Barrax
 Barrax | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella-La Mancha | ||||
| Provincia |  provincia d'Albacete | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcaldesa de Barrax (es)  |
Josefa Navarrete (es) | ||||
| Nome oficial | Barrax (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
02639 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 39°02′46″N 2°12′01″W / 39.046°N 2.2004°O | ||||
  Barrax Barrax (España)  | |||||
| Superficie | 189.86 km² | ||||
| Altitú | 731 m | ||||
| Llenda con | Albacete, La Herrera, Lezuza y La Roda | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
1849 hab. (2023) - 939 homes (2019) - 894 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0.48% de provincia d'Albacete | ||||
| Densidá | 9,74 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Prefixu telefónicu |
967 | ||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| barrax.es | |||||
 | |||||
Barrax ye un conceyu español asitiáu al sureste de la península ibérica, na provincia d'Albacete, dientro de la comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Ta asitiáu sobre'l pandu que da empiezu a la serranía d'Alcaraz. Ye una llocalidá eminentemente agrícola arrodiada por grandes estensiones de ceberes. Algama una estensión de 18 794 hectárees, 39 árees y 10 centiárees (189,86 km²).
Heráldica
[editar | editar la fonte]Resulta interesante'l valor del escudu de Barrax, dotáu de la singularidá d'incorporar a la heráldica dos nuevos símbolos: la rosa del azafrán y el molín de vientu. El cultivu del azafrán foi n'otres dómines fonte de gran riqueza, quedando malapenes nada anguaño. En cuanto al molín de vientu, inda se caltién a lo cimero de la llomba y resulta visible nes contornes de la llocalidá, siendo unu de los más altos del continente européu.
Historia
[editar | editar la fonte]L'orixe d'esta población, según cuenta la tradición pos nun esisten documentos que lu acoten, foi la llamada Venta de Barrax, antigua posada nel camín que xunía Andalucía col centru de la península ibérica y el llevante español, perteneciendo entós a la xurisdicción d'Alcaraz, de la que se desafió'l 20 de setiembre de 1564 cuando-y foi otorgáu'l títulu de Villa por real concesión de Felipe II.
Los primeros documentos atopaos unviar al añu 1601, del que daten les sos primeres inscripciones del so archivu parroquial.
El primer aforu d'agua conocíu en Barrax atópase enfrente de la ermita de San Roque. Trátase d'un pozu que ta tapáu anguaño, lo mesmo que de otros dos pozos a la salida del pueblu escontra Munera. Darréu tráxose l'agua de El Cornudillo, finca próxima a la llende col términu municipal de Lezuza y el depósitu taba asitiáu cerca del molín de vientu. Inda güei caltiénse, anque en non bien bon estáu. Yeren típiques les coles de cántaros na antigua plaza de los Coroneles Montoya, güei "Alcalde Domingo Castillejo".
Darréu realizóse'l pozu de la La Morra el 16 d'ochobre de 1966, siendo alcalde Eugenio Fernández Cuenca. El 24 d'ochobre de 1966, día de San Rafael, llegaría l'agua a la plaza Mayor.
Patrimoniu y naturaleza
[editar | editar la fonte]- Na finca Les Tieses tuvieron llugar delles campañes científiques financiaes pola Axencia Espacial Europea (DAISEX, SEN2FLEX,...). El motivu ye porque'l terrén ye bien llanu, los cielos estenos la mayor parte del tiempu y esisten cultivos en condiciones controlaes d'alfalfa y cebada, ente otros. Ello fai que seya especialmente interesante Barrax dende'l puntu de vista de la teledetección. Asina, Barrax ye conocíu en toa Europa ente los científicos que se dediquen a la observación de la Tierra poles especiales carauterístiques qu'axunta esti conceyu.
- Nel términu municipal de Barrax, a 740 metros sobre'l llanu, tópase'l cuetu conocíu como «cuetu de los trés obispos», asina llamáu por ser el vértiz nel que converxíen los obispaos de Toledo, Cuenca y Cartaxena hasta que se creó la diócesis d'Albacete en 1950, a la que s'incorporó Barrax en 1966.
