256 v.C.) en het floreer tydens die Han-dinastie (2de eeu v.C. tot 2de eeu n.C.). Tydens laasgenoemde dinastie is die bekende elemente van die tradisionele Chinese kultuur – die jin-jang-filosofie, die Vyf Elemente, die begrippe hemel en aarde, en Cunfuciaanse moraliteit – byeengevoeg om die filosofiese beginsels van Chinese medisyne, waarsêery, astrologie en alchemie te formaliseer.^[2]

Nes op ander plekke in die wêreld het die Chinese nie net die beweging van die son en maan in die lug waargeneem nie, maar ook van die planete. Volgens hul siening van die wêreld was daar eers water, toe vuur, toe hout, toe metaal en laastens die aarde. Planete is toe aan die elemente toegewys:^[3][4]

• Mercurius – Water (Swart Skilpad)
• Mars – Vuur (Vermiljoen Voël)
• Jupiter – Hout (Asuur Draak)
• Venus – Metaal (Wit Tier)
• Saturnus – Aarde (Geel Draak)

Volgens die Chinese astrologie kan ’n mens se bestemming bepaal word deur die posisie van die groot planete met ’n mens se geboorte, asook die posisie van die son, maan en komete, die tyd van sy geboorte en sy diereteken. Die stelsel van die twaalfjaarsiklus van dieretekens is saamgestel uit waarnemings van Jupiter (die "Jaarster", Suìxīng) se wentelbaan om die Son. Chinese sterrekundiges het die wentelbaan in 12 dele verdeel en dit tot 12 jaar afgerond (van Jupiter se wenteltyd van 11,86 jaar).^[5] Jupiter word verbind met die Chinese sterrebeeld Sheti (摄提 of 歳星), die Veewagter, en word soms Sheti genoem.

’n Stelsel om iemand se bestemming te bepaal geskoei op sy geboortedatum, -seisoen en -tyd, bekend as Zi wei dou shu (紫微斗数 of 紫微斗數), word steeds in hedendaagse Chinese astrologie gebruik.

Chinese filosofie

Die Chinese filosofie gaan oor die harmonie van die hemel, aarde en mens, die drie komponente van die heelal wat die orde van die wêreld uitmaak. Dit moet weerklank vind in die menslike gemeenskap. Harmonie met die kosmos kan dus ’n gelukkige lewe meebring. Kennis van die wêreldverloop kan help om huidige en toekomstige tendense waar te neem.

Vyf elemente

’n Diagram van die wisselwerkings tussen die Vyf Elemente.

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Wu Xing.

Wu Xing, of die Vyf Elemente, is ’n vyfvoudige skema wat op baie tradisionele Chinese terreine gebruik word om ’n groot verskeidenheid verskynsels te verduidelik, van kosmiese siklusse tot die wisselwerking tussen interne organe, en van die opvolging van politieke regimes tot die eienskappe van medisyne. Die Vyf Elemente is Hout (木, mu), Vuur (火, huo), Aarde (土, tu), Metaal (金, jin) en Water (水, shui).^[6][7][8]

Die elemente beteken die volgende:

1. Hout: om te vorm, soos die daaglikse roetine, met waardigheid, standvastigheid en vrede.
2. Vuur: om aan te steek, soos om ’n projek aan te pak en dit te volvoer, met ’n vonk, energie, dinamiek, gereed vir ’n geveg of stryd.
3. Aarde: om te verstewig, soos stabiliteit en balans, met versigtigheid en akkuraatheid.
4. Metaal: om te vorm, soos om veilige risiko's te neem; eerlik, regverdig, saaklik; aandenergie; oorsig; oes.
5. Water: om op te los, soos die einde van ’n siklus en die vooruitsig van nuwe dinge; versigtigheid; vrugbaarheid; om slim te werk; ’n neiging om te droom.

Jin en jang

Jin en jang stel die skeppende krag in die heelal voor wat altyd volkome gebalanseerd moet wees sodat kosmiese energievloei kan plaasvind. Jin is die vroulike of negatiewe pool wat swart, koud en stadig is. Dit sluit ook die maan, skaduwee, aarde, nag en ewe getalle in. Jang is die manlike of positiewe pool wat wit, warm en vinnig is. Dit sluit ook die son, lig, hemel, dag en onewe getalle in.^[9][10]

Chinese diereriem

Die Chinese diereriem is die klassifikasiestelsel wat ’n dier en sy beweerde eienskappe toewys aan elke jaar in ’n herhalende twaalfjaarsiklus. Dit en variasies daarvan bly gewild in baie Asiatiese lande, insluitende China, Japan, Suid-Korea, Viëtnam, Mongolië, Kambodja, Laos, Nepal, Bhoetan en Thailand.

Die diereriem word in Mandaryns 生肖 (Shēngxiào) genoem. Die term "diereriem" weerspieël verskeie kunsmatige ooreenkomste met die Westerse diereriem: Albei het tydsiklusse wat in 12 dele verdeel word, die meeste van dié dele het die name van diere en elkeen word verbind met ’n persoon se persoonlikheid of gebeure en hul lewe.

Daar is egter groot verskille wat die term onakkuraat maak. Die diere van die Chinese diereriem word nie met sterrebeelde verbind nie; die Chinese 12 dele stem ooreen met jare, nie maande nie; en die Chinese diereriem word deur 12 diere verteenwoordig, terwyl al die tekens in die sogenaamde Westerse diereriem nie die name van diere het nie.

Tekens

’n Klipgravering van die Chinese diereriem.

Die diereriem begin tradisioneel met die teken van die Rot. Hier volg die 12 tekens (elk met sy Aardtak, jin/jang-eienskap,^[11] trigoon en Wu Xing-element.

