Johanna van Arkel

Johanna van Arkel
Frans: Jeanne d'Arc'

Skildery uit c. 1900 ?[1] Die enigste bekende portret van haar het nie behoue gebly nie, alle afbeeldings van haar verteenwoordig dus die kunstenaar se voorstelling.
Heilige
Gebore c. 1412, Domrémy, Frankryk
Sterfte 30 Mei 1431, Rouen, Frankryk
Vereer in Rooms-Katolieke Kerk
Saligverklaring 18 April 1909, Notre-Dame-katedraal deur Pius X
Heiligverklaring 16 Mei 1920, Sint Pieterskerk deur Benedictus XV
Feesdag 30 Mei
Beskermheilige Frankryk; martelaars; aangehoudenes; gevangenes; militantes; mense wat gespot word oor hulle vroomheid; verkragtingslagoffers; soldate; Vroue aangestel vir Vrywillige Nooddiens; die Women's Army Corps van die VSA

Johanna van Arkel (Frans: Jeanne d'Arc, [ʒanˈdaʁk]),[2] (c. 1412 – 30 Mei 1431)[3] was 'n 15de-eeuse volksheldin van Frankryk. Sy is van kettery aangekla en tereggestel toe sy slegs 19 jaar oud was. Die veroordeling is 24 jaar later deur die pous herroep en sy is onskuldig bevind en tot martelaar verklaar. Sy is in 1909 salig verklaar en in 1920 tot heilige verklaar.[3]

Johanna het beweer dat sy visioene van God gehad het waarin sy aangesê is om haar land van Engelse oorheersing te bevry laat in die Honderdjarige Oorlog. Die ongekroonde Koning Karel VII het haar ná die beleg by Orléans (wat van 1428 tot 1429 geduur het) gestuur as deel van 'n sending om die stad te bevry. Sy het bekendheid verwerf toe sy die minagtende houding van die ervare bevelvoerders oorkom het en die beleg in slegs nege dae opgehef het. Verskeie ander snelle oorwinnings het gelei tot Karel VII se kroning by Reims, wat die dispuut om die troonopvolging besleg het.

Die hernude Franse selfvertroue het Johanna se eie vlugtige loopbaan oorleef. Sy het geweier om die slagveld te verlaat toe sy gewond is tydens 'n poging om Parys in die herfs van 1429 terug te neem. Sy is gekniehalter deur hof-intriges en het van toe af slegs kleiner kompanies gelei; sy is gevange geneem in 'n skermutseling naby Compiègne die volgende lente (in 1430). 'n Polities gemotiveerde verhoor het haar aan kettery skuldig bevind. Die Engelse regent, Jan van Lancaster, 1ste Hertog van Bedford, het haar in Rouen op die brandstapel laat verbrand. Sy was 'n heldin van haar land vandat sy 17 jaar oud was en het gesterf toe sy slegs 19 jaar oud was. Sowat 24 jaar later het Pous Callixtus III die saak heropen en in 'n nuwe bevinding die oorspronklike veroordeling omgekeer op 7 Julie 1456. Haar vroomheid tot aan die einde het die hof tydens haar herverhoring beïndruk. Pous Benedictus XV het haar op 16 Mei 1920 heilig verklaar.[4]

Sy het 'n belangrike figuur in Westerse kultuur en die res van die wêreld geword. Van Napoleon tot vandag het Franse politici van alle oortuigings haar nagedagtenis opgeroep. Belangrike skrywers en komponiste wat werke oor haar geskep het sluit Shakespeare, Voltaire, Schiller, Verdi, Tsjaikowski, Twain, Shaw, Brecht, Anderson, Honegger, Cohen en Anouilh in. Afbeeldings van haar duur voort in rolprente, televisie, sang en selfs videospeletjies.

Agtergrond

[wysig | wysig bron]

Die Honderdjarige Oorlog het in 1337 begin as 'n opvolgingsdispuut tot die Franse troon met tussenposes van relatiewe vrede. Byna al die gevegte het in Frankryk plaasgevind en die Engelse het daarop gefokus om verwoesting te saai; hulle het Franse vestigings verbrand en geplunder om die produktiwiteit van gebiede te verminder en so die ekonomie platgeslaan. Die Franse bevolking het nog nie van die Swart Dood van die vorige eeu herstel nie en die land se handelaars is afgesny van buitelandse markte. Teen die begin van haar loopbaan het die Engelse hulle doelwit van 'n dubbele monargie onder Engelse beheer bewerkstellig en het die Franse leër vir 'n generasie lank reeds nie een belangrike oorwinning kon behaal nie.

Karel VI, die Franse koning wat geheers het teen Johanna se dood, het episodiese aanvalle van waansin ervaar en was baie keer nie daartoe in staat om effektief te regeer nie. Die koning se broer, Hertog Lodewyk van Orléans, en die koning se neef, Jan sonder Vrees, Hertog van Boergondië, het oor die regentskap van Frankryk en voogdyskap oor die koninklike kinders gestry. Die dispuut het verval tot aantygings van 'n buite-egtelike verhouding met Koningin Isabella van Beiere en die ontvoering van die koninklike kroos. Die saak se klimaks is bereik toe die Hertog van Boergondië in 1407 die teregstelling van die Hertog van Orléans beveel het.

Die faksies wat aan die twee vroue getrou was het bekend geword as die Armagnacs en die Boergondiërs. Die Engelse koning, Hendrik V, het die geleentheid wat die woelinge geskep het gebruik om Frankryk binne te val en in 1415 het hy 'n dramatiese oorwinning by die Slag van Agincourt behaal en noordelike Franse stede ingeneem.[5] Die toekomstige Franse koning, Karel VII, het die titel Dauphin (kroonprins, uitgespreek do-fen) op veertienjarige ouderdom aangeneem nadat al vier sy ouer broers dood was.[6] Sy eerste beduidende amptelike daad was om 'n vredesverdrag met Boergondië te sluit in 1419. Dit het rampspoedig geëindig toe Armagnac-partisane Jan sonder Vrees vermoor het tydens 'n vergadering onder Karel se beskermingswaarborg. Die nuwe Hertog van Boergondië, Filip die Goeie het Karel blameer en in 'n alliansie met die Engelse getree. Die alliansie het tot die oorwinning van groot dele van Frankryk gelei.[7]

