Erich Fromm

Erich Fromm
Erich Fromm in 1974
Geboortenaam	Erich Seligmann Fromm
Gebore	(1900-03-23)23 Maart 1900 Frankfurt am Main, Duitse Keiserryk
Oorlede	18 Maart 1980 (op 79) Muralto, Ticino, Switserland
Nasionaliteit	Duitsland  Verenigde State
Vakgebied	sielkunde, psigoanalysis, sosiologie, filosofie en demokratiese-sosialisme
Bekend vir	Sekuriteit versus vryheid, sosiale karakter, karakter-oriëntasie
Beïnvloed deur	Baruch Spinoza, Eckhart, Kierkegaard, Karl Marx, Sigmund Freud, Alfred Weber

Erich Seligmann Fromm (23 Maart 1900 – 18 Maart 1980) was ’n internasionaal bekende Duits-Amerikaanse sielkundige, psigoanalis, sosioloog, filosoof en demokratiese-sosialis.

Lewensloop

Hoewel hy grootgeword het in 'n ortodokse-joodse gesin, huldig hy later 'n humanistiese lewensbeskouing. Fromm begin sy loopbaan as 'n psigoanalis in Berlyn. As gevolg van die opkoms van nasionaal-sosialisme in Duitsland, emigreer hy in Mei 1934 na die Verenigde State van Amerika. Hy word op 25 Mei 1940 'n Amerikaanse burger. Fromm woon en werk in die Verenigde State tot hy in 1950 verhuis na Cuernavaca in Meksiko, waar hy die grootste deel van die res van sy lewe deurbring. Hy verhuis die laatste keer in 1974 na Muralto in Switserland, waar hy vyf dae voor sy tagtigste verjaardag sterf.

Konsepte

Karakter

Erich Fromm definieer karakter as die wyse waarop menslike energie gekanaliseer word in 'n proses ter verkryging van materiële goedere sowel as in die omgaan met ander mense. Volgens Fromm is 'n mate van spontaniteit noodsaaklik om geestelik gesond en gelukkig te wees. Spontaniteit is die vermoë van iemand om vry en onafhanklik sy vermoëns te kan gebruik om sy inherente potensiaal te verwesenlik, sonder om kroniese angs te ervaar of dwang deur 'n gesagsfiguur. Deur die optrede moet nie alleen die doel bereik word nie, maar die proses self moet ook waardeer word.

Fromm formuleer die begrip “sosiale karakter” om die maatskaplike proses te analiseer. Sosiale karakter bestaan uit die dominante gemeenskaplike karaktertrekke van 'n groep wat die wesenlike kern van die karakteropbou by die meeste groepslede beskryf. Karaktertrekke word ontwikkel op grond van die gemeenskaplike ervarings en lewenswyse van die betrokke groep.

Opkoms van die fascisme

Fromm ondersoek in die boek Die Furcht vor der Freiheit, (Die Vrees vir Vryheid) in 1941, die redes waarom mense hulleself ondergeskik stel aan diktators. Die verklaring volgens Fromm is dat mense probeer om weg te kom van 'n gevoel van onbeduidendheid. Dit ontstaan uit gevoelens van magteloosheid, eensaamheid, onsekerheid en angs. Die Duitse middelklas het hul gevoel van onbeduidendheid bekom van onder andere die beursineenstorting van 1929 en hoë inflasie in Duitsland. Volgens hom kies die Duitse bevolking om Adolf Hitler te steun ten einde die gevoel van onbeduidendheid te verdring deur hulself te vereenselwig met 'n outoritêre leier en sodoende onderdeel word van 'n groot en magtige geheel.

Die fascisme word populêr, omdat die ekonomiese omstandighede sorg vir die groei van 'n aantal persone met 'n outoritêre karakter. 'n Persoon met 'n outoritêre karakter het 'n behoefte aan 'n sterk leier wat twyfel en eensaamheid wegneem.'n Ander term vir 'n outoritêre karakter is 'n sado-masogistiese karakter. Op die eerste oogopslag lyk dit of sadisme en masogisme teenpole is, maar volgens Fromm leen beide neigings hulself tot die “opheffing” van die individu deur homself/haarself te vereenselwig met 'n ander persoon. Volgens Fromm is sowel masogiste as sadiste afhanklik van 'n ander persoon. Die sadis benodig 'n ander persoon as middel om sy eie onsekerheid te bekamp. Sadisme laat die gevoel van eensaamheid en magteloosheid verdwyn, omdat die sadis die mag het oor 'n ander persoon. Die masogistiese behoeftes word voorsien deur die wete dat 'n "sterker" persoon leiding neem en alle besluite neem.'n Persoon met 'n outoritêre karakter wil self mag oor ander mense uitoefen, maar wil terselfdertyd ondergeskik voel aan 'n hoë mag. Mense met 'n outoritêre karakter voel aangetrokke tot fascisme, omdat die lewe georganiseer word in die vorm van 'n hiërargie, wat beide die sadistiese en masogistiese neiginge vervul. Fromm beskou die karakter van Hitler as 'n voorbeeld van die outoritêre karakter wat 'n drang het vir die oorheersing van andere, maar tegelykertyd homself onderwerp aan 'n hoë mag (Ariese meerwaardigheid).