1. Rot – 鼠 (子) (jang, 1ste trigoon, Water)
2. Os – 牛 (丑) (jin, 2de trigoon, Aarde)
3. Tier – 虎 (寅) (jang, 3de trigoon, Hout)
4. Konyn – 兔 (卯) (jin, 4de trigoon, Hout)
5. Draak – 龍 (辰) (jang, 1ste trigoon, Aarde)
6. Slang – 蛇 (巳) (jin, 2de trigoon, Vuur)
7. Perd – 馬 (午) (jang, 3de trigoon, Vuur)
8. Bok – 羊 (未) (jin, 4de trigoon, Aarde)
9. Aap – 猴 (申) (jang, 1ste trigoon, Metaal)
10. Haan – 雞 (酉) (jin, 2de trigoon, Metaal)
11. Hond – 狗 (戌) (jang, 3de trigoon, Aarde)
12. Vark – 豬 (亥) (jin, 4de trigoon, Water)

In Chinese astrologie verteenwoordig die dier wat volgens jou geboortejaar aan jou toegeken word hoe ander jou waarneem of hoe jy jouself uitbeeld. Dit is egter nie al teken wat jy het nie; daar word ook diere volgens maand (innerlike diere), dag (ware diere) en uur (geheime diere) aan jou toegeken.

Terwyl iemand soos ’n Draak voorkom omdat hulle in die Jaar van die Draak gebore is, kan hulle ook ’n innerlike Slang, ’n ware Os en ’n geheime Bok wees.

Vier Bestemmingspilare

Die Vier Pilare kan teruggespoor word na die Han-dinastie (omstreeks 201 v.C. – 220 n.C.), en dit word steeds dikwels gebruik in Feng shui-astrologie. Dit word so genoem omdat die Chinese skrif veroorsaak dat dit in kolomme val. Elke pilaar of kolom bevat ’n stam en ’n tak – en elke kolom hou verband met die jaar, maand, dag en uur van geboorte. Die eerste kolom verwys na die jaardier en element, die tweede kolom na die maanddier en element, die derde kolom na die dagdier en element en die laaste kolom na die uurdier en element.

Die jaarkolom verskaf na bewering inligting oor die persoon se voorouers of vroeë lewe, die maandkolom oor die ouers of kinderdae, die dagkolom oor die persoon self (hoofletters) en hul gade (kleinletters) of hul volwasse lewe en die uurkolom oor hul kinders of latere jare.^[12]

Chinese kalender

Maansonkalender

Sestigdelige siklus (干支 gānzhī)
阳 Jang (onewe jare) 阴 Jin (ewe jare) Die 5 Elemente: Hout Vuur Aarde Metaal Water
Dier 地支	子	丑	寅	卯	辰	巳	午	未	申	酉	戌	亥
Jaar 天干 地支	1 甲 子	2 乙 丑	3 丙 寅	4 丁 卯	5 戊 辰	6 己 巳	7 庚 午	8 辛 未	9 壬 申	10 癸 酉	11 甲 戌	12 乙 亥
Jaar 天干 地支	13 丙 子	14 丁 丑	15 戊 寅	16 己 卯	17 庚 辰	18 辛 巳	19 壬 午	20 癸 未	21 甲 申	22 乙 酉	23 丙 戌	24 丁 亥
Jaar 天干 地支	25 戊 子	26 己 丑	27 庚 寅	28 辛 卯	29 壬 辰	30 癸 巳	31 甲 午	32 乙 未	33 丙 申	34 丁 酉	35 戊 戌	36 己 亥
Jaar 天干 地支	37 庚 子	38 辛 丑	39 壬 寅	40 癸 卯	41 甲 辰	42 乙 巳	43 丙 午	44 丁 未	45 戊 申	46 己 酉	47 庚 戌	48 辛 亥
Jaar 天干 地支	49 壬 子	50 癸 丑	51 甲 寅	52 乙 卯	53 丙 辰	54 丁 巳	55 戊 午	56 己 未	57 庚 申	58 辛 酉	59 壬 戌	60 癸 亥

Die Chinese kalender vorm ’n 60-jaarsiklus, met twee aparte siklusse wat in wisselwerking met mekaar is. Die eerste is die siklus van die 10 Hemelstamme. Dit is die Vyf Elemente (in die volgorde Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water) in hul Jin- en Jangvorms.

Die tweede is die siklus van die 12 tekens in die Chinese diereriem (生肖 shēngxiào), of Aardtakke. Hul volgorde is Rot, Os, Tier, Konyn, Draak, Slang, Perd, Bok, Aap, Haan, Hond en Vark.

Hierdie kombinasie skep die 60-jaarsiklus – dit is die minimum aantal jare om te vorder van "Jang-Houtrot" tot "Jin-Watervark". Omdat die dieresiklus van 12 deelbaar is deur twee, kan elke teken net as óf Jin óf Jang voorkom: Die Draak is byvoorbeeld altyd Jang en die Slang Jin. Die huidige siklus het in 1984 begin, soos in die tabel hieronder duidelik is.

Om die maansonkalender te deurkruis, kan die maklike reël gevolg word dat jare wat op ’n ewe getal eindig, Jang is. Dié wat op ’n onewe getal eindig, is Jin. Die siklus lyk soos volg:

• As die jaar op 0 eindig, is dit Jang-Metaal.
• As die jaar op 1 eindig, is dit Jin-Metaal.
• As die jaar op 2 eindig, is dit Jang-Water.
• As die jaar op 3 eindig, is dit Jin-Water.
• As die jaar op 4 eindig, is dit Jang-Hout.
• As die jaar op 5 eindig, is dit Jin-Hout.
• As die jaar op 6 eindig, is dit Jang-Vuur.
• As die jaar op 7 eindig, is dit Jin-Vuur.
• As die jaar op 8 eindig, is dit Jang-Aarde.
• As die jaar op 9 eindig, is dit Jin-Aarde.