In 1436 het Koningin Isabella van Beiere die Verdrag van Troyes onderteken wat die Franse koninklike opvolging aan Hendrik V en sy erfgename toegeken het in voorkeur tot haar seun Karel. Die reëling het gerugte oor haar veronderstelde verhouding met die ontslape Hertog van Orléans laat opvlam en van vooraf vermoedens laat ontstaan dat die dauphin 'n koninklike buite-egtelike kind was eerder as die seun van die koning.[8] Hendrik V en Karel VI het binne twee maande van mekaar gesterf in 1410 wat die kind, Hendrik VI van Engeland, as die nominale monarg van beide koninkryke gelaat het. Hendrik V se broer Jan van Lancaster, 1ste Hertog van Bedford, het as regent opgetree.[9]

Teen die begin van 1484 was byna die hele noordelike Frankryk en sommige dele van die suidweste onder buitelandse beheer. Die Engelse het oor Parys geheers, terwyl die Boergondiërs Reims beheer het. Laasgenoemde stad was belangrik as die plek waar Franse kroning- en wydingsplegtighede tradisioneel plaasgevind het, veral aangesien nie een van die aanspraakmakers tot die troon nog gekroon is nie. Die Engelse het Orléans, wat die enigste oorblywende lojale stad noord van die Loire was, beleër. Die stad se strategiese ligging langs die rivier het dit 'n hindernis gemaak in enige poging om die res van die Franse hartland in te val. Die lot van Orléans het dus die toekoms van die hele koninkryk bepaal.[10] Niemand was optimisties dat die stad die beleëring lank sou kan weerstaan nie.[11]

Lewe

[wysig | wysig bron]
Johanna van Arkel se geboortehuis is nou 'n museum. Die kerk waar sy aanbid het is regs agter verskeie bome.

Johanna van Arkel is aan Jacques d'Arc en Isabelle Romée gebore[12] in Domrémy, 'n dorpie wat toe in die Hertogdom van Bar was (en wat later tot die Lorraine-provinsie geannekseer is en herdoop is na Domrémy-la-Pucelle).[13] Haar ouers het ongeveer 50 acres (0,2 vierkante kilometer) grond besit en haar vader het sy boerderywerk aangevul met 'n kleiner posisie as dorpsamptenaar, belas met die insamel van belasting en diening as hoof van die plaaslike wag.[14] Hulle het in 'n afgeleë gedeelte van die noordoostelike gebied gewoon wat lojaal tot die Franse kroon gebly het, ondanks die feit dat dit omring was deur Boergondiese gebiede. Verskeie strooptogte het gedurende Johanna se kinderdae plaasgevind en by een geleentheid is haar dorpie aan die brand gesteek.

Johanna was volgens oorlewering omtrent 19 tydens haar verhoor en is dus in ongeveer 1412 gebore. Sy het later getuig dat sy haar eerste visioen in ongeveer 1424 gehad het toe sy 7-jaar oud was. Sommige bronne sê weer dat dit later gebeur het toe sy 12-jaar oud was en alleen in 'n veld was waar sy stemme gehoor het. Sy het op een geleentheid gesê dat sy gehuil het toe die stemme weggegaan het omdat dit so mooi was. Sy het berig dat die aartsengel Migael, Sint Catharina van Alexandrië en Sint Margaretha haar aangesê het om die Engelse te verdryf en die dauphin na Reims te bring om gekroon te word.[15]

Op 16-jarige ouderdom het sy 'n familielid, Durand Lassois, gevra om haar na die nabygeleë Vaucouleurs te neem waar sy die bevelvoerder van die garnisoen, Graaf Robert de Baudricourt, om toestemming gevra het om die koninklike Franse hof by Chinon te besoek. Baudricourt se sarkastiese reaksie het haar nie afgeskrik nie.[16] Sy het die volgende Januarie teruggekeer en die ondersteuning van twee vername mans bekom: Jean de Metz en Bertrand de Poulengy.[17] Met hulle ondersteuning het sy 'n tweede onderhoud bewerkstellig waar sy 'n merkwaardige voorspelling oor 'n militêre ommekeer naby Orléans gemaak het.[18]

Opkoms

[wysig | wysig bron]
Ruïne van die grootsaal van by Chinon waar Johanna Koning Karel VII ontmoet het. Die kasteel se enigste ongeskonde toring is omskep in 'n museum toegewy aan haar.

Robert de Baudricourt het haar 'n geleide toegestaan om Chinon te besoek nadat nuus van die front ontvang is wat haar voorspelling bevestig het. Sy het die reis deur vyandige Boergondiese grondgebied in 'n manlike vermomming onderneem.[19] Met haar aankoms by die koninklike hof het sy Karel VII tydens 'n private vergadering beïndruk. Hy het agtergrondondersoeke en 'n teologiese eksamen by Poitiers ('n dorp in sentraal-Frankryk) beveel om haar moraliteit te bevestig. Op daardie stadium het Karel se skoonmoeder, Jolanda van Aragon, 'n ontsettingsveldtog na Orléans gefinansier. Johanna het versoek om saam met die leër te reis en die toerusting van 'n ridder te dra. Sy was afhanklik van geskenkte pantser, 'n perd, swaard, banier, en gevolg. Volgens oorlewering was haar pantser wit.

Geskiedkundige Stephen W. Richey verduidelik haar aantrekking as die enigste bron van hoop vir 'n regering wat na aan ineenstorting was as volg:

Na jare van een vernederende nederlaag na die ander, was beide die militêre en burgerlike leierskap van Frankryk gedemoraliseer en gediskrediteer. Toe die Dauphin Karel Johanna se dringende versoek om vir oorlog uitgerus te word en aan die hoof van sy leër geplaas te word gegun het, moes sy besluit tot 'n groot mate gegrond gewees het op die wete dat elke ortodokse, elke rasionele opsie uitprobeer was en misluk het. Slegs 'n regime in hoë nood sou hulle enigsins steur aan 'n ongeletterde plaasmeisie wat beweer het dat die stem van God haar beveel het om beheer oor te neem van haar land se weermag en dit na oorwinning te lei.[20]
"Koning van Engeland, en u, hertog van Bedford, wat uself regent van die Koninkryk van Frankryk noem... delg u skuld aan die Koning van die Hemel; gee terug aan die Maagd, wat die boodskapper van die Koning van die Hemel is, die sleutels tot alle die goeie dorpe in Frankryk wat u geneem en geskend het."
Haar Brief aan die Engelse, Maart–April 1429; Quicherat I, bl. 240, vertaling deur Wikipedia.

