Sri Lanka

Demokratiese Sosialistiese Republiek Sri Lanka
ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය (Singalees)
இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசு (Tamil)
Vlag van Sri Lanka Embleem van Sri Lanka
Vlag Embleem
Volkslied: Sri Lanka Matha
(Afrikaans: "Moeder Sri Lanka")
Ligging van Sri Lanka
Hoofstad Sri Jayawardenepura (administratief)[1]
Colombo (kommersieel)[2]

6°56′N 79°52′O / 6.933°N 79.867°O / 6.933; 79.867

Grootste stad Colombo
Amptelike tale Singalees en Tamil[3]
Regering Unitêre semi-presidensiële
grondwetlike republiek
Anura Kumara Dissanayake
Harini Amarasuriya
Onafhanklikheid
Vorming
• Singalese Koninkryk[4]
• Rajarata[5]
• Kandyan-oorloë
• Kandyan-ooreenkoms
• Dominium
• Republiek
• Huidige grondwet

543 v.C.
437 v.C.
1796
1815
4 Februarie 1948
22 Mei 1972
7 September 1978
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%) 		 
65 610[6] km2  (122ste)
25 332 myl2
4,4
Bevolking
 - 2024-skatting
 - 2012-sensus
 - Digtheid 		 
21 982 608[6] (61ste)
20 277 597[7]
335 / km2 (24ste)
867,8 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita 		2022-skatting

$340,861 miljard[8] (56ste)
$15 387[8] (88ste)

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita 		2022-skatting

$81,934 miljard[8] (64ste)
$3 699[8] (113de)

MOI (2022) 0,780[9] (78ste)  –  hoog
Gini (2017) 37,7[10](medium) –  medium
Geldeenheid Roepee (LKR)
Tydsone
 - Somertyd 		SLST (UTC+5:30)
nie toegepas nie (UTC+5:30)
Internet-TLD .lk, .ලංකා, .இலங்கை
Skakelkode +94

Sri Lanka (Singalees: ශ්‍රී ලංකාව, śrī laṃkāva, [ʃriː laŋkaː]; Tamil: இலங்கை, ilaṅkai, [ilaŋɡaj]), amptelik die Demokratiese Sosialistiese Republiek Sri Lanka (Singalees: ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය, Śrī Laṅkā Prajātāntrika Samājavādī Janarajaya; Tamil: இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசு, Ilaṅkai Jaṉanāyaka Sōsalisak Kuṭiyarasu), is 'n tropiese eilandstaat in Suid-Asië en die Indiese Oseaan. Dit is net suidoos van Indië geleë, verder wes is die Maledive en in die noordooste sluit die Golf van Bengale aan. Sri Lanka beslaan 'n oppervlakte van 65 610 km² en het 'n bevolking van 21 982 608 in 2024 gehad. Dié land se hoofstad is Sri Jayawardenepura, maar die grootste stad is Colombo. Singalees en Tamil vorm die twee amptelike tale van Sri Lanka en word deur die twee belangrikste etniese groepe, die Singalese en die Tamils onderskeidelik, gebesig. Van die etniese minderhede sluit in Moors, Maleiers, Han-Chinese, Burgher en die inheemse bevolking van Sri Lanka, Vedda.

Nasa-Satellietbeeld van Sri Lanka
Kaart van Sri Lanka
Topografiese kaart van Sri Lanka

Sri Lanka het voor 1972 as Ceylon bekend gestaan en was deel van die Britse Ryk, maar nooit van die nabygeleë Brits-Indië nie. Die naam Ceylon word steeds gebruik vir tee, een van Sri Lanka se belangrikste uitvoerprodukte.[11] Voor dit is name soos Serendib en Sinhale gebruik. Sri Lanka beteken in Sanskrit "eerbare eiland".[12]

Ceylon was vanaf 1658 tot 1796 'n Nederlandse kolonie. In 1796 neem die Britte die eiland oor, maar op 4 Februarie 1948 word dit 'n onafhanklike land. Sri Lanka is 'n lidland van die Britse Statebond met 'n president as staatshoof. Dié land is vir sowat dertig jaar deur 'n burgeroorlog (1983–2009) tussen die Tamilse Liberation Tigers of Tamil Eelam en die Sri Lanka Weermag verlam. In onlangse jare het Sri Lanka 'n belangrike en gewilde toeristebestemming geword wat die ekonomie laat groei het. Saam met die Maledive is Sri Lanka net een van twee Suid-Asiatiese lande wat as "hoog" op die Menslike-ontwikkelingsindeks (MOI) geranglys word en sy MOI-gradering per capita-inkomste is die tweede hoogste onder Suid-Asiatiese lande.