So was 1924 die 1ste jaar in ’n siklus: Jang-Hout (Houtrot; sien die tabel regs bo). 1925 was die 2de jaar, Jin-Hout (Houtos), 1926 die 3de jaar, Jang-Vuur (Vuurtier), ens. 1983 was die 60ste en laaste jaar in dié siklus: Jin-Water (Watervark).

Die tradisionele Chinese diereriem volg die Chinese maansonkalender en die volgende jaar begin op die Chinese Nuwejaar, nie op 1 Januarie soos in die Gregoriaanse kalender nie. 1990 was byvoorbeeld die Jaar van die Perd, maar omdat dit eers op 27 Januarie begin het, sal iemand wat tussen 1 en 26 Januarie 1990 gebore is, in die vorige jaar, die Jaar van die Slang, val. Baie aanlyn berekenings van mense se geboorteteken is dus verkeerd omdat dié feit nie altyd in ag geneem word nie.

Jare en die 60-jaarsiklus

Binne die Vier Pilare is die jaar die pilaar wat inligting aandui oor ’n persoon se familie-agtergrond en gemeenskap, of sy verhouding met sy grootouers. Sy ouderdom kan ook maklik afgelei word van sy teken, die huidige teken van die jaar en sy waargenome ouderdom (tienerjare, middel-20's, 40's, ensovoorts). In 2010, die Jaar van die Tier, is ’n Tier byvoorbeeld 12, 24, 36 of 48 jaar oud. In 2011, die Jaar van die Konyn, is die persoon ’n jaar ouer.

Die volgende tabel wys die siklus van 60 jaar volgens die Gregoriaanse kalender vir die jare 1924 tot 2043. Die 60-jaarsiklus begin omstreeks 4 Februarie met lichun, volgens sommige astrologiese bronne.^[13]

