Thuli Madonsela

Thuli Madonsela
Thuli Madonsela
Thuli Madonsela in 2014
Ampstermyn
19 Oktober 2009 – 14 Oktober 2016
Vise Kevin Malunga[1]
President Jacob Zuma
Voorafgegaan deur Lawrence Mushwana
Opgevolg deur Busisiwe Mkhwebane
Persoonlike besonderhede
Gebore 28 September 1962 (1962-09-28) (62 jaar oud)
Johannesburg, Suid-Afrika
Politieke party African National Congress[2][3][4]
Kind(ers) 2[5][6]
Alma mater Universiteit van Swaziland
Universiteit van die Witwatersrand
Religie Christen[4][5]

Thulisile (Thuli) Nomkhosi Madonsela (28 September 1962, Soweto) is 'n Suid-Afrikaanse advokaat en voormalige Openbare Beskermer van Suid-Afrika.

Sy behaal 'n graad in die regte aan die Universiteit van Swaziland (nou Eswatini) in 1987 en 'n LLB aan die Universiteit van die Witwatersrand.

Sy is op 19 Oktober 2009 vir 'n 7-jaartermyn as Openbare Beskermer benoem deur president Jacob Zuma, wat eenstemmig deur die parlement bevestig is.[7] Sy is op 14 Oktober 2016 deur Busisiwe Mkhwebane opgevolg.

Korrupsie beveg

[wysig | wysig bron]

Sy sien haar amp as 'n belangrike faktor in die stryd teen die korrupsie wat wydverspreid is in die privaat- en openbare sektor. In 'n toespraak by die 13de Internasionale Wynland-konferensie op 3 April 2012 het sy dit met kanker vergelyk en gesê dat daar drie faktore nodig is om dit te beveg.[8]

  1. Versterking van die openbare verantwoordbaarheid
  2. Deursigtigheid
  3. 'n Einde aan die wetteloosheid.

Nkandla

[wysig | wysig bron]

Sy het in Maart 2014 nuus gemaak met haar verslag oor die opgraderings aan president Zuma se nedersetting in Nkandla. Sy het bevind dat Zuma onbehoorlik daaruit gebaat het en dat hy 'n redelike bedrag daarvan moet terugbetaal aan die staat.[9] Die minister van polisie, Nathi Nhleko, het egter verklaar dat Zuma se regte geskend is en dat Zuma geen sent van die R246 miljoen moes terugbetaal nie.[10]

Op 31 Maart 2016 het dit gelei tot 'n hofsaak in die Grondwethof van Suid-Afrika wat deur die DA en die EFF gebring is. Een aspek van hierdie saak was die magte van die Openbare Beskermer. President Zuma het haar verslag afgemaak as bloot 'n mening wat nie bindend is op hom nie.[11] Hierdie mening is veral gebaseer op 'n uitspraak van die Hooggeregshof (saak 12497/2014) in Kaapstad in 'n hofsaak tussen die DA en die SABC, wat lui:

The powers and functions of the Public Protector are not adjudicative. Unlike courts, the Public Protector does not hear and determine causes

Dit het tot groot debat gelei oor watter magte die Openbare Beskermer het.[12]

Op 31 Maart 2016 het die Grondwetshof egter 'n uitspraak gelewer wat die Nkandla-verslag van die Openbare Beskermer bindend verklaar het.[13] Hoofregter Mogoeng Mogoeng het namens die hof se 11 regters verklaar dat Zuma se weiering om Madonsela se verslag uit te voer "nie ooreenstem met die grondwet nie".[14]

Huurmoordenaars

[wysig | wysig bron]

Op 8 Mei 2016 het Madonsela bekend gemaak dat daar glo 'n bedrag van R740 000 aan 'n prominente Wes-Kaapse bendeleier betaal is om haar te vermoor.[15]

Staatskaping

[wysig | wysig bron]