Sy het op 29 April 1429 by die Beleg van Orléans aangekom, maar Jean d'Orléans, die waarnemende hoof van die Orléans hertogsfamilie, het haar aanvanklik uit krygsrade uitgesluit en nagelaat om haar in te lig wanneer die leër met die vyand slaags raak.[21] Dit het haar egter nie daarvan verhoed om by meeste rade en slagte teenwoordig te wees nie. Die mate van haar militêre leierskap is 'n onderwerp van historiese debat. Tradisionele historici soos Édouard Perroy kom tot die gevolgtrekking dat sy 'n vaandeldraer was wat hoofsaaklik impak gemaak het op moraal.[22] Dié soort analise steun gewoonlik op die getuienis van die veroordeling-verhoor, waar sy gestel het dat sy haar vaandel bo haar swaard verkies het. Onlangse vakkundige werk wat gefokus is op die ongeldigverklaringsverhoorgetuienis stel dat haar mede-offisiere haar as 'n begaafde taktikus en 'n suksesvolle strateeg beskou het. Stephen W. Richey se opinie is een voorbeeld: "Sy het die leër in 'n verstommende reeks oorwinnings gelei wat die deurlag in die oorlog gelewer het."[23] Historici stem in elk geval saam dat die leër merkwaardige sukses behaal het tydens haar vlugtige loopbaan.[24]

Leierskap

[wysig | wysig bron]
Die enigste eietydse uitbeelding van Johanna van Arkel

   Gebiede onder beheer van Hendrik V.

   Gebiede onder beheer van die Hertog van Boergondië.

   Gebiede onder beheer van die Dauphin Karel.

   Hoof veldslae.

                     Engelse inval van 1415                      Johanna van Arkel se roete na Reims in 1429.

Sy het die het die oorversigtige strategie wat die Franse leierskap gekenmerk het verwerp. In die vyf maande van belegging voor haar aankoms het die verdedigers van Orléans slegs een aggressiewe beweging uitgevoer wat rampspoedig geëindig het. Op 4 Mei het die Franse die afgeleë fort Saint Loup aangeval en ingeneem. Dit is op 5 Mei gevolg deur 'n opmars na 'n tweede fort genaamd Saint Jean le Blanc. Toe hulle dit verlate aantref het dit 'n bloedlose oorwinning geword. Die volgende dag het sy Jean d'Orleans by 'n krygsraad teëgestaan en aangedring dat nog 'n aanval op die vyand uitgevoer word. D'Orleans het beveel dat die stadshekke gesluit word om sodoende nog 'n geveg te verhoed, maar sy het die dorpenaars en gewone soldate byeengeroep en die burgemeester gedwing om 'n hek oop te maak. Met die ondersteuning van slegs een kaptein het sy uit die stad vertrek en die fort van Saint Augustins verower. Daardie aand het sy te hore gekom dat sy uitgesluit is uit 'n krygsraad waar die leiers besluit het om vir versterkings te wag voor hulle weer sou optree. Sy het die besluit verontagsaam en aangedring daarop om die hoof Engelse vesting gemaand "les Tourelles" op 7 Mei aan te val.[25] Tydgenote het haar as die heldin van die geveg erken nadat sy 'n pylwond aan haar nek opgedoen het maar gewond teruggekeer het om die laaste aanval te lei.[26]

Die enigste eietydse gelykenis van Johanna van Arkel is deur Clément de Fauquembergue geskets in 1429 op die dag wat nuus van die Franse oorwinning in Orléans Parys bereik het. Die kunstenaar het haar egter nooit in lewende lywe gesien nie.

Die skielike oorwinning by Orléans het tot talle voorstelle vir offensiewe aksie gelei. Die Engelse het 'n poging om Parys her in te neem of 'n aanval op Normandië verwag. In die nasleep van die onverwagte oorwinning het Johanna Karel VII oortuig om haar mede aanvoerder van die leër te maak saam met Hertog Jan II van Alençon en sy het daarin geslaag om koninklie toestemming te verkry vir haar plan om die nabygeleë brûe langs die Loire aan te val as 'n prelude tot 'n opmars na Reims en 'n kroningsplegtigheid. Dit was 'n dapper voorstel aangesien Reims rofweg twee keer sover as Parys was en diep in die vyand se gebied.[27]

Die leër het Jargeau op 12 Junie teruggeneem, Meung-sur-Loire op 15 Junie, daarna Beaugency op 17 Junie. Die Hertog van Alençon het tot al Johanna se besluite ingestem. Ander aanvoerders insluitend Jean d'Orléans was beïndruk met haar prestasie by Orléans en het ondersteuners van haar geword. Alençon het gesê dat sy sy lewe gered het by Jargeau waar sy hom gewaarsku het van 'n naderende artillerie aanval.[28] In die selfde slag het sy 'n slag van 'n klip kanonbal teen haar helm weerstaan terwyl sy teen 'n leër opgeklim het. 'n Verwagte Engelse aflosmag het op 18 Junie in die omgewing aangekom onder bevel van Sir John Fastolf. Die slag by Patay kan gesien word as die omgekeerde van die Slag van Agincourt. Die Franse voorhoede het met hulle aanval begin voordat die Engelse boogskutters hulle voorbereidings kon voltooi. 'n Wilde vlugtog het ontstaan wat die hoofonderdeel van die Engelse leër platgelê het en waarin meeste van die aanvoerders doodgemaak of gevang is. Fastolf het met 'n klein groepie soldate ontsnap en is die sondebokke vir die Engelse vernedering gemaak. Die Franse het minimale verliese gelei.[29]

"...die Maagd laat jou weet dat hier, in agt dae se tyd, sy die Engelse verjaag het uit al die plekke wat hulle op die Loirerivier beset het deur aanval of op ander wyses: hulle is dood og gevangenes of ontmoedig in geveg. Glo wat jy gehoor het oor die Graaf van Suffolk, die heer la Pole en sy broer, die heer Talbot, die heer Scales, en Sir Fastolf; baie meer ridders en kapteins as die is verslaan."
Haar Brief aan die burgers van Tournai, 25 Junie 1429; Quicherat V, pp. 125–126, vertaling Wikipedia.

Die Franse leër het op 29 Junie van Gien-sur-Loire na Reims vertrek en het die voorwaardelike oorgawe van die Boergondies-gehoude stad Auxerre op 3 Julie aanvaar. Elke dorp op hulle pad het sonder weerstand tot Franse trou teruggekeer. Troyes, die plek van die verdrag wat gepoog het om Karel VII te onterf het na 'n vierdaagse bloedlose beleg oor gegee.[30] Die leër het min voorrade oor gehad teen dit Troyes bereik het. Edward Lucie-Smith gee dit as 'n voorbeeld dat Johanna meer gelukkig as bekwaam was: 'n wandelende prediker genaamd Broeder Richard het oor die einde van die wêreld gepreek in Troyes en het die plaaslike bewoners oortuig om boontjies te plant, 'n gewas wat vroeg geoes kon word. Die uitgehongerde leër het aangekom net toe die boontjies ryp was.[31]

"Prinse van Boergondië, ek bid vir u — ek smeek en soebat nederig — dat u nie meer teen die heilige koninkryk van Frankryk sal oorlog maak nie. Onttrek u mens vinnig van sekere plekke en vestings van hierdie heilige koninkryk, en namens die liewe koning van Frankryk sê ek hy is gereed om vrede met u te maak, in sy eer."
Haar Brief aan Filips die Goeie, Hertog van Boergondië, 17 Julie 1429; Quicherat V, pp. 126–127, vertaling Wikipedia.