	Jaar	Element	Hemelstam	Aardtak	Dier	Jaar
	1924 – 1983					1984 – 2043
1	5 Feb. 1924 – 23 Jan. 1925	Jang-Hout	甲	子	Rot	2 Feb. 1984 – 19 Feb. 1985
2	24 Jan. 1925 – 12 Feb. 1926	Jin-Hout	乙	丑	Os	20 Feb. 1985 – 8 Feb. 1986
3	13 Feb. 1926 – 1 Feb. 1927	Jang-Vuur	丙	寅	Tier	9 Feb. 1986 – 28 Jan. 1987
4	2 Feb. 1927 – 22 Jan. 1928	Jin-Vuur	丁	卯	Konyn	29 Jan. 1987 – 16 Feb. 1988
5	23 Jan. 1928 – 9 Feb. 1929	Jang-Aarde	戊	辰	Draak	17 Feb. 1988 – 5 Feb. 1989
6	10 Feb. 1929 – 29 Jan. 1930	Jin-Aarde	己	巳	Slang	6 Feb. 1989 – 26 Jan. 1990
7	30 Jan. 1930 – 16 Feb. 1931	Jang-Metaal	庚	午	Perd	27 Jan. 1990 – 14 Feb. 1991
8	17 Feb. 1931 – 5 Feb. 1932	Jin-Metaal	辛	未	Bok	15 Feb. 1991 – 3 Feb. 1992
9	6 Feb. 1932 – 25 Jan. 1933	Jang-Water	壬	申	Aap	4 Feb. 1992 – 22 Jan. 1993
10	26 Jan. 1933 – 13 Feb. 1934	Jin-Water	癸	酉	Haan	23 Jan. 1993 – 9 Feb. 1994
11	14 Feb. 1934 – 3 Feb. 1935	Jang-Hout	甲	戌	Hond	10 Feb. 1994 – 30 Jan. 1995
12	4 Feb. 1935 – 23 Jan. 1936	Jin-Hout	乙	亥	Vark	31 Jan. 1995 – 18 Feb. 1996
13	24 Jan. 1936 – 10 Feb. 1937	Jang-Vuur	丙	子	Rot	19 Feb. 1996 – 6 Feb. 1997
14	11 Feb. 1937 – 30 Jan. 1938	Jin-Vuur	丁	丑	Os	7 Feb. 1997 – 27 Jan. 1998
15	31 Jan. 1938 – 18 Feb. 1939	Jang-Aarde	戊	寅	Tier	28 Jan. 1998 – 15 Feb. 1999
16	19 Feb. 1939 – 7 Feb. 1940	Jin-Aarde	己	卯	Konyn	16 Feb. 1999 – 4 Feb. 2000
17	8 Feb. 1940 – 26 Jan. 1941	Jang-Metaal	庚	辰	Draak	5 Feb. 2000 – 23 Jan. 2001
18	27 Jan. 1941 – 14 Feb. 1942	Jin-Metaal	辛	巳	Slang	24 Jan. 2001 – 11 Feb. 2002
19	15 Feb. 1942 – 4 Feb. 1943	Jang-Water	壬	午	Perd	12 Feb. 2002 – 31 Jan. 2003
20	5 Feb. 1943 – 24 Jan. 1944	Jin-Water	癸	未	Bok	1 Feb. 2003 – 21 Jan. 2004
21	25 Jan. 1944 – 12 Feb. 1945	Jang-Hout	甲	申	Aap	22 Jan. 2004 – 8 Feb. 2005
22	13 Feb. 1945 – 1 Feb. 1946	Jin-Hout	乙	酉	Haan	9 Feb. 2005 – 28 Jan. 2006
23	2 Feb. 1946 – 21 Jan. 1947	Jang-Vuur	丙	戌	Hond	29 Jan. 2006 – 17 Feb. 2007
24	22 Jan. 1947 – 9 Feb. 1948	Jin Vuur	丁	亥	Vark	18 Feb. 2007 – 6 Feb. 2008
25	10 Feb. 1948 – 28 Jan. 1949	Jang-Aarde	戊	子	Rot	7 Feb. 2008 – 25 Jan. 2009
26	29 Jan. 1949 – 16 Feb. 1950	Jin-Aarde	己	丑	Os	26 Jan. 2009 – 13 Feb. 2010
27	17 Feb. 1950 – 5 Feb. 1951	Jang-Metaal	庚	寅	Tier	14 Feb. 2010 – 2 Feb. 2011
28	6 Feb. 1951 – 26 Jan. 1952	Jin-Metaal	辛	卯	Konyn	3 Feb. 2011 – 22 Jan. 2012
29	27 Jan. 1952 – 13 Feb. 1953	Jang-Water	壬	辰	Draak	23 Jan. 2012 – 9 Feb. 2013
30	14 Feb. 1953 – 2 Feb. 1954	Jin-Water	癸	巳	Slang	10 Feb. 2013 – 30 Jan. 2014
31	3 Feb. 1954 – 23 Jan. 1955	Jang-Hout	甲	午	Perd	31 Jan. 2014 – 18 Feb. 2015
32	24 Jan. 1955 – 11 Feb. 1956	Jin-Hout	乙	未	Bok	19 Feb. 2015 – 7 Feb. 2016
33	12 Feb. 1956 – 30 Jan. 1957	Jang-Vuur	丙	申	Aap	8 Feb. 2016 – 27 Jan. 2017
34	31 Jan. 1957 – 17 Feb. 1958	Jin-Vuur	丁	酉	Haan	28 Jan. 2017 – 15 Feb. 2018
35	18 Feb. 1958 – 7 Feb. 1959	Jang-Aarde	戊	戌	Hond	16 Feb. 2018 – 4 Feb. 2019
36	8 Feb. 1959 – 27 Jan. 1960	Jin-Aarde	己	亥	Vark	5 Feb. 2019 – 24 Jan. 2020
37	28 Jan. 1960 – 14 Feb. 1961	Jang-Metaal	庚	子	Rot	25 Jan. 2020 – 11 Feb. 2021
38	15 Feb. 1961 – 4 Feb. 1962	Jin-Metaal	辛	丑	Os	12 Feb. 2021 – 31 Jan. 2022
39	5 Feb. 1962 – 24 Jan. 1963	Jang-Water	壬	寅	Tier	1 Feb. 2022 – 21 Jan. 2023
40	25 Jan. 1963 – 12 Feb. 1964	Jin-Water	癸	卯	Konyn	22 Jan. 2023 – 9 Feb. 2024
41	13 Feb. 1964 – 1 Feb. 1965	Jang-Hout	甲	辰	Draak	10 Feb. 2024 – 28 Jan. 2025
42	2 Feb. 1965 – 20 Jan. 1966	Jin-Hout	乙	巳	Slang	29 Jan. 2025 – 16 Feb. 2026
43	21 Jan. 1966 – 8 Feb. 1967	Jang-Vuur	丙	午	Perd	17 Feb. 2026 – 5 Feb. 2027
44	9 Feb. 1967 – 29 Jan. 1968	Jin-Vuur	丁	未	Bok	6 Feb. 2027 – 25 Jan. 2028
45	30 Jan. 1968 – 16 Feb. 1969	Jang-Aarde	戊	申	Aap	26 Jan. 2028 – 12 Feb. 2029
46	17 Feb. 1969 – 5 Feb. 1970	Jin-Aarde	己	酉	Haan	13 Feb. 2029 – 2 Feb. 2030
47	6 Feb. 1970 – 26 Jan. 1971	Jang-Metaal	庚	戌	Hond	3 Feb. 2030 – 22 Jan. 2031
48	27 Jan. 1971 – 14 Feb. 1972	Jin-Metaal	辛	亥	Vark	23 Jan. 2031 – 10 Feb. 2032
49	15 Feb. 1972 – 2 Feb. 1973	Jang-Water	壬	子	Rot	11 Feb. 2032 – 30 Jan. 2033
50	3 Feb. 1973 – 22 Jan. 1974	Jin-Water	癸	丑	Os	31 Jan. 2033 – 18 Feb. 2034
51	23 Jan. 1974 – 10 Feb. 1975	Jang-Hout	甲	寅	Tier	19 Feb. 2034 – 7 Feb. 2035
52	11 Feb. 1975 – 30 Jan. 1976	Jin-Hout	乙	卯	Konyn	8 Feb. 2035 – 27 Jan. 2036
53	31 Jan. 1976 – 17 Feb. 1977	Jang-Vuur	丙	辰	Draak	28 Jan. 2036 – 14 Feb. 2037
54	18 Feb. 1977 – 6 Feb. 1978	Jin-Vuur	丁	巳	Slang	15 Feb. 2037 – 3 Feb. 2038
55	7 Feb. 1978 – 27 Jan. 1979	Jang-Aarde	戊	午	Perd	4 Feb. 2038 – 23 Jan. 2039
56	28 Jan. 1979 – 15 Feb. 1980	Jin-Aarde	己	未	Bok	24 Jan. 2039 – 11 Feb. 2040
57	16 Feb. 1980 – 4 Feb. 1981	Jang-Metaal	庚	申	Aap	12 Feb. 2040 – 31 Jan. 2041
58	5 Feb. 1981 – 24 Jan. 1982	Jin-Metaal	辛	酉	Haan	1 Feb. 2041 – 21 Jan. 2042
59	25 Jan. 1982 – 12 Feb. 1983	Jang-Water	壬	戌	Hond	22 Jan. 2042 – 9 Feb. 2043
60	13 Feb. 1983 – 1 Feb. 1984	Jin-Water	癸	亥	Vark	10 Feb. 2043 – 29 Jan. 2044

Maande en sontermyne

Binne die Vier Pilare is die maand die pilaar wat inligting aandui oor iemand se ouers of kinderdae. Baie Chinese astroloë beskou die maandpilaar as die belangrikste een om die omstandighede van ’n persoon se volwasse lewe te bepaal.