Tydens die Tweede Vryheidsoorlog (1899–1902), ook bekend as die Anglo-Boereoorlog, is ongeveer 5 000 Boere as krygsgevangenes deur die Britte na Ceylon verban.

Geografie

[wysig | wysig bron]

Sri Lanka lê suidoos van Indië en word deur die Palk-straat en die Golf van Mannar van Indië geskei. Die eiland lê op 'n kontinentale plat naby Indië.

'n Paar kilometers van die kus van Sri Lanka af daal die seebodem skerp tot 'n diepte van 1 000 m. Die sentrale deel van die eiland word deur 'n massief van tussen 1 500 en 2 400 m gevorm, waarvan Pidurutalagala (2 526 m) die hoogste piek is. Suidwes hiervan lê Sumanakuta of Adamspiek (2 243 m), 'n bedevaartsplek vir Boeddhiste, Hindoes, Moslems en Christene (vanweë ’n voetafdruk van Boeddha of Adam).

Die sentrale deel van die massief word deur 'n hoogland (400 tot 800 m) omring, wat in die suidweste tot aan die Indiese Oseaan deurloop, waar dit hoë kranse vorm. Hierdie hoogland word deur ’n kusvlakte (30 tot 120 m) omring, waarin eilandberge voorkom. Laterietgrond het in die berg- en hoogland ontstaan, en in die kusvlakte kom baie alluviale grond voor. Die riviere, wat almal uit die sentrale deel na die kus vloei, voer baie slik saam wat in die mondings afgeset word.

Die langste rivier op die eiland is die Mahaweli Ganga (330 km), wat tussen die sentrale bergland en die Knucklesberg na die ooskus vloei. Die hoofstad Colombo lê aan die Kelani Ganga.

Sport

[wysig | wysig bron]
Die Sri Lankaanse nasionale krieketspan oefen voor hul eerste T20I teen Australië op 6 Augustus 2011
Die Sri Lankaanse nasionale rugbyspan tydens die Asiatiese Vyfnasiestoernooi 2014 in Japan

Krieket is Sri Lanka se gewildste sportsoort,[13] gevolg deur rugby,[14] watersport, pluimbal, atletiek, sokker, basketbal en tennis. Vlugbal is Sri Lanka se amptelike nasionale sport.[15] Sri Lanka se skole en kolleges organiseer gereeld sport- en atletiekspanne wat op provinsiale en nasionale vlakke meeding.

Die Sri Lankaanse nasionale krieketspan het in 1982 toetsstatus verkry, maar eers vanaf die 1990's aansienlike sukses begin behaal wat met hul oorwinning in die Krieketwêreldbeker 1996 bekroon is.[16] Sri Lanka het die Kampioenetrofee 2002 met Indië gedeel. Hulle het ook die T20I-wêreldbeker 2014 in Bangladesj gewen en Indië in die eindstryd geklop. Daarbenewens was Sri Lanka die naaswenner van beide die Krieketwêreldbeker 2007 (verloor teen Australië)[17] en die Krieketwêreldbeker 2011 (verloor teen Indië),[18] asook van die T20I-wêreldbekertoernooie in 2009 en 2012.[19] Sri Lanka het die Asiatiese beker in 1986, 1997, 2004, 2008 en 2014 gewen. Sri Lanka was medegasheer van beide die Krieketwêreldbeker 1996 en die Krieketwêreldbeker 2011 en het beide die Kampioenetrofee 2002 en T20I-wêreldbeker 2012 gehuisves. Die Asiatiese beker is ook verskeie kere in Sri Lanka aangebied. Tydens die T20I-wêreldbeker 2026 sal Sri Lanka weer saam met Indië as gasheer optree.[20]

Die Sri Lankaanse nasionale rugbyspan is Asië se vierde sterkste span ná Japan, Hongkong en Suid-Korea,[21] maar kon tot dusver nog nie vir 'n rugbywêreldbekertoernooi kwalifiseer nie. Hulle ding gereeld met ander opkomende rugbyspanne in die Asiatiese Rugbykampioenskap mee. Met sowat 103 000 geregistreerde rugbyspelers is Sri Lanka die naasgrootste rugbyland in Asië net ná Japan.[22]

