Ciudá metropolitana de Nápoles

Ciudá metropolitana de Nápoles
Alministración
País	Italia
Rexón	Campania
Tipu d'entidá	ciudá metropolitana
Metropolitan mayor of Naples ^(en)	Luigi de Magistris
Códigu postal	80010–80079 y 80121–80147
Xeografía
Coordenaes	41°N 14°E / 41°N 14°E / 41; 14
Ciudá metropolitana de Nápoles Ciudá metropolitana de Nápoles (Italia)
Superficie	1171.13 km²
Altitú	17 m
Llenda con	Provincia de Benevento
Demografía
Población	3 107 006 hab. (30 payares 2016)
Porcentaxe	53.7% de Campania
Densidá	2653 hab/km²
Más información
Fundación	1r xineru 2015
Prefixu telefónicu	081
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar) UTC+02:00 (horariu de branu)
cittametropolitana.na.it

La Ciudá metropolitana de Nápoles (n'italianu: Città metropolitana di Napoli) ye un ente llocal italianu de la rexón de Campania, nel sur del país. La so capital ye la ciudá de Nápoles. Dende'l 1 de xineru de 2015 reemplazó a la Provincia de Nápoles.^[1]

Anguaño cunta con una población de 3.107.006 habitantes,^[2] y una densidá de 2653,29 hab/km². Ocupa un territoriu de 1.171 km², que llenda al norte coles Provincies de Caserta y Benevento, a este cola Provincia d'Avellino, al sur cola Provincia de Salerno y al oeste col Mar Tirrenu. La Ciudá metropolitana estender por una estrecha llanura costera chiscada por cantiles y cubierta por estribaciones montascoses apeninas y formaciones volcániques ente les que destaca'l Vesubiu, volcán sobre'l que s'asientan poblaciones con importantes restos romanos, como Pompeya y Herculano, destruyíes nel 79 por una erupción.

De clima mediterraneu con precipitaciones bastante bayuroses pero concentraes (Nápoles: 881 mm. añales), destaquen los cultivos mediterráneos (trigu, vide, olivar, cítricos). La industria concentrar en Nápoles y les sos poblaciones más próximes; otros sectores d'actividá económica son los servicios públicos y l'Alministración Pública, qu'empleguen a cuasi un terciu de la población activa, el comerciu, los tresportes, la construcción, los servicios financieros, bancarios y inmobiliarios, l'agricultura y el turismu.^[3]

Historia

Dende la prehistoria al Imperiu romanu

Asentamientu de la Edá del Bronce en Nola.

Como demuestren los afayos arqueolóxicos, l'área de l'actual Ciudá metropolitana de Nápoles yá tuvo habitada en dómina protohistórica. Na llocalidá de Longola, nel conceyu de Poggiomarino, afayáronse los restos d'una aldega prehistórica (ca. 2000 e.C.) construyida con una rede de castros artificiales asitiaos sobre palafitos y sosteníos por sólidos tueros de carbayu plantaos no fondero pantanosu.^[4] Otros afayos de dómina prehistórica son un asentamientu micénicu y de la Edá del Bronce nel castru de Vivara^[5] y una aldega protohistórica en Nola, onde s'afayó una amplia gama de cerámiques y otros artefautos de la Edá del Bronce.^[6]

Na dómina prerromana, el territoriu foi pobláu polos oscos; darréu, na mariña foi apoderáu polos etruscos y más tarde colonizáu polos griegos, quien s'instalaron na Islla de Isquia y na mariña de los Campos Flégreos, fundando les colonies màs septentrionales (sieglu VIII e.C.): Pitecusas (Πιθηκούσσαι) y Kume (Κύμη).^[7]

Na dómina clásica, formó parte de la Regio I Latium et Campania, allugando importantes ciudaes como, ente otres, Pompeii, Herculaneum, Cumae, Misenum, Puteoli, Neapolis, Nola y Liternum.^[8]

Edá Media y Edá Moderna

Mapa de la Terra di Lavoro, sieglu XVIII.

