Turkmenistan

Turkmenistan
Türkmenistan (Turkmeens)
Vlag van Turkmenistan Embleem van Turkmenistan
Vlag Embleem
Nasionale leuse:
Türkmenistan Bitaraplygyň watanydyr
(Turkmeens vir: "Turkmenistan is die moederland van neutraliteit")[1][2]
Volkslied:
Garaşsyz Bitarap Türkmenistanyň Döwlet Gimni
(Turkmeens vir: "Volkslied van die onafhanklike neutrale Turkmenistan")
Ligging van Turkmenistan
Hoofstad Asjchabad

37°58′N 58°20′O / 37.967°N 58.333°O / 37.967; 58.333

Grootste stad Asjchabad
Amptelike tale Turkmeens[3]
Regering Unitêre presidensiële
grondwetlike republiek
onder 'n totalitêre diktatorskap
Serdar Berdimuhamedow
Raşit Meredow
Onafhanklikheid
• Turkmeense SSR
• Verklaar
• Erken
• Huidige grondwet
 van die Sowjetunie
13 Mei 1925
27 Oktober 1991
25 Desember 1991
18 Mei 1992
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%) 		 
491 210[4] km2  (52ste)
189 660 myl2
4,9
Bevolking
 - 2020-skatting
 - Digtheid 		 
6 031 187[5] (113de)
10,5 / km2 (221ste)
27,2 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita 		2022-skatting

$96,245 miljard[6]
$15 874[6]

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita 		2022-skatting

$60,263 miljard[6]
$9 939[6]

MOI (2019) 0,715[7] (111de)  –  hoog
Gini (1998) 40,8[8] –  medium
Geldeenheid Manat (TMT)
Tydsone
 - Somertyd 		TMT (UTC+5)
nie toegepas nie (UTC+5)
Internet-TLD .tm
Skakelkode +993

Turkmenistan, 'n voormalige Sowjet-republiek, is 'n landingeslote land in Sentraal-Asië met 'n oppervlakte van 491 210 km². Sy buurlande is Kasakstan, Oesbekistan, Afghanistan en Iran. Die natuurlike grense van Turkmenistan is die Kaspiese See in die weste (die grenslyn met Azerbeidjan loop deur die see), die Amoedarja-rivier in die noorde en die Kopet-Dag-bergreeks in die suide.

Oorsig

[wysig | wysig bron]
Nasa-satellietbeeld van Turkmenistan
Kaart van Turkmenistan
Topografie van Turkmenistan
'n Brandende gaskrater in Darvaza

Sowat negentig persent van Turkmenistan se oppervlakte word deur die Karakum-woestyn (letterlik die "Swart Sand") en die Kopet-Dag-gebergte beslaan. Net sowat 5 000 km² is vrugbare landbougrond, waarvan twee derdes egter net onder besproeiing vir landboudoeleindes gebruik kan word.

Meer as tagtig persent van die bevolking van ses miljoen (volgens amptelike statistieke; internasionale skattings, soos dié van die CIA World Factbook, beraam die inwonertal op naastenby vyf miljoen) is etniese Turkmene, met Oesbeke, Kasakke en Russe as belangrikste minderhede. Meer as negentig persent van die bewoners is aanhangers van die Islamitiese godsdiens, terwyl Russies-Ortodokse Christene 'n minderheid van sowat nege persent vorm.

Daar word in Turkmeense volksverhale na die hoofstad Asjchabad (met sowat een miljoen inwoners) as die "Stad van Liefde" verwys. Die stad is die politieke, ekonomiese en kulturele sentrum van die land.

Klimaat

[wysig | wysig bron]

Weens die skynbaar permanente sonskyn word na Turkmenistan soms as die "Land van die ewige tyd" verwys. Sy vastelandse klimaat word deur uiters warm en droë somers en koue winters gekenmerk. Reën val net soms in Maart, terwyl die kwik in die somer tot 'n maksimum van 50 °C kan styg.

Politiek

[wysig | wysig bron]

Turkmenistan is 'n presidensiële republiek met 'n eenkamer-parlement wat deur die regerende Demokratiese Party van Turkmenistan, die opvolger van die Kommunistiese Party van die Turkmeense Sosialistiese Sowjetrepubliek, oorheers word. Die grondwet van Turkmenistan maak voorsiening vir opposisie-partye, alhoewel daar tans geen sulke party amptelik bestaan nie. Die parlement het 'n swak posisie sodat Gurbanguly Berdimuhamedow, die huidige president (sedert 2007) en regeringsleier in personele unie, met omvattende bevoegdhede regeer.

Ekonomie

[wysig | wysig bron]

Die Turkmeense ekonomie word tans nog deur 'n uitgebreide staatssektor gekenmerk, waarby staatsondernemings hulle invloed veral in die olie- en gasbedryf laat geld. Met die hervormings van 2008 word egter in die Turkmeense grondwet erkenning aan die beginsel van 'n vrye markekonomie verleen.

Die huidige staatspresident Berdimuhamedow is 'n voorstander van ekonomiese hervorming en modernisering. Tans word buitelandse beleggings in die land nog deur die gebrek aan 'n regtelike raamwerk, onvoldoende samewerking met die buurlande en korrupsie bemoeilik.

Die monetêre hervorming van 2008 het die swartmarkprys vir die inheemse geldeenheid manat deur 'n gekonsolideerde wisselkoers teenoor die Amerikaanse dollar vervang. Sedert 1 Januarie 2009 verhandel die manat teen 'n vaste wisselkoers van $1 = 2,8430 TMT.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) ""Turkmenistan is the motherland of Neutrality" is the motto of 2020 | Chronicles of Turkmenistan". En.hronikatm.com. 28 Desember 2019. Besoek op 26 Mei 2020.
  2. ↑ (en) "Turkmen parliament places Year 2020 under national motto "Turkmenistan – Homeland of Neutrality" – tpetroleum". Turkmenpetroleum.com. 29 Desember 2019. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Junie 2020. Besoek op 26 Mei 2020.
  3. ↑ (en) "Turkmenistan's Constitution of 2008" (PDF).
  4. ↑ (ru) "Государственный комитет Туркменистана по статистике : Информация о Туркменистане Государственный комитет Туркменистана по статистике : Информация о Туркменистане". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Januarie 2012.
  5. ↑ (en) "World Population Prospects – Population Division – United Nations". Verenigde Nasies.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 (en) "Turkmenistan". Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2021. Besoek op 27 Maart 2022.
  7. ↑ (en) "Human Development Report 2020" (PDF). United Nations Development Programme. 2020. Besoek op 27 Maart 2022.
  8. ↑ (en) "Gini index". Wêreldbank. Besoek op 27 Maart 2022.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
Algemeen

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]