Die 12 diere word ook verbind met die tradisionele Chinese landboukalender, wat saam met die beter bekende maankalender van 60 jaar loop. In plaas van in maande, word dié kalender in 24 dele van twee weke elk verdeel, bekend as sontermyne. Elke dier word verbind met twee sontermyne, dus ’n tydperk wat ooreenstem met ’n Westerse maand. Anders as die 60-jarige maankalender, wat met tot ’n maand van die Gregoriaanse kalender kan verskil, verskil die landboukalender met net een dag; dit begin elke jaar op 3 of 4 Februarie volgens die Gregoriaanse kalender. Anders as die maankalender, wat met die Rot begin, begin die landboukalender met die Tier, want dit is die eerste dier van die lente.

Omdat elke teken met ’n maand van die sonjaar verbind word, word dit ook verbind met ’n seisoen. Elk van die elemente word ook met ’n seisoen verbind. Die element wat ’n seisoen met ’n teken deel, is bekend as dié teken se "vaste element". Daar word dus geglo dat die element van sy eienskappe aan die betrokke teken oordra. Die vaste element van elke teken het ook op die jaar- en uurtekens betrekking, nie net op die maandteken nie. Dit is belangrik om daarop te let dat die vaste elemente verskil van die elemente volgens die 60-jaarsiklus.

Seisoen	Maanmaand	Vaste element	Sonlengtegraad	Sontermyn	Gregoriaanse datum	Benaderde Westerse teken
Lente	1ste – 寅 (jin) Tier	Hout	314°	立春 lìchūn	4 Feb. – 19 Feb.	Waterdraer
			329°	雨水 yǔshuǐ	20 Feb. – 5 Mrt.	Visse
	2de – 卯 (mao) Konyn	Hout	344°	驚蟄 jīngzhé	6 Mrt. – 20 Mrt.
			359°	春分 chūnfēn	21 Mrt. – 4 Apr.	Ram
	3de – 辰 (chen) Draak	Hout	14°	清明 qīngmíng	5 Apr. – 20 Apr.
			29°	穀雨 gǔyǔ	21 Apr. – 4 Mei	Bul
Somer	4de – 巳 (si) Slang	Vuur	44°	立夏 lìxià	5 Mei – 21 Mei
			59°	小滿 xiǎomǎn	22 Mei – 5 Jun.	Tweeling
	5de – 午 (wu) Perd	Vuur	74°	芒種 mángzhòng	6 Jun. – 21 Jun.
			89°	夏至 xiàzhì	22 Jun. – 6 Jul.	Kreef
	6de – 未 (wei) Bok	Vuur	104°	小暑 xiǎoshǔ	7 Jul. – 22 Jul.
			119°	大暑 dàshǔ	23 Jul. – 6 Aug.	Leeu
Herfs	7de – 申 (shen) Aap	Metaal	134°	立秋 lìqiū	7 Aug. – 22 Aug.
			149°	處暑 chùshǔ	23 Aug. – 7 Sep.	Maagd
	8ste – 酉 (you) Haan	Metaal	164°	白露 báilù	8 Sep. – 23 Sep.
			181°	秋分 qiūfēn	24 Sep. – 7 Okt.	Weegskaal
	9de – 戌 (xu) Hond	Metaal	194°	寒露 hánlù	8 Okt. – 23 Okt.
			211°	霜降 shuāngjiàng	24 Okt. – 6 Nov.	Skerpioen
Winter	10de – 亥 (hai) Vark	Water	224°	立冬 lìdōng	7 Nov. – 22 Nov.
			244°	小雪 xiǎoxuě	23 Nov. – 6 Des.	Boogskutter
	11de – 子 (zi) Rot	Water	251°	大雪 dàxuě	7 Des. – 21 Des.
			271°	冬至 dōngzhì	22 Des. – 5 Jan.	Steenbok
	12de – 丑 (chou) Os	Water	284°	小寒 xiǎohán	6 Jan. – 20 Jan.
			299°	大寒 dàhán	21 Jan. – 3 Feb.	Waterdraer

Dae

Die Vier Pilare bepaal ook die dier van elke dag.^[14] Die term hiervoor is "ware diere". Omdat daar 12 tekens en net sewe dae van die week is, is daar ’n herhaling van tekens. Die diere van elke dag is:

• Maandag: Bok
• Dinsdag: Draak, Vark
• Woensdag: Perd, Haan
• Donderdag: Rot
• Vrydag: Konyn, Slang, Hond
• Saterdag: Os, Tier
• Sondag: Aap

Die ure

Die Chinese zodiac word ook gebruik om die ure van die dag te benoem, met elke teken wat ooreenstem met 'n "wye uur" of "shichen" (時辰), wat 'n tydperk van twee uur is. (24 gedeel deur 12 diere) Die lang uur waarin 'n mens gebore word, is die geheime dier van hom, soos ons hierbo gesê het.

Die tyd van geboorte bepaal 'n persoon se tweede teken of ascendant teken in Chinese astrologie.