Tres la cayida del Imperiu romanu d'Occidente, el territoriu perteneció al Imperiu bizantín. Nel sieglu VI foi fundáu'l Ducáu bizantín de Nápoles, que s'estremaba en cinco distritos: Territorium Plagiense, Territorium Puteolanum, Ager Neapolitanum, Territorium Nolanum y Liburia; estos últimos dos fueron oxetu de disputa col Ducáu longobardu de Benevento. La llegada del dominiu normandu de Roger II de Sicilia causó'l fin del Ducáu de Nápoles y el territoriu formó parte de l'amplia rexón históricu-xeográfica llamada Terra di Lavoro (n'asturianu, "Tierra de Trabayu"), que foi apoderada socesivamente polos suabos, los angevinos y los aragoneses.^[8]

Según los términos alcordaos nel tratáu de Granada de 1500, el Reinu de Nápoles foi estremáu ente Lluis XII de Francia y Fernandu II d'Aragón, siendo la provincia napolitana asignada al rei francés; eso hasta cuando, en xineru de 1504, los franceses retirar escontra'l norte, dexando la totalidá del Reinu de Nápoles a Aragón por aciu el tratáu de Lyon. Empezó asina'l periodu de dominación española (dende 1505 a 1704), y Nápoles convertir na capital del Virreinatu. Dempués d'un curtiu interludiu de ventisiete años como virreinatu hasbúrgico del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu, en 1734 el reinu foi conquistáu pola armada española, mientres la Guerra de Socesión polaca. El Reinu de Nápoles foi reconocíu como independiente so una caña menor de los Borbones d'España, dando entamu a la Casa de Borbón de Nápoles.^[8]

La institución de la Provincia de Nápoles

A lo último sol dominiu napoleónicu, el rei Xosé Bonaparte instituyó oficialmente la Provincia de Nápoles nel añu 1806. Cola Llei 132, de 8 d'agostu de 1806, sobre la división y alministración de les provincies del Reinu, reformó'l desglose territorial del Reinu de Nápoles con arreglu al modelu francés. La disposición normativa establecía la subdivisión de la Provincia (unidá alministrativa de primer nivel) en trés distretti (unidaes alministratives de segundu nivel): Nápoles, Pozzuoli y Castellammare. Los distretti, de la mesma, estremar en circondari (unidaes alministratives de tercer nivel).^[9]

Xosé Bonaparte, Rei de Nápoles. Cola so reforma alministrativa de 1806, se instituyó la Provincia de Nápoles.

Nos años siguientes (ente 1806 y 1811), una serie de decretos reales completó'l procesu d'institución de la nueva Provincia, especificando los conceyos incluyíos, la definición de les llendes territoriales y los nomes de los varios distretti y circondari. En 1809, el nuevu rei de Nápoles Joaquín Murat añadió un cuartu distretto, el de Casoria.^[10] La organización admnistrativa de la Provincia foi regulada definitivamente'l 1 de xineru de 1817. Tres la Unificación d'Italia, nel Reinu d'Italia los cuatro distretti fueron suprimíos y reemplazaos por cuatro circondari.

Esencialmente, la nueva Provincia de Nápoles constituyir por desplazamientu de Nápoles y otros conceyos de la provincia de Terra di Lavoro, a los cualos, nos años socesivos, fueron añadíos Gragnano, Lettere, Pimonte y Casole, que pertenecíen al Principato Citra (antigua provincia que la so capital yera Salerno). En 1808, devolvióse'l conceyu d'Ottajano a la Terra di Lavoro, pero socesivamente ésti foi incorporáu otra vegada a la Provincia de Nápoles.^[11]

Definiéronse les llendes de la Provincia: la llende representada pol Mar Tirrenu diba dende Punta Campanella al Llagu de Patria; el llende sur y oriental, empezando pola mesma Punta Campanella, cortaba en dos la Península Sorrentina y cubría tola área vesubiana; dende l'este al norte, la Provincia entendía los territorios de Pomigliano d'Arcu, Caivano, Sant'Antimo y Giugliano, hasta llegar otra vegada al Llagu Patria.^[11]

Esti perímetru caltener hasta 1927, cuando, mientres la dómina fascista, incorporóse gran parte de la provincia de Terra di Lavoro, incluyíes les Islles Pontinas. En 1945, col fin de la segunda guerra mundial y la cayida del fascismu, el gobierno de Bonomi instituyó la Provincia de Caserta, qu'incluyó cuasi tol territoriu de la Terra di Lavoro incorporáu a la Provincia de Nápoles pol fascismu (salvo los distritos de Nola y Acerra, que quedaron na provincia napolitana, y les Islles Pontinas, yá incorporaes a la Provincia de Littoria - güei Provincia de Llatina - en 1937).^[11]

La nacencia de la Ciudá metropolitana de Nápoles

Los seis macros-árees de la Ciudá metropolitana de Nápoles.

