Sol Plaatje
Sol Plaatje | |
|---|---|
 Sol Plaatje ca. 1900 | |
| Gebore | Solomon Tshekisho Plaatje 9 Oktober 1876 |
| Sterf | 19 Junie 1932 |
| Nasionaliteit | Suid-Afrika |
| Beroep | Joernalis, skrywer en politikus |
| Bekend vir | Stigterslid van die ANC |
| Politieke party | African National Congress |
Solomon Tshekisho (Sol) Plaatje (9 Oktober 1876 – 19 Junie 1932) staan internasionaal bekend as 'n veeltalige Suid-Afrikaanse joernalis, skrywer en politikus wat 'n stigtingslid van die SANNC (South-African Native National Congress) is, nou bekend as die ANC.
Die boorling van Boshof, Oranje-Vrystaat, is 'n eersterangse taalkenner, wat naas sy moedertaal Tswana, die hooftaal van Botswana, ook Engels, Afrikaans, Nederlands, Frans, Duits, Sotho, Zoeloe en Xhosa kon praat. Hy vertaal 'n aantal werke van Swart skrywers in Europese tale, en Engelse werke, met name dié van William Shakespeare, in Tswana.
Tydens die Tweede Vryheidsoorlog (Anglo-Boereoorlog) van 1899 tot 1902 werk hy as 'n oorlogsjoernalis, later as uitgewer van die koerante Koranta ea Becoana (1901–1908) en Tsala ea Batho ("Volksvriend", sedert 1912). Hy dien as sekretaris-generaal van die African National Congress (ANC) en reis as aktivis van die Swart burgerregte-beweging verskeie keer na Kanada (1920), die Verenigde State (1921) en Europa. Hy is op 19 Junie 1932 in Johannesburg oorlede.
In 2007 stel die Engelse Akadamie van Suid-Afrika die Sol Plaatje Prys vir Vertaling tot sy nagedagtenis in.
Vroeë lewe
[wysig | wysig bron]Solomon Tshekisho Plaaitjie, is gebore in Doornfontein, naby Boshof, Oranje-Vrystaat, (nou bekend as die Vrystaatprovinsie) sesde kind van agt vir Johannes en Martha, van die Tswanastam. Sy oupa se naam was Selogilwe Mogodi (1836-1881), maar sy werksverskaffer, 'n boer met die van Groenewald het hom die bynaam van Plaaitjie gegee. Sy familie het dit toe later gebruik as 'n van. Toe Solomon vier was, het sy familie na Pniel toe getrek, in die Kaapkolonie, om vir 'n Duitse sendeling, Ernst Westphal en sy vrou, Wilhelmine, te werk. Daar het hy 'n sendelingonderwys ondergaan. Toe hy sy mede-studente verbygesteek het, het Wilhelmine hom persoonlik onderrig, en hom viool en klavier leer speel, asook sang. Toe hy 15 was het hy as 'n skolier-onderwyser begin werk, en het die pos vir twee jaar gehou.
Nadat hy skool verlaat het, het hy na Kimberley verhuis, en begin werk as 'n telegrafie-boodskapper vir die poskantoor. Daarna het hy die klerkeksamen geskryf en deurgekom, (die hoogste in die kolonie) met hoër punte as enige ander kandidaat in tik asook in Nederlands. As 'n persoon wat ouer as 21 was en in Nederlands en Engels kon lees en skryf, het hy stemreg ontvang soos dit in die Kaapkolonie gegeld het, 'n reg wat hy verloor het toe Britse beheer beëindig is.
Hy het op 19 Junie 1932 aan longontsteking gesterf en is in Kimberley begrawe.
Werke
[wysig | wysig bron]- Mhudi, 'n historiese roman (1913)
- Native Life in South Africa (1914)
- Sechuana Proverbs and Their European Equivalents (1916)
- Sechuana Phonetic Reader (1916)
- Bantu Folk-Tales and Poems
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Sol Plaatje.- Native Life in South Africa – Elektroniese boek by die Gutenbergprojek