Die volgende tye is in sontyd:

Tyd	Teken
23:00 - 01:00	Muis
1:00 - 3:00	Os
3:00 - 5:00	Tiger
5:00 - 7:00	Konyn
7:00 - 9:00	Draak
9:00 - 11:00	Slang
11:00 - 13:00	Perd
13:00 - 15:00	Bok
15:00 - 17:00	Aap
17:00 - 19:00	Haan
19:00 - 21:00	Hond
21:00 - 11:00	Vark

Vir 'n persoon gebore in Suid-Afrika, die relevante geboortetye is :^[14]

Pretoria	Kaapstad
23:08 - 01:07: muis 01:08 - 03:07: os 03:08 - 05:07: tier 05:08 - 07:07: haas 07:08 - 09:07: draak 09:08 - 11:07: slang 11:08 - 13:07: perd 13:08 - 15:07: bok 15:08 - 17:07: aap 17:08 - 19:07: haan 19:08 - 21:07: hond 21:08 - 23:07: vark	23:47 - 01:46: muis 01:47 - 03:46: os 03:47 - 05:46: tier 05:47 - 07:46: haas 07:47 - 09:46: draak 09:47 - 11:46: slang 11:47 - 13:46: perd 13:47 - 15:46: bok 15:47 - 17:46: aap 17:47 - 19:46: haan 19:47 - 21:46: hond 21:47 - 23:46: vark

Versoenbaarheid

Omdat die Chinese diereriem saamgestel is volgens die antieke Vyf Elemente, is elke Chinese teken saamgestel uit vyf elemente – met verhoudings wat daarvan afhang. Verskillende mense wat onder ’n sekere teken gebore is, het verskillende persoonlikhede, en astroloë raadpleeg sulke tradisionele besonderhede om raad te gee oor die versoenbaarheid van twee mense.^[15]

Algemene versoenbaarheid van Chinese tekens^[16]

Teken	Beste maats	Gemiddelde maats	Slegte maats
Rot	Rot, Draak Aap	Slang, Slang, Haan, Os, Vark, Konyn, Bok, Hond, Tier	Perd
Os	Os, Slang, Haan	Draak, Aap, Rot, Hond, Tier, Perd, Vark, Konyn	Bok
Tier	Tier, Hond, Perd	Vark, Konyn, Bok, Slang, Haan, Os, Draak, Rot	Aap
Konyn	Konyn, Vark, Bok	Hond, Tier, Perd, Draak, Aap, Rot, Slang, Os	Haan
Draak	Draak, Aap, Rot	Slang, Haan, Os, Vark, Konyn, Bok, Tier, Perd	Hond
Slang	Slang, Haan, Os	Draak, Aap, Rot, Hond, Tier, Perd, Konyn, Bok	Vark
Perd	Perd, Hond, Tier	Vark, Konyn, Bok, Slang, Haan, Os, Draak, Aap	Rot
Bok	Bok, Vark, Konyn	Hond, Tier, Perd, Draak, Aap, Rot, Slang, Haan	Os
Aap	Aap, Draak, Rot	Slang, Haan, Os, Vark, Konyn, Bok, Hond, Perd	Tier
Haan	Haan, Slang, Os	Draak, Aap, Rot, Hond, Tier, Perd, Vark, Bok	Konyn
Hond	Hond, Tier, Perd	Vark, Konyn, Bok, Slang, Haan, Os, Aap, Rot	Draak
Vark	Vark, Konyn, Bok	Hond, Tier, Perd, Draak, Aap, Rot, Haan, Os	Slang

Vier Trigone

Die trigone in Chinese astrologie is vier groepe van drie diere elk. Die groepe verskaf verdere insig in die eienskappe van mense wat onder spesifieke tekens gebore is. Die drie tekens in ’n trigoon deel sekere eienskappe.^[17]

Eerste trigoon

Die eerste trigoon bestaan uit die Rot, Draak en Aap. Hierdie drie tekens is intense en magtige individue wat goeie werk kan doen en goeie leiers kan wees, maar hulle is taamlik onvoorspelbaar. Hulle is intelligent, grootmoedig, charismaties, sjarmant, gesaghebbend, selfversekerd, welsprekend en kunstig, maar kan manipulerend, jaloers, selfsugtig aggressief, wraaksugtig en bedrieglik wees.

Tweede trigoon

Die tweede trigoon bestaan uit die Os, Slang en Haan. Hierdie tekens het uithouvermoë en toewyding, met ’n stadige opgaring van energie en noukeurigheid in beplanning, maar hulle neig tot vasgestelde opinies. Hulle is intelligent, hardwerkend, beskeie, ywerig, getrou, filosofies, geduldig, goedhartig en moreel onkreukbaar, maar kan ook eiegeregtig, ydel, egoïsties, eng en kleinsielig wees.

Derde trigoon

Die derde trigoon bestaan uit die Tier, Perd en Hond. Hulle soek ware liefde, streef humanitêre sake na en is idealisties en onafhanklik, maar neig om impulsief te wees. Hulle is produktief, entoesiasties, onafhanklik, innemend, dinamies, eerbaar, lojaal en beskermend, maar kan ook oorhaastig, rebels, stryerig, angstig, onplesierig en hardkoppig wees.

Vierde trigoon

Die vierde trigoon bestaan uit die Konyn, Bok en Vark. Hulle het ’n kalm geaardheid en ’n redelike benadering. Hulle soek skoonheid en is kunstig, goedgemanierd en deernisvol, maar afsydig. Die drie tekens is ook selfopofferend, inskiklik, oordeelkundig, empaties, taktvol en omsigtig, maar kan naïef, wysneusig, onseker, selfsugtig, besluiteloos en pessimisties wees.

Diere en die tyd van die dag

Die 12 Aardtakke word sedert die Han-dinastie gebruik om die tyd van die dag aan te dui. Ter wille van vermaak en gerief is hulle deur die 12 diere vervang. Die 24 uur in ’n dag word opgedeel in 12 tydperke, en ’n eselsbrug verwys na die gedrag van die diere.