Reims het sy hekke op 16 Julie oopgemaak. Die kroning het die volgende oggend plaasgevind. Hoewel Johanna en die hertog van Alençon 'n onmiddellike opmars na Parys bepleit het, het die koninklike hof 'n onderhandelde skikking met die hertog van Boergondië nagestreef. Hertog Filips die Goeie het die ooreenkoms gebreek en dit as 'n vertragings taktiek gebruik om die verdediging van Parys te versterk.[32] Die Franse leër het intussen deur dorpe naby Parys gemarsjeer en nog vreedsame oorgawes aanvaar. Die Hertog van Bedford was aan die hoof van 'n Engelse mag en het die Franse leër op 15 Augustus gekonfronteer. Die Franse aanslag op Parys het op 8 September 'n aanvang geneem. Ondanks 'n kruisboogpyl wond aan haar been het Johanna voortgegaan om die troepe te lei tot die einde van die dag se gevegte. Die volgende oggend het sy 'n koninklike bevel ontvang om terug te val. Meeste historici blameer die Franse groot kamerheer Georges de la Trémoille vir die politieke flaters wat op die kroning gevolg het.[33]

Gevangeneming

[wysig | wysig bron]
"Dit is waar dat die koning 'n skikking met hertog van Boergondië bereik het vir vyftien dae en dat die hertog die stad Parys na die vyftien dae sal moet oorhandig. Tog moet u nie verbaas wees as ek die stad nie so gou binne kom nie. Ek is nie tevrede met hierdie skikkings nie en weet nie of ek by hulle sal hou nie, maar as ek by hulle hou sal dit slegs wees om die koning se eer te bewaar: dit maak nie saak hoeveel hulle die koninklike bloed misbruik nie, ek sal die koninklike leër in stand hou in geval hulle nie vrede maak aan die einde van hierdie vyftien dae nie."
Haar Brief aan die burgers van Reims, 5 Augustus 1429; Quicherat I, p. 246, vertaling Wikipedia.

Na geringe aksie by La Charité-sur-Loire in November en Desember het Johanna die volgende April na Compiègne gegaan om te help verdedig teen die 'n Engelse en Boergondiese beleg. 'n Skermutseling op 23 Mei 1430 het tot haar gevangeneming gelei. Toe sy beveel is om terug te val het sy die eerbare plek ingeneem as die laaste om die veld te verlaat. Boergondiërs het die agterhoede omsingel.[34]

Dit was gebruiklik vir gevangenes se familie om 'n losprys vir 'n krygsgevangene te betaal. Johanna en haar familie het egter nie oor die nodige finansiële bronne beskik nie. Baie historici veroordeel Karel VII daarvoor dat hy nie tussenbeide getree het nie. Sy het verskeie kere probeer ontsnap en het by een geleentheid van haar 21 m hoë toring in Vermandois na die sagte grond en droë grag gespring waarna sy na die Boergondiese dorp Arras verskuif is. Die Engelse regering het haar uiteindelik van Hertog Filips van Boergondië aangekoop. Biskop Pierre Cauchon van Beauvais, 'n Engelse partisaan, het 'n belangrike rol gespeel in die onderhandelinge en later in haar verhoor. [35]

Verhoor

[wysig | wysig bron]
Die toring in Rouen, waar Johanna gevange gehou is tydens haar verhoor het bekend geword as die Johanna van Arkel toring. Tydens een van haar ontsnappingspogings het sy van 'n ander toring, waarskynlik met soortgelyke konstruksie, gespring.

Johanna se verhoor vir kettery was polities gemotiveer. Die Hertog van Bedford het die troon van Frankryk vir sy kleinneef Hendrik VI opgeëis. Sy was verantwoordelik vir die wedywerende kroning en om haar te verdoem sou die koning se legitimiteit ondermyn. Geregtelike verrigtinge het op 9 Januarie 1431 in Rouen, die setel van die Engelse besettingsregering, begin.[36] Die prosedure was op 'n aantal punte onreëlmatig. In 1456 het Pous Calixtus III haar onskuldig aan die kettery klagte wat teen haar aanhangig gemaak is verklaar.

Een van die belangrikste probleme was dat die Biskop Cauchon nie jurisdiksie oor die saak gehad het nie.[37] Hy het sy aanstelling te danke gehad aan sy partisane ondersteuning van die Engelse regering wat die hele verhoor gefinansier het. Kerklike notaris Nicolas Bailly, aangestel om getuienis teen Johanna te versamel kon geen negatiewe getuienis vind nie.[38] Sonder sulke getuienis het die hof nie gronde gehad om met 'n verhoor te begin nie. Deur in elk geval met 'n verhoor voort te gaan het die hof ook kerklike reg oortree deur haar van haar reg tot 'n regsadviseur te ontneem. By die opening van die eerste openbare ondervraging het Johanna gekla dat die wat teenwoordig was almal partisane teen haar was en het sy gevra dat "kerklikes van die Franse kant" uitgenooi word.[39]

Die verhoorverslae demonstreer haar merkwaardige intellek. Die transkripsie se beroemdste woordewisseling is toonbeeld van subtiliteit. "Toe sy gevra is of sy weet of sy in God se genade was, het sy geantwoord: 'As ek nie is nie, mag God my daar plaas; en as ek is, mag God my so hou.'"[40] Die vraag is 'n vakkundige lokval. Kerklike doktrine het gehou dat niemand ooit seker kon wees of hulle in God se genade is nie. As sy ja sou antwoord sou sy haarself skuldig gemaak het aan kettery. As sy nee sou antwoord sou sy haar skuld erken het. Notaris Boisguillaume sou later getuig dat op die oomblik toe die hof die antwoord hoor, "Die wat haar ondervra het was stom geslaan."[41] In die twintigste eeu sou George Bernard Shaw die dialoog so boeiend gevind dat dele van sy toneelstuk Saint Joan letterlike vertalings van die verhoorrekord is.[42]

