Vaduz

Vaduz

Kaart Wapen
Vlag
 Land Vlag van Liechtenstein Liechtenstein
 Koördinate 47°08′N 9°31′O / 47.133°N 9.517°O / 47.133; 9.517
 Stigting 1322
 Oppervlakte:  
 - Totaal 17,3 vk km
 Hoogte bo seevlak 455 m
 Bevolking:  
 - Totaal (30 Junie 2015) 5 429
 - Bevolkingsdigtheid 288/vk km
 Tydsone UTC +1 (MET)
 - Somertyd UTC +2 (MEST)
 Burgemeester Ewald Ospelt (FBP)
 Amptelike Webwerf vaduz.li

Vaduz is die hoofstad van Liechtenstein, die setel van owerhede en die parlement (Landtag) en huisves sedert die jaar 1939 ook die vorstelike hof van Liechtenstein. Vaduz is aan die oostelike Rynoewer aan die voet van die Drie-Susters-bergmassief (Duits: Dreischwesternmassiv) net oos van die grens tot Switserland geleë. Die voormalige boeredorp, wat oorspronklik vir sy eersterangse wyn bekend gestaan het, is vandag 'n besige administratiewe sentrum met 'n uitgebreide banke- en dienstesektor.

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die naam Vaduz is die eerste keer as de Faduzes opgeteken. Die naam van die nedersetting, soos die meeste ander dorpe in die Rynvallei-streek, is van Romaanse oorsprong. Die naam kan teruggevoer word na die Ou Rhaeto-Romaanse wortel auadutg akwaduk, wat op sy beurt uit die Latynse aquaeductus ontwikkel het.[1]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Die kasteel van Vaduz

Die naam Vaduz is van Retoromaanse oorsprong en dateer uit die tydperk toe die Romeine die gebied as deel van die provinsie Raetia beheer het. Die eerste historiese verwysing na Vaduzin historiese manuskripte genoem as Faduzes dateer uit die jaar 1150. In 1322 word melding gemaak van die kasteel, wat in 1499 tydens die Swabiese Oorlog deur die Switserse geplunder is. Die hele stad is ook verwoes.[2]

Die kasteel van Vaduz, wat omstreeks 1300 opgerig is, was die setel van die Liechtensteinse landshere. Die graafskap is (in historiese volgorde) deur die grawe van Werdenberg te Vaduz, die baronne van Brandis uit die Switserse Emmental, die grawe van Sulz uit die Badiese gewes Klettgau en die grawe van Hohenems uit Vorarlberg geregeer. Die Duitse keiser Rudolf II het in 1592 die markreg aan Vaduz verleen. In die 17de eeu het die Liechtenstein-gesin 'n posisie in die keiserlike dieet, die Reichstag, gesoek. Aangesien hulle egter geen grondgebied gehad het wat direk onder die keiserlike troon was nie, kon hulle nie aan die primêre vereiste voldoen om te kwalifiseer nie.[3]

Die familie het gesmag na die bykomende mag wat 'n setel in die keiserlike regering sou meebring, en het daarom gepoog om lande te bekom wat reichsunmittelbar sou wees, of gehou sou word sonder dat enige feodale persoonlikheid anders as die Heilige Romeinse Keiser self regte op die grond het. Na 'n geruime tyd kon die familie die aankoop van die klein Herrschaft ("Lordship") van Schellenberg en graafskap Vaduz (onderskeidelik in 1699 en 1712) van die Hohenems reël. Klein Schellenberg en Vaduz het presies die politieke status gehad wat vereis word: geen feodale heer anders as die keiser nie.

Daardeur, op 23 Januarie 1719, nadat die aankoop behoorlik gedoen is, is Karel VI, Heilige Romeinse Keiser, wat Vaduz en Schellenberg besluit het, verenig en tot die waardigheid van Fürstentum (prinsdom) verhef met die naam "Liechtenstein" ter ere van "[ sy] ware dienaar, Anton Florian van Liechtenstein”. Dit is op hierdie datum dat Liechtenstein 'n soewereine lidstaat van die Heilige Romeinse Ryk geword het. As 'n bewys van die suiwer politieke doeltreffendheid van die aankope, het die Prinse van Liechtenstein vir meer as 120 jaar nie 'n voet in hul nuwe prinsdom gesit nie.