Soms verwys die Aardtakke na ’n tydperk van twee uur, en soms na die middel van die tydperk. Perd kan byvoorbeeld dui op 11:00 tot 13:00 of op 12:00.

• Rot: 23:00 tot 01:00. Dit is die tyd wanneer rotte op hul aktiefste is op soek na kos. Rotte het ook ’n verskillende getal ledemate aan hul voor- en agterpote – dus hou hulle die betekenis in van ’n "nuwe begin".
• Os: 01:00 tot 03:00. Dit is die tyd wanneer osse stadig en gemaklik begin herkou.
• Tier: 03:00 tot 05:00. Dit is die tyd wanneer tiere hul prooi jag en hul wreedheid wys.
• Konyn: 05:00 tot 07:00. Dit is wanneer die Maanhaas sy kruiemedisyne fynmaal op die maan.
• Draak: 07:00 tot 09:00. Dit is die tyd wanneer drake in die lug sweef om reën te bring.
• Slang: 09:00 tot 11:00. Dit is die tyd wanneer slange uit hul grotte kruip.
• Perd: 11:00 tot 13:00. Dit is wanneer die son hoog sit en ander diere lê en rus, maar die perd bly staan.
• Bok: 13:00 tot 15:00. Dit is wanneer bokke gras eet en dikwels urineer.
• Aap: 15:00 tot 17:00. Dit is die tyd wanneer ape lewendig is.
• Haan: 17:00 tot 19:00. Dit is wanneer hoenders terugkeer na hul hokke.
• Hond: 19:00 tot 21:00. Dit is die tyd wanneer honde huise oppas.
• Vark: 21:00 tot 23:00. Dit is die tyd wanneer varke lekker slaap.

Die Groot Resies

’n Antieke volksverhaal vertel die storie van die Kat en die Rot wat nie goed kon swem nie. Hulle was egter albei intelligent. Om by ’n vergadering met die Jadekeiser uit te kom, moes hulle ’n rivier oorsteek. Die Jadekeiser het ook aangekondig dat die jare op die kalender na die diere genoem sou word in die volgorde waarin hulle by die vergadering opdaag. Die Kat en Rot het besluit die beste manier om die rivier oor te steek was om op die rug van die Os te ry. Die goedhartige en naïewe Os het ingestem.

Haldpad deur die rivier het die Rot die Kat van die Os se rug afgestamp. Toe hulle op die oorkantse oewer aankom, het hy van die Os se rug afgespring en na die Jadekeiser gehardloop. Hy was dus die eerste dier wat by die vergadering opgedaag het en die eerste maand van die jaar is na hom genoem. Die Os het tweede gekom in die resies. Die derde dier wat opgedaag het, was die Tier. Al kon hy goed swem, het hy gekla die stromings in die water het hom stroomaf laat dryf.

Die volgende aankomeling was die Konyn. Hy het verduidelik hoe hy oor die rivier gekom het: deur van klip tot klip te spring. Halfpad het hy egter in die water geval, maar hy was gelukkig genoeg om ’n stomp te kry om aan vas te hou. Dié het hom eindelik wal toe laat dryf. Hy was dus die vierde dier op die kalender.

Vyfde was die Draak. Die Jadekeiser het gewonder hoekom hy nie eerste was nie, aangesien hy kon vlieg. Die Draak het verduidelik dat hy by ’n dorpie moes stop om vir die inwoners reën te bring. Daarna het hy die Konyn in die water sien spartel terwyl hy aan die boomstomp vasklou. Hy het dus ’n goeie daag verrig en op die dier geblaas om hom na die oewer te help dryf.

Net toe is ’n galop gehoor – dit was die perd wat opgedaag het, met die Slang wat op sy hoef wegkruip. Toe die Slang afspring, het die Perd geskrik en teruggesteier. Die Slang het dus sesde gekom en die Perd net ná hom in die sewende plek. Ná ’n ruk het die Bok, Aap en Haan opgedaag. Hulle het saam daarin geslaag om die oewer te haal. Die Haan het ’n vlot gevind en die Aap en Bok het die onkruid uit die pad gepluk. Die Jadekeiser was beïndruk met hul samewerking. Hy het die Bok as die agtste dier aangewys, gevolg deur die Aap en toe die Haan. Die elfde dier wat opgedaag het, was die Hond. Hoewel hy die beste kon swem, het hy besluit om eers ’n bietjie in die water te speel. Sy verduideliking vir hoekom hy laat was, was egter dat hy ’n goeie bad nodig gehad het ná ’n towerspel. Hy het dit dus amper nie tot by die eindstreep gemaak nie.

Net toe die Jadekeiser die resies gesluit wou verklaar, is ’n "oink"-geluid gehoor. Dit was die Vark, wat laaste gearriveer het. Hy het in die middel van die resies honger geword en gestop om iets te eet; toe raak hy aan die slaap. Hy het net betyds wakker geword om die kalender te haal.

Intussen het die Kat verdrink en hy het nooit by die vergadering opgedaag nie. Daar word geglo dis die rede hoekom katte altyd op rotte jag maak.

In Boeddhisme is ’n legende waarvolgens die Boeddha al die diere genooi het om hom te kom groet voor hy hierdie aarde verlaat, maar net 12 diere het opgedaag. Om hulle te beloon het die Boeddha ’n jaar na elk van hulle genoem. Die name is gegee in die volgorde waarin die diere opgedaag het.

Die verhaal van die 12 diere van die Chinese diereriem het in die vroeë stadiums van die Chinese beskawing ontstaan en is oor honderde jare tot die huidige weergawe ontwikkel. Dit is moeilik om die oorsprong vas te stel. Die meeste historici glo die Kat is nie ingesluit nie omdat katte toe nog nie uit Indië na China gebring is nie.