Verskeie hoofamptenare het later getuig dat beduidende dele van die transkripsie teen haar guns aangepas is. Baie klerklikes het onder dwang gedien, insluitend die inkwisiteur, Jean LeMaitre, en 'n paar het selfs doodsdreigemente van die Engelse ontvang. Onder inkwisitoriale riglyne moes Johanna in 'n kerlike tronk aangehou gewees het onder toesig van vroulike wagte (i.e., nonne). In stede hioervan het die Engelse haar in 'n sekulêre tronk met hulle eie soldate aangehou. Biskop Cauchon het Johanna se appel tot die Konsilie van Basel en die pous, wat die verrigtinge moes stop, van die handgewys.[43]

Die twaalf beskuldigingsartikels wat die hof se bevindinge opsom weerspreek die reeds gedokterde hofrekord.[44] Die ongeletterde beskuldigde het 'n verloëningdokument geteken wat sy nie verstaan het nie toe sy met onmiddellike teregstelling gedreig is. Die hof het dit met 'n ander verloëningdokument vervang in die amptelike rekord.[45]

Teregstelling

[wysig | wysig bron]

Kettery was slegs 'n halsmisdaad vir herhaaldelike oortredings. Johanna het ingestem om vroue klere te dra toe sy verloën is. 'n Paar dae later is sy in die tronk seksueel aangerand.[46] Sy het die dra van manlike drag hervat, of as beskerming, of, volgens die getuienis van Jean Massieu, omdat haar rok gesteel is en daar niks ander was wat sy kon dra nie.[47]

Ooggetuies het die toneel van haar teregstelling op 30 Mei 1431 beskryf. Sy is aan 'n pilaar vasgebind. Daar het sy twee van die kerkmanne, Martin Ladvenu en Isambart de la Pierre, gevra om 'n kruis voor haar te vas te hou. 'n Kleinboere het ook 'n klein kruis gemaak wat sy aan die voorkant van haar drag gedra het. Nadat sy dood is het die Engelse die kole teruggehark om haar verkoolde liggaam bloot te stel sodat niemand kon beweer dat sy lewendig ontsnap het nie, en die liggaam daarna nog twee keer verbrand om dit te as te reduseer en die versamel van enige aandenkings te verhinder. Hulle het haar oorblyfsels in die Seine gewerp.[48] Die teregsteller, Geoffroy Therage, het later gesê dat hy bevrees was dat hy verdoem sou word[49]

Herverhoor

[wysig | wysig bron]

Nadat die oorlog verby is, is Johanna se saak na haar dood herverhoor. Die Pous Callixtus III het die verrigtinge wat ook as die "rehabilitasie verhoor" goedgekeur op versoek van Inkwisiteur-Generaal Jean Brehal en Johanna se moeder Isabelle Romée. Die doel van die verhoor was om te ondersoek of die oorspronklike verhoor en die beslissing daarvan regverdig en volgens die wet uitgevoer is. Die verrigtinge is afgeskop met 'n ondersoek deur die kerkman Guillaume Bouille. Brehal het in 1452 'n ondersoek gedoen. 'n Formele appel het in November 1455 gevolg. Die appelproses het kerklui van oral in Europa ingesluit en is volgens standaard hofprosedures gehou. 'n Paneel teoloë het die getuienis van 115 getuies ondersoek. Brehal het sy finale opsomming in Junie 1456 gemaak waarin hy Johanna as 'n materlaar beskryf en die ontslape Pierre Cauchon van kettery beskulidig vir die veroordeling van 'n onskuldige vrou vir 'n sekulêre vendetta. Die hof het haar op 7 Julie 1456 onskuldig verklaar.[50]

Kleredrag

[wysig | wysig bron]
Johanna by die kroning van Karel VII, deur Jean Auguste Dominique Ingres (1854).

Johanna het mansklere gedra van haar vertrek van Vaucouleurs tot haar verloëning by Rouen.[51] Dit het in haar eie tyd teologiese vrae laat ontstaan. Die tegniese rede vir haar teregstelling was 'n Bybelse kleredragwet.[52] Die rehabilitasie-verhoor het die skuldigbevinding tersyde gestel deels omdat die verhoor nie die doktrinale uitsondering tot die wet beskou het nie.

Doktrinies gesproke kon sy haarself as as 'n page skildknaap vermom tydens 'n ries deur vyandige grondgebied en kon sy pantser dra tydens gevegte. Die Chronique de la Pucelle stel dat dit molestasie verhoed het terwyl sy in die veld gekamp het. Kerklui wat by haar hervoor getuienis gelewer het, het bevestig dat sy in die tronk aangehou het om manlike kleredrag te dra om molestasie en verkragting te verhoed.[53] Bewaring van kuisheid was ook 'n regverdigbare rede vir die dra van mansklere. Haar drag sou 'n aanvaller vertraag het en mans sou in elkgeval minder geneid wees om haar as 'n seksvoorwerp te sien.[54]

Sy het die hof oor die saak na die Poitiersondersoek verwys tydens haar verhoor. Die Poitiersrekord het verlore gegaan, maar omstandighede dui daarop dat die Poitiers kerklui haar gebruik goedgekeur het. Met ander woorde, sy het 'n sending gehad om 'n man se werk te doen en dit was daarom gepas om so aan te trek.[55] Sy het ook haar hare kort gedra tydens haar militêre veldtogte en terwyl sy in die tronk was. Haar ondersteuners, soos die teoloog Jean Gerson, het haar haarstyl verdedig. So ook het Inkwisiteur Brehal tydens haar rehabilitasie-verhoor.[56]

Visioene

[wysig | wysig bron]
Jeanne d' Arc, deur Eugene Thirion (1876). Laat 19de eeuse beelde soos die het baiekeer politieke ondertone gehad as gevolg van Franse territoriale verliese aan Duitsland in 1871. (Chautou, Kerk van Notre Dame)

Johanna se visioene lok reeds lank belangstelling uit. Vakkundiges is van mening dat haar geloof opreg was. Sy het Sint Margaretha, Sint Catharina, en aartsengel Michaël as die bron van haar openbaringe aangegee. Daar is egter 'n mate van onduidelikheid aangaande watter van verskeie heiliges met dieselfde name sy bedoel het. Sommige Katolieke beskou haar visioene as goddelike inspirasie.