Geografie

[wysig | wysig bron]

Klimaat

[wysig | wysig bron]

Vaduz het 'n oseaniese klimaat met warm somers en koue winters. Köppen-Geiger klimaat klassifikasie stelsel klassifiseer sy klimaat as Mariene Weskus Klimaat (Cfb).[4] Die stad ervaar 'n merkbare toename in neerslag gedurende die somer, maar oor die algemeen sien al twaalf maande 'n mate van neerslae. Vaduz ontvang gemiddeld ongeveer 900 mm (35,43 duim) neerslag per jaar. In Vaduz se warmste maand, Julie, bereik gemiddelde hoë temperature 25 °C (77 °F), terwyl gemiddelde lae temperature ongeveer 14 °C (57 °F) is. Die stad se koudste maand, Januarie, sien gemiddelde hoogtepunte van 3 °C (37 °F) en gemiddelde laagtepunte van -3 °C (27 °F).

Demografie

[wysig | wysig bron]

Vanaf 2019 het 5 696 mense in Vaduz gewoon.[5] Buitelanders wat in die stad woon, maak 42% van die bevolking uit.[6] Met 67% is die bevolking oorwegend Rooms-Katoliek, terwyl die persentasie Katolieke aansienlik hoër is onder inwoners met Liechtenstein-nasionaliteit (81%) as onder buitelanders (47%). Die grootste minderheidsgodsdienste in die stad is Protestantisme (10%) en Islam (8%).[7]

Kultuur

[wysig | wysig bron]
Kunstmuseum Liechtenstein

Die Nasionale Kunsgalery sowel as die Nasionale Museum is in Vaduz geleë. Die kunsgalery (Kunstmuseum Liechtenstein) is 'n museum van moderne en kontemporêre kuns, wat ook uitstallings uit die privaat prinslike Liechtenstein-versameling wys, waarvan die hoof openbare uitstalling in Wene is. Die gebou is 'n argitektoniese landmerk wat deur die Switserse argitekte Morger, Degelo en Kerez gebou is. Dit is in November 2000 voltooi en vorm 'n "swart boks" van getinte beton en swart basaltklip. Die museumversameling is ook die nasionale kunsversameling van Liechtenstein. Die Liechtenstein Nasionale Museum wys 'n permanente uitstalling oor die kulturele en natuurlike geskiedenis van Liechtenstein sowel as spesiale uitstallings. Daar is ook die Poststempelmuseum en 'n Ski-museum.

Ekonomie en Vervoer

[wysig | wysig bron]

Vaduz het 'n lewendige toeristebedryf, al is dit een van die min hoofstede in die wêreld sonder 'n lughawe – die naaste groot lughawe is dié van Zürich, op 'n afstand van 120 km.

Daar is gereelde busverbindings tussen nabygeleë hooflyn-treinstasies, insluitend Buchs, Sargans en Feldkirch, wat deur Liechtenstein Bus bestuur word.

Vaduz het geen spoorwegstasie as sodanig nie en word nie direk deur 'n spoorlyn bedien nie. Schaan-Vaduz is een van die vier treinstasies wat Liechtenstein bedien. Dit is geleë in die dorpie Schaan, 'n paar kilometer noord van Vaduz. Dit word besit deur die Oostenrykse Federale Spoorweë (ÖBB). Die stasie word bedien deur agtien streekstreine wat per dag stop, nege in elke rigting tussen Switserland en Oostenryk. Dit is geleë op die internasionale en geëlektrifiseerde Feldkirch-Buchs-lyn, tussen die stasie van in Buchs SG (in Switserland) en die stop van Forst Hilti (in die noordelike voorstad van Schaan).

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Hans Stricker, Toni Banzer, Herbert Hilbe: Liechtensteiner Namenbuch. Die Orts- und Flurnamen des Fürstentums Liechtenstein. Band 2: Die Namen der Gemeinden Triesenberg, Vaduz, Schaan. Hrsg. vom Historischen Verein für das Fürstentum Liechtenstein. Vaduz 1999, S. 430–435.
  2. ↑ https://www.britannica.com/place/Vaduz
  3. ↑ https://pages.uoregon.edu/dluebke/Reformations441/441ImperialPrimer.htm
  4. ↑ Weatherbase climate summary accessed 12 Augustus 2013.
  5. ↑ "Bevölkerungsstatistik: Vorläufige Ergebnisse 31 Desember 2019" (PDF). Llv.li. Besoek op 13 Augustus 2020.
  6. ↑ "Bevölkerungsstatistik: Vorläufige Ergebnisse 31 Desember 2018" (PDF). Llv.li. Besoek op 13 Augustus 2020.
  7. ↑ "Tabellen Volkszählung 2015 - Bevölkerungsstruktur Band 1" (XLS). Llv.li. Besoek op 13 Augustus 2020.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]