Probleme met vertaling

Vanweë ’n verwarring oor sinonieme tydens die vertaling van die Chinese diereriem, het sekere diere waarvan name in ander tale gebruik word, nie in antieke China bestaan nie. So kan die karakter 羊 bok, ram of skaap beteken. Ook kan 鼠 as rot of muis vertaal word, want daar is nie in Chinees verskillende name vir hulle nie. Ook 豬 kan as vark of wildevark vertaal word en 牛 beteken os of bees. 雞 kan as haan of hoender vertaal word.

Ander kulture

Die Chinese astrologie word nie net in China beoefen nie. Veral in Asië word dit algemeen gebruik, hoewel van die tekens in die diereriem verskil.

Die Koreaanse diereriem gebruik die Skaap pleks van die Bok – 양 (yang) verwys gewoonlik spesifiek na ’n skaap, terwyl ’n ander woord, 염소 (yeomso), bok beteken.

Die Japannese diereriem sluit ook die Skaap (hitsuji) pleks van die Bok (yagi) in, en die Wildevark (inoshishi) in die plek van die Vark (buta).^[18] Die Japannese vier sedert 1873 Nuwejaar op 1 Januarie, volgens die Gregoriaanse kalender.

Die Viëtnamese diereriem se tweede dier is die Waterbuffel in plaas van die Os. Die vierde dier is die Kat en nie die Konyn nie.

Die Cham-volk van Suidoos-Asië vervang die Aap met die Skilpad (kra). Die Maleisiërs vervang twee diere met die Skildpad (kura-kura) en Bisamhert (kancil). Een van die diere wat vervang word, is altyd die Konyn; die ander is óf die Vark óf die Aap.

Die Thaise diereriem sluit die Nāga in pleks van die Draak.^[19] Die nuwe jaar begin op die eerste dag van die vyfde maand op die Thaise maankalender of tydens die Songkran-fees, wat nou van 13 tot 15 April gevier word, na gelang van die doel.^[20]

Verwysings

1. "Ancient Chinese Astrology – What Sign Are You?; secretserendipity.com" (in Engels). Secret Serendipity. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Februarie 2019. Besoek op 13 November 2017.
2. Xiaochun Sun, Jacob Kistemaker, The Chinese sky during the Han: constellating stars and society, pp.3-4. BRILL, 1997. ISBN 978-90-04-10737-3
3. Weber, Harald: Das chinesische Horoskop. Astra-Verlag, Leipzig 1930, bl. 26–32.
4. Derek Walters: Chinesische Astrologie. Geschichte und Praxis. Ein methodisch aufgebautes Lehrbuch. M&T Edition Astroterra, Zürich 1990, ISBN 3-7265-3039-8, bl. 16, 17.
5. Dr Zai, J. Taoism and Science: Cosmology, Evolution, Morality, Health and more. Ultravisum, 2015.
6. Deng Yu; Zhu Shuanli; Xu Peng; Deng Hai (2000). "五行阴阳的特征与新英译" [Characteristics and a New English Translation of Wu Xing and Yin-Yang]. Chinese Journal of Integrative Medicine. 20 (12): 937.
7. Deng Yu et al; Fresh Translator of Zang Xiang Fractal five System，Chinese Journal of Integrative Medicine; 1999
8. Deng Yu et al，TCM Fractal Sets中医分形集，Journal of Mathematical Medicine ，1999，12（3），264-265
9. Weber, Harald: Das chinesische Horoskop. Astra-Verlag, Leipzig 1930, bl. 26–32.
10. Derek Walters: Chinesische Astrologie. Geschichte und Praxis. Ein methodisch aufgebautes Lehrbuch. M&T Edition Astroterra, Zürich 1990, ISBN 3-7265-3039-8, bl. 20.
11. Theodora Lau, The Handbook of Chinese Horoscopes, pp. 2–8, 30–5, 60–4, 88–94, 118–24, 148–53, 178–84, 208–13, 238–44, 270–78, 306–12, 338–44, Souvenir Press, New York, 2005
12. chinesefortunecalendar.com
13. ""Almanac" "lunar" zodiac beginning of spring as the boundary dislocation? — China Network" (in Chinees). 16 Februarie 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Januarie 2020. Besoek op 5 Januarie 2011.
14. http://www.traditionalfengshui.co.za/fourpillarssoftware.htm
15. "Chinese Compatibility Matching" (in Engels). Januarie 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Desember 2019.
16. "Chinese Zodiac Animal Signs Compatibility" (in Engels). yourchineseastrology.com/. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Februarie 2020.
17. Trigone by die Chinese Zodiac Chart
18. "Japanese Zodiac Signs and Symbols". japanesezodiac.org/. 5 Januarie 2012. Besoek op 1 Januarie 2015.
19. ""งูใหญ่-พญานาค-มังกร" รู้จัก 3 สัญลักษณ์ปี "มะโรง"". ประชาชาติธุรกิจ. 5 Januarie 2012. Besoek op 1 Januarie 2015.
20. "การเปลี่ยนวันใหม่ การนับวัน ทางโหราศาสตร์ไทย การเปลี่ยนปีนักษัตร โหราศาสตร์ ดูดวง ทำนายทายทัก". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Januarie 2011.

Eksterne skakels

• "The Year of the Rooster: On Seeing"
• "The Year of the Rooster, On Eating, Injecting, Imbibing & Speaking"
• "2016: The Golden Monkey, A Year to Remember"
• "The Dragon Raises its Head 龍抬頭"
• "From the Year of the Ape to the Year of the Monkey Geargiveer 11 April 2020 op Wayback Machine" (oor die gebruik van dieretekens vir politieke kritiek)

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Chinese astrologie.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse en die Duitse Wikipedia