El 1 de xineru de 2015 la Provincia de Nápoles foi reemplazada pola Ciudá metropolitana de Nápoles, con arreglu a la Llei 142 de 8 de xunu de 1990, a la reforma del art. 114 de la Constitución italiana, a la Llei 42 de 5 de mayu de 2009 sobre les autonomíes locales y a la Llei 56 de 7 d'abril de 2014. El so territoriu coincide perfectamente col de la suprimida Provincia de Nápoles.^[1] Los órganos de la nueva entidá son: el conseyu metropolitanu (formáu por 24 conceyales de los conceyos metorpolitanos), la conferencia metropolitana (formada polos alcaldes de tolos conceyos metropolitanos) y l'alcalde metropolitanu^[1] (anguaño, coincide col alcalde de la ciudá de Nápoles). El 12 d'ochobre de 2014, tuvieron llugar les eleiciones de segundu nivel de los 24 escaños del conseyu metropolitanu; l'electoráu ta compuestu polos conceyales de los conceyos metropolitanos, que'l so númberu varia según la población d'éstos.^[12] El 11 de xunu de 2015, foi votáu y aprobáu pol conseyu y la conferencia metropolitana l'estatutu de la entidá.^[13]

Nel PTC (Plan territorial de coordinación) indíquense seis macros-árees de referencia: Nápoles, Nápoles Norte, Nápoles Noroeste, Nápoles Nordeste, Área Vesubiana, Área Nolana, Área Flégrea, Península Sorrentina. El conseyu metropolitanu y la conferencia metropolitana van tener que convertiles en zones territoriales homogéneneas.^[14]

Símbolos

El "Corcel del Sol", símbolu de la Ciudá metropolitana de Nápoles.

Nel escudu de la Ciudá metropolitana de Nápoles figura un caballu encastronáu negru sobre fondu dorato. Trátase del Corsiero del Sole (n'asturianu: "Corcel del Sol"), una alegoría del espíritu indomable del pueblu napolitanu dende'l sieglu XIII.^[15]

Nel llugar onde güei s'asitia la Basílica de Santa Restituta, anguaño incorporada a la Catedral, en tiempos antiguos atopábase'l Templu d'Apolo, que los sos restos entá pueden almirase nel ábside y na nave. Cerca del Templu llevantaba una colosal estatua de bronce representando a un caballu encastronáu; según les lleendes locales, foi esculpíu por Virgilio con un conxuru y tenía el poder milagroso de curar los caballos enfermos. Tamién se cunta que cuando Conrado de Suabia conquistó la ciudá, fixo poner un taragañu na boca del caballu p'aselar la esquiciadura del pueblu. Siendo oxetu d'estos rituales paganos, la estatua foi fundida en 1322 por orde del arzobispu Matteo Filomarino y el so bronce usaríase pa realizar les campanes de la Catedral.^[16][17]

El caballu apaeció como símbolu identificativo de dos Sedili (conseyos medievales de Nápoles): el Sedile de Capuana y el de Nilo.^[18] Darréu, el Corcel del Sol convertir nel símbolu del Reinu de Nápoles^[19] y de la Provincia de Nápoles.^[15]

Descripción física

Clima

Mapa físicu de la Ciudá metropolitana, onde s'aprecien los golfos de Pozzuoli y Nápoles, los cráteres del área volcanica de los Campos Flégreos y les llombes napolitanes a noroeste, l'archipiélagu napolitanu, la Llanura Campana a norte, el Monte Vesubiu, la Península Sorrentina a sur y los Apeninos a este.