Etiek

Fromm tref 'n onderskeid tussen outoritêre etiek en humanistiese etiek. Hy was 'n voorstander van humanistiese etiek. Volgens Fromm is die gewete 'n essensieële onderdeel van etiek. Die term gewete verwys na twee sake. Die gewete is enersyds die binnestem wat ons eie handelinge en keuses veroordeel of verdedig met betrekking tot moraliteit. Andersyds kan die term gewete verwys na die bewussyn van morele beginsels. Volgens die outoritêre etiek is die normvoorsiener iets buiten die mens self. Outoritêre etiek is nie gebaseer op rede nie, maar op ondergeskiktheid, ontsag, eerbied en vrees vir die betrokke outoriteit. Met outoritêre etiek is die grootste deug gehoorsaamheid aan die outoriteit, ongeag diens, terwyl ongehoorsaamheid as grootste sonde beskou word. Die outoritêre gewete is die internaliseering van die (verwagte) wil van 'n eksterne outoriteit. Voorbeelde van eksterne outoriteit is vader, moeder, owerheid, leraar of God. Normaalweg heers 'n outoriteit ekstern deur sy wil op te lê deur middel van dwang of deur die skep van angs in die individu. Deur die outoritêre gewete word die norme van die outoriteit opgeneem deur die mens. As mens dade teen die outoritêre gewete pleeg, dan lei dit tot spyt en 'n gevoel van ongehoorsaamheid aan die outoriteit. Outoritêre etiek loop die gevaar dat die belange van die outoriteit gesien word as regverdig, waardeur die humanistiese etiek geskend word.

Humanistiese etiek is gebaseer op die beginsel dat die mens – individu en die samelewing – beslis wat die kriteria is vir goed en sleg is. Die humanistiese gewete is 'n beskermer van die integriteit van die individu. Die Goue Reël – “Doen nie aan ander, wat jy nie sou wou hê dat mense aan jou sou doen nie” – vorm 'n onderdeel van die humanistiese gewete.

Bibliografie

Vroeë werk in Duits

• Das jüdische Gesetz. Ein Beitrag zur Soziologie des Diaspora-Judentums., 1922. ISBN 3-453-09896-X
• Über Methode und Aufgaben einer analytischen Sozialpsychologie. Zeitschrift für Sozialforschung, Bd. 1, 1932, S. 28–54.
• Die psychoanalytische Charakterologie und ihre Bedeutung für die Sozialpsychologie. Zeitschrift für Sozialforschung, Bd. 1, 1932, S. 253–277.
• Sozialpsychologischer Teil. In: Studien über Autorität und Familie. Forschungsberichte aus dem Institut für Sozialforschung. Alcan, Parys 1936, S. 77–135.
• Zweite Abteilung: Erhebungen (Erich Fromm u.a.). In: Studien über Autorität und Familie. Forschungsberichte aus dem Institut für Sozialforschung. Alcan, Parys 1936, S. 229–469.
• Die Furcht vor der Freiheit, 1941 (In Engels, "Fear/Dread of Freedom"). ISBN 3-423-35024-5
• Psychoanalyse & Ethik, 1946. ISBN 3-423-35011-3
• Psychoanalyse & Religion, 1949. ISBN 3-423-34105-X (Die Dwight H. Terry Lesings 1949/1950)

Latere werke in Engels

• Escape from Freedom (VSA), The Fear of Freedom (VK) (1941) ISBN 978-0-8050-3149-2
• Man for himself, an inquiry into the psychology of ethics (1947) ISBN 978-0-8050-1403-7
• Psychoanalysis and Religion (1950) ISBN 978-0-300-00089-4
• The Forgotten Language; an introduction to the understanding of dreams, fairy tales, and myths (1951) ISBN 978-0-03-018436-9
• The Sane Society (1955) ISBN 978-0-415-60586-1
• The Art of Loving (1956) ISBN 978-0-06-112973-5
• Sigmund Freud's mission; an analysis of his personality and influence (1959)
• Zen Buddhism and Psychoanalysis (1960) ISBN 978-0-285-64747-3
• May Man Prevail? An inquiry into the facts and fictions of foreign policy (1961) ISBN 978-0-385-00035-2
• Marx's Concept of Man (1961) ISBN 978-0-8264-7791-0
• Beyond the Chains of Illusion: my encounter with Marx and Freud (1962) ISBN 978-0-8264-1897-5
• The Dogma of Christ and Other Essays on Religion, Psychology and Culture (1963) ISBN 978-0-415-28999-3
• The Heart of Man, its genius for good and evil (1964) ISBN 978-0-06-090795-2
• Socialist Humanism (1965)
• You Shall Be as Gods: a radical interpretation of the Old Testament and its tradition (1966) ISBN 978-0-8050-1605-5
• The Revolution of Hope, toward a humanized technology (1968) ISBN 978-1-59056-183-6
• The Nature of Man (1968) ISBN 978-0-86562-082-7
• The Crisis of Psychoanalysis (1970) ISBN 978-0-449-30792-2
• Social character in a Mexican village; a sociopsychoanalytic study (Fromm & Maccoby) (1970) ISBN 978-1-56000-876-7
• The Anatomy of Human Destructiveness (1973) ISBN 978-0-8050-1604-8
• To Have or to Be? (1976) ISBN 978-0-8050-1604-8
• Greatness and Limitation of Freud's Thought (1979) ISBN 978-0-06-011389-6
• On Disobedience and other essays (1981) ISBN 978-0-8164-0500-8
• For the Love of Life (1986) ISBN 0-02-910930-2
• The Art of Being (1993) ISBN 978-0-8264-0673-6
• The Art of Listening (1994) ISBN 978-0-8264-1132-7
• On Being Human (1997) ISBN 978-0-8264-1005-4

Eksterne skakels

Wikimedia Commons bevat media in verband met Erich Fromm.

• frommsociety.com – International Erich Fromm Society
• (en) Erich Fromm, Mechanisms of Escape from Freedom (1942)