- Cuetu de Santa Quiteria: Equí celébrase la romería n'honor a Santa Quiteria. Esti monte da pasu a un gran y guapu paisaxe manchego. En 2007 asitióse l'arboláu por que tol que lo visite pueda esfrutar del rústicu y guapu paisaxe manchego so la so solombra.
- El Cuartu Filemón: esti llugar ta asitiáu nun valle, xusto al pasar el cuetu de Santa Quiteria. Nel centru d'esti valle, atópase'l Cuartu Filemón que ye una antigua aldega, na cual puede vese la antaña construcción popular y les típiques aldegues d'entós. Tou esto arrodiáu d'un gran paisaxe.
- Barcal árabe del sieglu XV asitiáu a unos 300 m de Barrax en direición a Villarrobledo (noroeste).
- La tumba del pernomáu pintor Benjamín Palencia asitiada nel campusantu municipal.
Cultura
[editar | editar la fonte]Cinematografía
[editar | editar la fonte]El Festival de Cine Paradiso de Barrax ye un certame cinematográficu nacional de curtiumetraxes. Celébrase añalmente nel mes de xunetu. La so primer edición arrincó en 2005.[2]
Fiestes
[editar | editar la fonte]- Romería n'honor a Santa Quiteria (22 de mayu). Salar en procesión a la ermita asitiada nel cuetu homónimu portando la imaxe n'andes. Esta procesión tien el so orixe nuna merienda realizada polos amigos d'un párrocu, n'honor a la madre d'ésti pol so cumpleaños, nel cuetu de Santa Quiteria. Esto foi repitiendo hasta llegar a convertise nuna romería.
- Fiestes patronales n'honor a San Roque (13 al 17 d'agostu), col so famosu toru de fueu. El día 15 ríndese homenaxe a l'Asunción de María Virxe d'Agostu, el 16 a San Roque y el 17 a San Roquillo. Nestes feches la población puede llegar a 6.000 habitantes.
- Toru de fueu: esta tradición paez ser que llegó a esta villa dende Méxicu a principios del sieglu XIX, siendo introducida por un barrajeño indianu. Esti toru de carretillas ta formáu por un arnés de madera a que'l so alredor asitiar les carretillas y el restu del treme pirotécnicu. Ye tresportáu por aciu dos rustes nos llaterales por una persona que va nel so interior. Esta persona cola ropa húmedo, inclusive papada, una vegada encendida la mecha, sale corriendo tres la xente aconceyao na plaza Mayor.
- Carrera Popular de Barrax: nos sos cuatro ediciones batió récores provinciales con 1.123 participantes. Al pueblu alleguen más de 3.000 persones pa esfrutar del acontecimientu y al empar visitar turísticamente Barrax.
Otros
[editar | editar la fonte]Gastronomía
[editar | editar la fonte]Gazpachos, mojote, atascaburras, ajomataero y repostería.
Persones destacaes
[editar | editar la fonte]- Benjamín Palencia, pintor. Nacíu nesta villa'l 7 de xunetu de 1894. Nos sos entamos contautó col surrealismu, el cubismu y otres vanguardies, desaguando tres la Guerra Civil nun realismu definíu por Eugenio d'Ors como espresionismu ibéricu. Col escultor Alberto Sánchez entamó nel Madrid d'enteguerres la primera Escuela de Vallecas y foi'l líder efímeru de la segunda. Foi unu de los más importantes herederos de la poética del paisaxe castellano definida pola xeneración del 98.
Himnu del Cristu del Perdón de Barrax
[editar | editar la fonte]
- En Barrax hai un tronu d'amores, :
les sos piedres son flores
- les sos piedres son flores , :
de fe y devoción.
- Ye la imaxe más duce que vi.
- Santísimu Cristu, :
Cristu del Perdón.
- Duce Cristu de brazos abiertos, :
llabios entreabiertos
- pola sede de paz.
- Da a El to pueblu l'abrazu d'hermanu.
- estiende La to mano, :
bendiz a Barrax.
- Los nuesos campos florien contigo, :
dáinos agua y trigu, : para bien vivir.
- Oi a un pueblu, que Te ama y reza.
- dáinos fe y pureza, :
para bien morrer.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ «Festival de Cine.». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-14.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Barrax.- Páxina de Barrax na Diputación Provincial.