Por cuenta de la cercanía al mar, el clima de Nápoles ye, como la mayoría de les provincies bañaes pol mar Tirrenu y del mar Mediterraneu, polo xeneral ye nidiu, con conteníes solmenaes ente l'iviernu y el branu. Pel hibiernu la temperatura medio ye de 8° Celsius (xineru), pel branu cerca 23 °C (xunetu). Les precipitaciones son d'aproximao 1000 mm anules, les agües son concentraes al empiezu del periodu ivernizu, pero sicasí, Nápoles ye la segunda ciudá más soleyera d'Italia, dempués de la cercana Salerno.

Les carauterístiques principales del relieve son los golfos de Nápoles y Pozzuoli, les islles del archipiélagu napolitanu, l'área volcanica de los Campos Flégreos, la Llanura Campana, la Península Sorrentina colos Montes Lattari y el volcán Vesubiu, qu'apodera cola so mole'l territoriu de la Ciudá metropolitana.

El Vesubiu

Artículu principal: Monte Vesubiu

El Vesubiu llega a los 1.270 m d'altor, y ta a 40°49 de latitud norte y 14°26 de llargor esti. Ye un volcán activu de tipu de conu compuestu vesubiano, al que da nome. Carauterizar por alternar erupciones de piroclastos con erupciones de tendalaes lávicas, dando llugar a una superposición n'estratos que fai qu'esti tipu de volcanes algame grandes dimensiones.

El golfu

Artículu principal: Golfu de Nápoles

El Golfu de Nápoles atopar nel mar Tirrenu, que de la mesma pertenez al mar Mediterraneu. Ocupa gran parte de la mariña de la Ciudá metropolitana de Nápoles, incluyendo tamién el pequeñu Golfu de Pozzuoli, al norte. Como llugares a destacar atopamos la capital Nápoles, l'antigua ciudá romana de Pompeya y el volcán Vesubiu, asitiáu al este del golfu. Al sur, ta cerráu pola Península Sorrentina, que la so principal ciudá ye Sorrento, que dixebra al golfu de Nápoles del Golfu de Salerno.

Demografía

Na Ciudá metropolitana de Nápoles habiten anguaño 3.107.006 persones,^[2] con una densidá de 2653,29 hab/km², nun total de 92 conceyos (n'italianu: comuni). Anque ocupa namái'l 8,6% del territoriu de Campania, la Ciudá metropolitana alluga a más de la metá de la población rexonal. Por eso una peculiar carauterística en munchos conceyos napolitanos ye la elevada densidá de población: 26 conceyos superen los 30.000 habitantes, y de éstos 12 tienen más de 50.000 residentes.

Conceyos metropolitanos

La división alministrativa de la Ciudá metropolitana de Nápoles.

La Ciudá metropolitana consta de 92 conceyos. La capital ye Nápoles, que de la mesma s'estrema en 10 municipalità.

Acerra Afragola Agerola Anacapri Arzano Bacoli Barano d'Ischia Boscoreale Boscotrecase Brusciano Caivano Calvizzano Camposano Capri Carbonara di Nola Cardito Casalnuovo di Napoli Casamarciano Casamicciola Terme Casandrino Casavatore Casola di Napoli Casoria

Castellammare di Stabia Castello di Cisterna Cercola Cicciano Cimitile Comiziano Crispano Ercolano Forio Frattamaggiore Frattaminore Giugliano in Campania Gragnano Grumu Nevano Isquia Lacco Amenu Lettere Liveri Marano di Napoli Mariglianella Marigliano Massa Lubrense Massa di Somma

Melito di Napoli Meta Monte di Procida Mugnano di Napoli Nápoles (capital) Nola Ottaviano Palma Campania Pianu di Sorrento Pimonte Poggiomarino Pollena Trocchia Pomigliano d'Arcu Pompeya Portici Pozzuoli Procida Qualiano Quarto Roccarainola San Gennaro Vesuviano San Giorgio a Cremano San Giuseppe Vesuviano

San Paolo Bel Sito San Sebastiano al Vesuvio San Vitaliano Sant'Agnello Sant'Anastasia Sant'Antimo Sant'Antonio Ablaya Santa Maria la Carità Saviano Scisciano Serrara Fontana Somma Vesuviana Sorrento Striano Terzigno Torre Annunziata Torre del Greco Trecase Tufino Vico Equense Villaricca Visciano Volla