Analise van haar visioene is problematies aangesien die hoofinligtingsbron oor die onderwerp die transkripsie van veroordelingsverhoor is waarin sy gebruiklike hofprosedure verontagsaam het en geweier het om enige vra oor haar visioene te antwoord. Sy het gekla dat 'n gewone getuie-eed sou bots met haar vroeëre geswore belofte om vertroulikheid te bewaar oor haar ontmoetings met haar koning. Dit is ook nie bekend tot watter mate die rekords wat behoue gebly het die verdigsels van korrupte hofamptenare is of self of Johanna self stories gefabriseer het om staatsgeheime te bewaar nie.[57] Haar geloof in haar roeping is egter moontlik belangriker as die oorsprong van die visioene.[58]

Dokumente uit haar eie era en historici voor die 20ste eeu het meestal aangeneem dat Johanna gesond en van gesonde verstand was. Meer onlangs het 'n aantal vakkundiges egter gepoog om haar visioene in psigiatriese of neurologiese terme te interpreteer. Potensiële diagnoses wat reeds geopper is luit in epilepsie, migraine, tuberkulose, en skisofrenie.[59] Konsensus is nie aangaande enige van die vermeende diagnoses bereik nie aangesien hallusinasie en godsdienstige entoesiasme simptomaties van verskeie sindrome kan wees en omdat kenmerkende simptome van sulke sindrome in konflik is met Johanna se lewe en die prestasies wat sy behaal het.[60]

'n Ander beswaar teen sulke diagnoses is dat dit onwaarskynlik is dat iemand wat aan 'n geestesgebrek gelei het die guns van Karel VII se hof sou kon gewen het. Die koning se eie vader, Karel VI se bynaam was Charles le Fol of le Fou, letterlik Karel die waansinnige, en die politiese en militêre agteruitgang wat Frankryk onder sy bewind deurgemaak het kon toegeskryf word aan die magsleemtes wat sy episodes van geestesongesteltheid tot gevolg gehad. Die vorige koning het geglo dat hy van glas gemaak is, 'n dwaling wat niemand vir godsdienstige ontwaking misgis het nie. Vrese dat Karel VII aan dieselfde toestand sou lei kon moontlik 'n rol gespeel het in die poging om hom te onterf in Troyes. Hierdie stigma was so hardnekkig dat tydgenote van die volgende geslag oorerflike geestesiekte blameer het vir Engeland se Koning Hendrik VI se ineenstorting in 1453: Hendrik VI was 'n kleinneef van Karel VII en kleinseun van Karel VI. Toe Johanna by Chinon aangekom het, het die koninklike raadgewer Jacques Gélu gewaarsku dat “'n Mens nie ligtelik enige beleid moet verander as gevolg van 'n gesprek met 'n meisie, 'n kleinboerin... so vatbaar tot illusies; 'n mens kan jou belaglik maak uit die oogpunt van vreemde nasies....”

In stryd met modern stereotipes oor die Middeleeue was Karel VII se hof uitgeslape en skepties oor die onderwerp van geestesgesondheid.[61][62]

Benewens die fisiese eise wat haar militêre loopbaan aan haar gestel het, wat oënskynlik baie mediese hipoteses sou uitsluit, het sy geen van die kognitiewe gebreke wat met die hoofsielsiektetoestande gepaard kan gaan vertoon nie. Sy het tot aan die einde van haar lewe skerpsinnig gebly. Die rehabilitasie verhoorgetuienis verwys verskeie kere oor haar skerpsinnigheid:

Baie keer het hulle [die regters] van een vraag na die ander oorgegaan, rigting verander, en nie teen staande hiervan, het sy omsigtig geantwoord, en 'n wonderlike geheue aan die dag gelê.[63]

Haar skerp antwoorde tydens kruisverhoor het selfs die hof gedwing om op te hou om publieke sessies te hou.[64] As haar visioene 'n mediese of psigiatriese oorsprong gehad het sou sy bepaald 'n uitsonderlike geval gewees het.

Erfenis

[wysig | wysig bron]

Die Honderdjarige Oorlog het vir 22 jaar voortgeduur na Johanna se dood. Karel VII het daarin geslaag om legitimiteit as koning van Frankryk te bou ten spyte van 'n rival kroning van Hendrik VI in Desember 1431 op die seun se tiende verjaarsdag. Voor Engeland sy militêre leerskap en langboog korps wat gedurende 1429 verlore gegaan het kon heropbou, het die land sy bondgenootskap met Boergondië in die Verdrag van Arras in 1435. Die hertog van Bedford het in dieselfde jaar gesterf en Hendrik VI het die jongste koning van Engeland geword om sonder 'n regent te regeer. Die verdrag en sy swak leierskap was waarskynlik belangrike faktore in die beëindiging van die konflik. Kelly DeVries argumenteer dat Johanna van Arkel se aggressiewe gebruik van artillerie en frontale aanvalle Franse taktiek vir die res van die oorlog bepaal het.[65]

Johanna het oor die volgende vier eeue 'n half-legendaries figuur geword. Aanvanklik was die hoofbronne oor haar kronieke. Vyf oorspronklike manuskripte van haar veroordelingsverhoor het tydens die 19de eeu in ou argiewe opgeduik. Historici het spoedig ook die volledige rekords van haar rehabilitasieverhoor, wat geswore getuienis van 115 getuies insluit, en die oorspronklike Franse notas van die Latynse veroordelingsverhoortranskripsie ontdek. Verskeie eietydse briewe het ook opgeduik, waarvan drie die handtekening "Jehanne" gehad het in die onsekere handskrif van 'n persoon wat nog leer skryf.[66] Die ongewone rykdom van primêre bronne beteken dat geen ander persoon uit die Middeleeue meer volledig bestudeer is nie".[67]