Haar finale verslag, State of Capture, is vrygestel soos haar 7-jarige ampstermyn in Oktober 2016 tot 'n einde gekom het. Dit het bewyse van wydverspreide staatskaping ingesluit, waaronder die Guptafamilie se onbehoorlike invloed op president Jacob Zuma. Madonsela het die president opdrag gegee om 'n regterlike kommissie van ondersoek aan te stel, onder leiding van 'n regter wat deur die Hoofregter aangewys word.[16] Zuma het die verslag "politieke propaganda" genoem[17] en dit in die hof betwis, maar die Hooggeregshof het die uitdaging in Desember 2017 afgewys en bevind Zuma moet die remediërende aksies binne 30 dae implementeer en het 'n persoonlike kostebevel teen Zuma gemaak.[18]

Verwsyings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Address by the Deputy Minister for Justice & Constitutional Development, Mr Andries Nel, MP on the occasion of the Introduction of the Deputy Public Protector Adv K Malunga to Stakeholders held at Woodhill Country Club on 13 December 2012" (in Engels). Department of Justice. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Oktober 2018. Besoek op 30 Augustus 2014.
  2. ↑ Molatlhwa, Olebogeng; Mabuza, Kingdom (28 Januarie 2014). "JZ gets a Thuli slap". The Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Februarie 2014. Besoek op 30 Augustus 2014.
  3. ↑ Cohen, Mike (22 April 2014). "Graft Ombudsman Madonsela Rattles South Africa's Ruling ANC (2)". Bloomberg Businessweek (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 September 2014. Besoek op 28 Augustus 2014.
  4. ↑ 4,0 4,1 "What's next for Thuli Madonsela?". City Press (in Engels). 31 Augustus 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Februarie 2015. Besoek op 1 September 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 "The law is where I belong". City Press (in Engels). 9 Julie 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 September 2014. Besoek op 28 Augustus 2014.
  6. ↑ "2012 and still we ask: Can women have it all?". City Press (in Engels). 4 Augustus 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2013. Besoek op 28 Augustus 2014.
  7. ↑ "Thulisile Madonsela" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Desember 2019. Besoek op 8 Mei 2016.
  8. ↑ (en) "Suid-Afrika moet korrupsie soos kanker hanteer, sê Openbare Beskermer". Universiteit Stellenbosch. 4 April 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2016. Besoek op 8 Mei 2016.
  9. ↑ "Thuli Madonsela wil nie nou reageer op Nkandla-verslag". Netwerk24. 28 Mei 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 8 Mei 2016.
  10. ↑ "Nkandla: Jacob Zuma se regte is geskend, sê Nathi Nhleko". Netwerk24. 28 Mei 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 8 Mei 2016.
  11. ↑ "Grondwethof besluit vandag oor Nkandla". Praag. 31 Maart 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Januarie 2018. Besoek op 8 Mei 2016.
  12. ↑ "Kollokwium oor die magte en funksies van die Kantoor van die Openbare Beskermer". Universiteit van Pretoria. 11 Februarie 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Augustus 2016. Besoek op 8 Mei 2016.
  13. ↑ "'Today's ruling is a victory for every South African who turns to my office'" (in Engels). EyewitnessNews. 31 Maart 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 8 Mei 2016.
  14. ↑ "'Hope is restored in the constitutional dream' – Thuli Madonsela" (in Engels). City Press. 31 Maart 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 8 Mei 2016.
  15. ↑ "Maroelamedia 8 Mei 2016 "Polisie sal OB-'moordkomplot' bekyk" Nico Strydom". Besoek op 8 Mei 2016.
  16. ↑ "Download the full State Capture Report" (in Engels). News24. 2 November 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Maart 2020. Besoek op 30 November 2017.
  17. ↑ "State capture report a 'political tool' – Zuma". News24 (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 30 November 2017.
  18. ↑ Tandwa, Lizeka (13 Desember 2017). "Scathing judgment finds Madonsela's actions against Zuma 'wise, necessary, rational, appropriate'" (in Engels). News24. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Julie 2019. Besoek op 13 Desember 2017.
Voorafgegaan deur
Lawrence Mushwana 		Openbare Beskermer van Suid-Afrika
2009–2016 		Opgevolg deur
Busisiwe Mkhwebane