Principales conceyos

Conceyos con más de 50.000 habitantes:^[20]

Comune	Población
Nápoles	970.185
Giugliano in Campania	123.839
Torre del Greco	85.762
Pozzuoli	81.528
Casoria	77.319
Castellammare di Stabia	66.164
Afragola	64.558
Marano di Napoli	59.871
Acerra	59.830
Portici	55.012
Ercolano	53.231
Casalnuovo di Napoli	49.589

Principales zones turístiques

• la ciudá de Nápoles;
• los sitios arqueolóxicos de Pompeya, Herculano, Oplontis, Estabia y Bayes;
• les islles d'Isquia, Capri y Procida;
• la Península Sorrentina;
• el Vesubiu y el so Parque;
• los Campos Flégreos;
• les basíliques paleocristianes de Cimitile.
• les antigües villes vesubianas del Miglio d'oru.

• 
  Nápoles
• 
  Pompeya
• 
  Herculano
• 
  Oplontis
• 
  Estabia
• 
  Bayes
• 
  Isquia
• 
  Capri
• 
  Procida
• 
  Península Sorrentina
• 
  Vesubiu
• 
  Campos Flégreos
• 
  Basíliques paleocristianes de Cimitile
• 
  Villa del Miglio d'oru.

Medios de tresporte

Carreteres principales de la Ciudá metropolitana.

L'A3 na redoma de la salida Torre Annunziata.

Estación Marítima de Nápoles.

Aeropuertu de Nápoles-Capodichino.

Carreteres

Autopistes

• Autostrada A1 Autostrada del Sole (Milán-Nápoles)
• Autostrada A3 (Nápoles-Salerno)
• Autostrada A16 Autostrada dei Due Mari (Nápoles-Canoxa)
• Autostrada A30 (Caserta-Salerno)
• Autostrada A56 (Tanxencial de Nápoles)

Carreteres extraurbanas principales

• SP 1 Circumvallazione Esterna di Napoli
• SS 7 bis Asse di Supporto Nola-Villa Literno
• SS 7 quater Via Domitiana
• SS 87 NC Nuova Sannitica
• SS 145 var Galleria di Pozzano
• SS 162 NC Asse Medianu
• SS 162 dir del Centru Direzionale
• SS 162 racc
• SS 268 del Vesuvio
• SP 500 Asse Perimetrale di Melito-Scampia
• Asse Viario Pigna-Soccavo-Pianura

Carreteres extraurbanas secundaries

• SS 18 Tirrena Inferiore
• SS 145 Sorrentina
• SS 163 Amalfitana
• SS 366 di Agerola
• SS 367 Nolana Sarnese
• SS 403 del Valle di Lauro
• SS 686 di Quarto

Tren

Linia ferroviaries nacionales

La terminal de ferrocarril más importante de la Ciudá metropolitana y de tol Mezzogiorno ye la Estación de Nápoles Central, a la qu'en 2017 añadióse la Estación de Nápoles Afragola. Les principaes víes ferriales que traviesen la Ciudá metropolitana son: la Llinia d'alta velocidá Roma-Nápoles, la Llinia d'alta capacidá Nápoles-Salerno, la Roma-Cassino-Nápoles, la Roma-Formia-Nápoles, la Nápoles-Foggia y el Ferrocarril Tirrenica-Meridionale.

Tresportes locales

El territoriu de la Ciudá metropolitana cuenta col metro y los cuatro funiculares de Nápoles, colos servicios metropolitanu y rexonal xestionaos por Trenitalia (en virtú del contratu de serviciu celebráu cola Rexón Campania), y cola amplia rede ferroviaria del Ente Autonomo Volturno, holding rexonal que xestiona: ferrocarril Circumvesuviana, ferrocarril Cumana, ferrocarril Circumflegrea, la Llinia Nápoles-Giugliano-Aversa y el teleféricu del Monte Faito.