Nasionale simbole

[wysig | wysig bron]
  • Die Sri Lankaanse olifant (Elephas maximus maximus) is Sri Lanka se nasionale dier
    Die Sri Lankaanse olifant (Elephas maximus maximus) is Sri Lanka se nasionale dier
  • Die Sri Lankaanse oerwoudhoender (Gallus lafayetii) is Sri Lanka se nasionale voël
    Die Sri Lankaanse oerwoudhoender (Gallus lafayetii) is Sri Lanka se nasionale voël
  • Die ysterhout (Mesua ferrea) is Sri Lanka se nasionale boom
    Die ysterhout (Mesua ferrea) is Sri Lanka se nasionale boom
  • Die waterlelie (Nymphaea nouchali) is Sri Lanka se nasionale blom
    Die waterlelie (Nymphaea nouchali) is Sri Lanka se nasionale blom

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) "Sri Jayewardenepura Kotte". Encyclopædia Britannica. Besoek op 3 Oktober 2024.
  2. ↑ (en) "Colombo". Encyclopædia Britannica. Besoek op 3 Oktober 2024.
  3. ↑ (en) "Official Languages Policy". Department of Official Languages. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 April 2020. Besoek op 22 November 2019.
  4. ↑ (en) K. M. De Silva (1981). A History of Sri Lanka. University of California Press. ISBN 978-0-19-561655-2.
  5. ↑ (en) C. W. Nicholas, S. Paranavitana (1961). A Concise History of Ceylon. Colombo University Press.
  6. ↑ 6,0 6,1 (en) "Sri Lanka". Central Intelligence Agency. Besoek op 3 Oktober 2024.
  7. ↑ (en) (si) (ta) "Census of Population and Housing 2011 Enumeration Stage February – March 2012" (PDF). Department van Sensus en Statistiek. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 6 Desember 2013. Besoek op 6 Desember 2013.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 (en) "Sri Lanka". Internasionale Monetêre Fonds. April 2022. Besoek op 3 Oktober 2024.
  9. ↑ (en) "Human Development Report 2023/2024" (PDF). United Nations Development Programme. 13 Maart 2024. Besoek op 3 Oktober 2024.
  10. ↑ (en) "Gini Index – Sri Lanka". Wêreldbank. Besoek op 3 Oktober 2024.
  11. ↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
  12. ↑ (en) "Chapter I – The People, The State And Sovereignty". The Constitution Of The Democratic Socialist Republic Of Sri Lanka. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Mei 2014. Besoek op 22 November 2019.
  13. ↑ (en) Nimal Gurusinghe (2 Oktober 2008). "Can Sri Lanka form an invincible cricket team?". The Daily News. Besoek op 3 Oktober 2024.
  14. ↑ (en) "Rugby: Sri Lanka, Asia's little-known rugby haven". Dawn. 25 Mei 2011. Besoek op 3 Oktober 2024.
  15. ↑ (en) James Minahan (23 Desember 2009). The Complete Guide to National Emblems and Symbols. Vol. 1. p. 166. ISBN 978-0-313-34496-1.
  16. ↑ (en) Mike Selvey (18 Maart 1996). "Sri Lanka light up the world". Londen: The Guardian. Besoek op 3 Oktober 2024.
  17. ↑ (en) "Final: Australia v Sri Lanka at Bridgetown, Apr 28, 2007". ESPNcricinfo. Besoek op 3 Oktober 2024.
  18. ↑ (en) Sam Sheringham (2 April 2011). "India power past Sri Lanka to Cricket World Cup triumph". BBC. Besoek op 3 Oktober 2024.
  19. ↑ (en) Andrew McGlashan (21 Junie 2009). "Afridi fifty seals title for Pakistan". ESPNcricinfo. Besoek op 3 Oktober 2024.
  20. ↑ (en) Nagraj Gollapudi (16 November 2021). "USA co-hosts for 2024 T20 WC, Pakistan gets 2025 Champions Trophy, India and Bangladesh 2031 World Cup". ESPNcricinfo. Besoek op 3 Oktober 2024.
  21. ↑ (en) "World Rugby Rankings". Wêreldrugby. Besoek op 3 Oktober 2024.
  22. ↑ (en) Emma Stoney (25 April 2012). "A Passion for Rugby in an Unexpected Place". The New York Times. Besoek op 3 Oktober 2024.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
Algemeen

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]