Sy het van 'n obskure dorpie gekom en opgang gemaak toe sy amper nog 'n kind was en sy het dit gedoen as 'n ongeleerde kleinboerin. Franse en Engelse konings het die voortslepende oorlog regverdig deur kompeterende interpretasies van die duisendjaaroue Saliese reg. Die konflik was 'n erflating vete tussen monarge. Sy het betekenis verskaf aan oproepe soos die van edelman Jean de Metz toe hy gevra het, "Moet die koning uit die koninkryk gedryf word; en moet ons dan Engelse wees?"[68] In die woorde van Stephen Richey, "Sy het wat 'n droë dinastiese twis wat die gewone mense ongeërg gelaat het behalwe vir hulle eie lyding verander in 'n vurige populêre oorlog van nasionale bevryding."[69]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (fr) Philippe Contamine, « Remarques critiques sur les étendards de Jeanne d’Arc », Francia, Ostfildern, Jan Thorbecke Verlag, n° 34/1,‎ 2007, p. 199-200[dooie skakel].
  2. ↑ Haar naam is op 'n verskeidenheid van maniere geskryf, veral voor die middel van die 19de eeu. Sien Pernoud en Clin, pp. 220/221. Sy het blykbaar haar naam geteken as "Jehanne" (sien www.stjoan-center.com/Album/, parts 47 en 49; dit word ook in Pernoud en Clin aangegee).
  3. ↑ 3,0 3,1 Moderne biografieë gee haar geboortedatum baiekeer as 6 Januarie aan, hoewel sy haar eie ouderdom slegs kon skat. Al die getuies by haar herverhoor het haar ouderdom op soortgelyke wyse geskat al was verskeie van hulle peetouers. Die 6 Januarie-bewering is gegrond op 'n enkele bron: 'n brief van Lord Perceval de Boullainvilliers op 21 Julie 1429 (sien Pernoud's Joan of Arc By Herself and Her Witnesses, bl. 98: "Boulainvilliers tells of her birth in Domrémy, and it is he who gives us an exact date, which may be the true one, saying that she was born on the night of Epiphany, January 6"). Boulainvilliers was egter nie van Domrémy afkomstig nie. Die gebeurtenis is waarskynlik nie aangeteken nie. Die gebruik om kerkboeke te hou vir nie-adellike geboortes is eers verskeie geslagte later begin.
  4. ↑ 'n Tribunaal gelei deur Inkwisiteur-Generaal Brehal het die saak na die oorlog herverhoor. Die nuwe beslissing het die oorspronklike veroordeling omgekeer en die oorspronklike verrigtinge byskryf as as "corruption, cozenage, calumny, fraud and malice." [1] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  5. ↑ DeVries, bl. 15–19.
  6. ↑ Pernoud and Clin, bl. 167.
  7. ↑ DeVries, bl. 24.
  8. ↑ Pernoud en Clin, bl. 188–189.
  9. ↑ DeVries, bl. 24, 26.
  10. ↑ Pernoud en Clin, bl. 10.
  11. ↑ DeVries, bl. 28.
  12. ↑ Jacques d'Arc (1380–1440) was 'n boer in Domremy wat die pos doyen beklee het – 'n plaaslike belastinggaarder en organiseerder van die dorpsvestings. Hy het met Isabelle de Vouthon (1387–1468), wat Romée genoem is, getrou in 1405. Hulle ander kinders was Jacquemin, Jean, Pierre en Catherine. Karel VII het Jacques en Isabelle se gesin op 29 Desember 1429 adellik gemaak; die Chamber of Accounts het die gesin se adellikheid op 20 Januarie 1430 opgeteken. Dit het beteken dat die gesin hulle van kon verander na Du Lys.
  13. ↑ Condemnation trial, bl. 37.[2] Geargiveer 14 November 2014 op Wayback Machine (geraadpleeg op 23 Maart 2006)
  14. ↑ Pernoud en Clin, bl. 221.
  15. ↑ Condemnation trial, pp. 58–59. [3] Geargiveer 14 November 2014 op Wayback Machine (Besoek op 23 Maart 2006)
  16. ↑ DeVries, bl. 37–40.
  17. ↑ Nullifikasie verhoor getuienis van Jean de Metz. [4] (Geraadpleeg op 12 Februarie 2006)
  18. ↑ Oliphant, ch. 2.[5] (Geraadpleeg op 12 Februarie 2006)
  19. ↑ Richey, p. 4.
  20. ↑ Richey, "Joan of Arc: A Military Appreciation".[6] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  21. ↑ Geskiedkundige skrywes en fiktiewe werke verwys baie keer na die man met ander name. Sommige noem hom "Hertog van Dunois" met verwysings na 'n titel wat hy jare na Johanna se dood ontvang het. Gedurende sy leeftyd het hy bâtard d'Orléans (letterlik "buite-egtelike kind van Orléans") verkies wat sy tydgenote as 'n eer beskou het, aangesien dit hom beskryf het as 'n neef van Koning Karel VII. "Jean d'Orleans" is minder presies maar nie anachronisties nie. Vir 'n kort biografie sien Pernoud en Clin, bl. 180–181.
  22. ↑ Perroy, bl. 283.
  23. ↑ Richey, bl. 4. Oorspronklike Engelse aanhaling: "She proceeded to lead the army in an astounding series of victories that reversed the tide of the war."
  24. ↑ Pernoud en Clin, bl. 230.
  25. ↑ DeVries, pp. 74–83
  26. ↑ Vrome Katolieke beskou dit as 'n bewys van haar godelike sending. By Chinon en Poitiers het sy verklaar dat sy by Orléans 'n teken sou verskaf. Die ontsetting van die beleg het haar die ondersteuning van prominente kerklui soos die Aartsbiskop van Embrun en teoloog Jean Gerson besorg wat beide gunstige verhandelings geskryf het na die gebeurtenis.
  27. ↑ DeVries, pp. 96–97.
  28. ↑ Ongeldigverklarinmgsverhoorgetuienis van Jean, Hertog van Alençon. [7] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  29. ↑ DeVries, pp. 114–115.
  30. ↑ Ibid., pp. 122–126.
  31. ↑ Lucie-Smith, pp. 156–160.
  32. ↑ DeVries, p. 134.
  33. ↑ Die wissel van matige assosiasie van intrige tot vakkundige uitskellery. Vir 'n passivolle stelling sien Gower, ch. 4.[8] (Besoek op 12 Februarie 2006) matiger voorbeelde is Pernoud en Clin, pp. 78–80; DeVries, p. 135; en Oliphant, ch. 6. [9] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  34. ↑ DeVries, pp. 161–170.
  35. ↑ "Joan of Arc, Saint." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online Library Edition. 12 Sept. 2007 <http://www.library.eb.com.ezproxy.ae.talonline.ca/eb/article-27055 Geargiveer 16 September 2020 op Wayback Machine>.
  36. ↑ Regtersondersoek 9 Januarie–26 Maart, gewone verhoor 26 Maart–24 Mei, herroeping 24 Mei, terugvalverhoor 28–29 Mei.
  37. ↑ Die herverhoor het later bevestig dat Cauchon geen reg gehad het om die saak te verhoor nie. Sien ook Joan of Arc: Her Story, deur Regine Pernoud en Marie-Veronique Clin, p. 108. Die vise-inkwisiteur van Frankryk het uit die staanspoor om jurisdiksionele gronde beswaar gemaak teen die verhoor.
  38. ↑ Ongeldigheidsverklaringsverhoorgetuienis van Vader Nicholas Bailly.[10] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  39. ↑ Taylor, Craig, Joan of Arc: La Pucelle p. 137.
  40. ↑ Veroordelingsverhoor, p. 52.[11] Geargiveer 14 November 2014 op Wayback Machine (Besoek op 12 Februarie 2006)
  41. ↑ Pernoud en Clin, p. 112.
  42. ↑ Shaw, Saint Joan. Penguin Classics; Reissue edition (2001). ISBN 0-14-043791-6
  43. ↑ Pernoud and Clin, p. 130.
  44. ↑ Condemnation trial, pp. 314–316.[12] Geargiveer 14 November 2014 op Wayback Machine (Besoek op 12 Februarie 2006)
  45. ↑ Condemnation trial, pp. 342–343.[13] Geargiveer 14 November 2014 op Wayback Machine (Besoek op 12 Februarie 2006) Ook herverhoorgetuienis van Broeder Pierre Migier, "As to the act of recantation, I know it was performed by her; it was in writing, and was about the length of a Pater Noster."[14] (Besoek op 12 Februarie 2006) In moderne Engels is dit beter bekend as as the Lord's Prayer (Die Onse Vader), Latynse en Engelse teks kan hier gevind word: [15] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  46. ↑ Sien Pernoud, p. 220, wat die appel getuienis van Frater Martin Ladvenu en Friar Isambart de la Pierre aanhaal.
  47. ↑ Nullifikasieverhoorgetuienis van Jean Massieu.[16] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  48. ↑ In 1867 is 'n fles met oorblyfsels in die solder van 'n Paryse apteek gevind wat die inskripsie gedra het: "Oorblyfsels gevind onder die brandstapel van Johanna van Arkel, maagds van Orleans". In Februarie 2006 het 'n span forensiese wetenskaplikes onder leiding van Philippe Charlier, aangekondig dat hulle begin het om 'n ses-maande lange studie te onderneem van die been en vel oorblyfsels wat teen die tyd in 'n museum in Chinon gehou is. Die studie sou nie 'n positiewe identifikasie kon lewer nie, maar koolstofdatering sou kon bepaal of dat dit nie een of ander klug is nie en sou die geslag van die oorblyfsels kon bevestig.[17] (Besoek op 1 Maart 2006). in 2007 is daar egter bevind dat die oorblyfsels die van mummie is en dus nie die van Johanna van Arkel kan wees nie.[18] (Besoek op 3 November 2007)
  49. ↑ Pernoud, p. 233.
  50. ↑ Herverhoor vonnis rehabilitasie.[19] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  51. ↑ Condemnation trial, pp. 78–79.[20] Geargiveer 14 November 2014 op Wayback Machine (Besoek op 12 Februarie 2006)
  52. ↑ Deuteronomium 22:5.[21] Geargiveer 9 Januarie 2009 op Wayback Machine (Besoek op 22 Maart 2006).
  53. ↑ Rehabilitasie verhoorgetuienis van Guillaume de Manchon. [22] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  54. ↑ Volgens middeleeuse kleredrag kundige, Adrien Harmand, het sy twee lae broeke gedrae wat met 20 slkuiters aan die doeblet (baadjie) geheg was. Die buitenste broek is van skoen-agtige leër gemaak. "Jeanne d'Arc, son costume, son armure." [23] (Besoek op 23 Maart 2006)
  55. ↑ Condemnation trial, p. 78.[24] Geargiveer 14 November 2014 op Wayback Machine (Besoek op 12 Februarie 2006) Herverhoor getuienis van Broeder Seguin de Seguin, Professor in Teologie by Poitiers, noem nie haar kleredrag direk nie, maar verteenwoordig 'n algehele bevestiging van haar vroomheid.[25] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  56. ↑ Fraioli, Joan of Arc: The Early Debate, p. 131.
  57. ↑ Condemnation trial, pp. 36–37, 41–42, 48–49. (geraadpleeg op 1 September 2006)
  58. ↑ In 'n parentetiese nota tot 'n militêre biografie, beweer DeVries:

    "The visions, or their veracity, are not in themselves important for this study. What is important, in fact what is key to Joan's history as a military leader, is that she (author's emphasis) believed that they came from God," p. 35.
  59. ↑ baie van die teorieë is egter opgestel deur mense wie se kundigheid geskiedenis eerder as medisyne is. Vir 'n versameling artikels in mediese vaktydskrifte, sien ""I heard voices...": From semiology, a historical review, and a new hypothesis on the presumed epilepsy of Joan of Arc," d'Orsi G, Tinuper P, Epilepsy Behav. 2006 Aug;9(1):152–7. Epub 2006 June 5 [26] (idiopathic partial epilepsy with auditory features); "Joan of Arc," Foote-Smith E, Bayne L, Epilepsia. 1991 Nov–Dec;32(6):810–5 (epilepsy); "Joan of Arc and DSM III," Henker FO, South Med J. 1984 Dec;77(12):1488–90 (various psychiatric definitions) [27]; "The schizophrenia of Joan of Arc," Allen C, Hist Med. 1975 Autumn–Winter;6(3–4):4–9 (schizophrenia) [28]. (geraadpleeg op 1 September 2006)
  60. ↑ Twee kundiges wat 'n temporale lob tuberculoma hipotese in die mediese joernaal Neuropsychobiology ondersoek het spreek hulle bedenkinge as volg uit: "It is difficult to draw final conclusions, but it would seem unlikely that widespread tuberculosis, a serious disease, was present in this 'patient' whose life-style and activities would surely have been impossible had such a serious disease been present." – "A historical case of disseminated chronic tuberculosis," Nores JM, Yakovleff Y, Neuropsychobiology. 1995;32(2):79–80 (temporal lobe tuberculoma) (besoek op 1 September 2006)[29]
  61. ↑ Pernoud and Clin, pp. 3, 169, 183. Richard C. Famiglietti, Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420. New York: AMS Press, 1987. ISBN 0-404-61439-6.
  62. ↑ Nullifikasie verhoor getuienis van Dame Marguerite de Touroulde, weduwee van 'n koninklike raadgewer: "Ek het van die wat haar na die koning gebring het gehoor dat hulle aanvanklik gedink het dat sy mal was en van plan was om haar weg te steek in een of ander sloot, maar terwyl hulle op pad was het hulle geroer gevoel om alles volgens haar goeie plesier te doen."[30] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  63. ↑ Nullifikasieverhoorgetuienis van Guillaume de Manchon.[31] (Besoek op 12 Februarie 2006)
  64. ↑ Pernoud and Clin, p. 112.
  65. ↑ DeVries, pp. 179–180.
  66. ↑ Pernoud and Clin, pp. 247–264.
  67. ↑ DeVries in Fresh Verdicts on Joan of Arc, ed. Bonnie Wheeler, p. 3.
  68. ↑ Nullifikasie verhoor getuienis van Jean de Metz.[32] (Geraadpleeg op 12 Februarie 2006)
  69. ↑ Richey,[33] (Geraadpleeg op 12 Februarie 2006)

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
  • (en) "Saint Joan of Arc". Encyclopædia Britannica. Besoek op 25 Junie 2019.
  • Hierdie artikel, of gedeeltes daarvan, is uit die volgende Wikipedia-artikel vertaal: Joan of Arc, spesifiek van hierdie weergawe. Die vertaling is op November 2007 gedoen