Puertos

El puertu principal de la Ciudá metropolitana ye'l Puertu de Nápoles. Otros puertos son los de Torre del Greco, Torre Annunziata, Castellammare di Stabia, los puertos turísticos de Bacoli, Pozzuoli, Sorrento y del archipiélagu napolitanu.

Aeropuertos

L'Aeropuertu de Nápoles-Capodichino ta alcontráu nel distritu Capodichino de Nápoles, non lloñe del centru de la ciudá, y parcialmente nel conceyu de Casoria.

Ver tamién

• Campania
• Provincies d'Italia
• Organización territorial d'Italia

Referencies

1. Documentu del Gobiernu italianu sobre les Ciudaes metropolitanes
2. Datos ISTAT - 31/12/2016
3. Perfil económicu de la provincia de Nápoles, Camera di Commercio di Napoli
4. Guzzo, P.G., Guidobaldi, M.ªP., coord., (2008). Nuove ricerche archeologiche nella area vesuviana (scavi 2003-2006). Roma: L'Erma di Bretschneider, p. 473.
5. «Isolotto di Vivara, ecco com'yera nell'età del bronzo» (n'italianu). corrieredelmezzogiorno.com. 3 de setiembre de 2015. http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/arte_y_cultura/15_settembre_03/archeologia-subacquea-scopre-vivara-preistorica-790eae24-5249-11y5-b922-59611061996c.shtml. Consultáu'l 11 de xunetu de 2017. 
6. «DIVULGACIÓN: La próxima erupción del Vesubiu». axxon.com.ar. Consultáu'l 11 de xunetu de 2017.
7. «Provincia di Napoli» (italianu). italiapedia.it. Consultáu'l 12 de xunetu de 2017.
8. Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes hestoria
9. «La legislazione nell'età napoleonica» (italianu). provincia.napoli.it (2006). Consultáu'l 12 de xunetu de 20017.
10. (1813) Collezione delle leggi y de' decreti reali del regno delle Due Sicilie. Napoli, Fonderia Reale y Stamperia della Segreteria di Stato, páx. 179. Consultáu'l 12 de xunetu de 2017.
11. «Confini territoriali» (n'italianu). provincia.napoli.it. 2006. http://bicentenario.provincia.napoli.it/confini.html. Consultáu'l 12 de xunetu de 2017. 
12. «Elezioni del Consiglio della Città metropolitana di Napoli» (italianu). cittametropolitana.na.it (2016). Consultáu'l 12 de xunetu de 2017.
13. «La conferenza dei sindaci approva lo statuto della Città Metropolitana». ilmattino.it. 11 de xunu de 2015. http://www.ilmattino.it/NAPOLI/POLITICA/la-conferenza-dei-sindaci-approva-lo-statuto-della-citt-amp-agrave-metropolitana/notizie/1405400.shtml. Consultáu'l 12 de xunetu de 2017. 
14. «Pianu Territoriale di Coordinamento (PTC)» (n'italianu). cittametropolitana.na.it. 10 de febreru de 2016. Archivado del original el 2019-04-17. https://web.archive.org/web/20190417013629/https://www.cittametropolitana.na.it/pianificazione_territoriale/ptcp. Consultáu'l 12 de xunetu de 2017. 
15. «Cercasi logo per la Città metropolitana ‘Sia il cavallo, imbizzarrito simbolo dal 1200'» (italianu). corrieredelmezzogiorno.com (4 d'avientu de 2014). Consultáu'l 18 de xunetu de 2017.
16. «del-cavallo-simbolo-di-napoli/ Testar del cavallo simbolo di Napoli.» (italianu). cosedinapoli.com. Consultáu'l 18 de xunetu de 2017.
17. «L'oru Di Napoli – Il Corsiero Del Sole, Il Vero Simbolo Di Napoli» (italianu). ilvaporetto.com. Consultáu'l 18 de xunetu de 2017.
18. «Sedili di Napoli» (italianu). nobili-napoletani.it. Consultáu'l 18 de xunetu de 2017.
19. «Napoli Due Sicilie» (italianu). rbvex.it.
20. Dato ISTAT - 31/12/2016

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ciudá metropolitana de Nápoles.

• Sitiu web oficial

• Ciudá metropolitana de Nápoles n'OpenStreetMap.
• Portal Guía de la Provincia