Gino Bartali

Gino Bartali
Vida
Nacimientu Ponte a Ema (es) Traducir, 18 de xunetu de 1914[1]
Nacionalidá Bandera d'Italia Reinu d'Italia  (18 xunetu 1914 -  18 xunu 1946)
Bandera d'Italia Italia  (18 xunu 1946 -  5 mayu 2000)[2]
Muerte Florencia[2], 5 de mayu de 2000[1] (85 años)
Sepultura Toscana
Estudios
Llingües falaes italianu[3]
Oficiu
Oficiu ciclista, direutor deportivu
Trayeutoria
Años Equipu Competiciones
1945-1948 Legnano
1936-1943 Legnano
1935-1935 Frejus
Premios
Creencies
Relixón Ilesia católica llatina[6]
IMDb nm0058392
Cambiar los datos en Wikidata

Gino Bartali (18 de xunetu de 1914, Ponte a Ema (es) Traducir – 5 de mayu de 2000, Florencia)[7] moteyáu il Ginettaccio[8][9] foi un ciclista italianu, profesional ente los años 1935 y 1954, mientres los que consiguió 91 victories.[10] Ganador dos vegaes del Tour de Francia (en 1938 y 1948) y tres veces del Giro d'Italia (en 1936, 1937 y 1947).

Con posterioridá a la so muerte, afayóse la so participación mientres la Segunda Guerra Mundial nuna rede que consiguió salvar a 800 xudíos italianos de ser deportaos a campos de concentración n'Alemaña.

Biografía

[editar | editar la fonte]
Casa materna de Gino Bartali en Ponte a Ema, Florencia.
Fotografia de Bartali en 1963
Bartali cola so esposa Adriana Bani y los sos fíos Andrea y Luigi Bartali en 1963
Gino Bartali col maillot de campeón d'Italia. El Gráficu (1938)

Nacíu na Toscana, nel senu d'una familia humilde que se dedicaba a trabayar el campu, Bartali empezó a correr gracies a que'l so padre atopó-y trabayu nun taller d'arreglu de bicicletes. El so dueñu, contentu pol trabayu de Gino, regaló-y una y animó-y a que s'entrenara. A partir d'ende les serrapatoses carreteres de la rexón fueron el so espaciu natural.

En 1936, con un Giro d'Italia yá ganáu, Bartali tuvo a puntu d'abandonar el ciclismu por causa de la muerte del so hermanu Giulio.[11] Afortunadamente pa tolos aficionaos al ciclismu, Bartali siguió compitiendo.

Ganador dos vegaes del Tour de Francia (en 1938 y 1948) y tres veces del Giro d'Italia (en 1936, 1937 y 1947), en dambos casos con una década de diferencia ente'l so primer trunfu y el postreru, el so yá de por sí nutríu palmarés viose perxudicáu pola suspensión de les carreres motivada pola Segunda Guerra Mundial. La gran rivalidá deportiva y al empar la gran amistá que caltuvo col so compatriota Fausto Coppi ye unu de los episodios de la historia del ciclismu más recordaos.

Home de fuerte calter, quiciabes foi unu de los postreros representantes del ciclismu clásicu, nel que la tenacidá y la capacidá física innata inda nun dieren pasu al ciclismu más tecnificado y sistemáticu que representó primero'l so rival Fausto Coppi y darréu la irrupción del francés Jacques Anquetil. El periodista y célebre escritor italianu Dino Buzzati retratar nes sos cróniques pal Corriere della Sera del Giro de 1949 bebiendo vinu tinto nes comíes y fumando dalgún qu'otru pitu ente etapa y etapa,[12] daqué impensable nel mundu del ciclismu de competición tan solo unos años dempués.

La estraordinaria repercusión de les sos fazañes deportives na solmenada Italia de la posguerra, contribuyó al apandamientu del país nunos momentos bien difíciles. Asina, en 1948, cuando'l líder del Partíu Comunista Italianu, Palmiro Togliatti, recibió un disparu nel pescuezu mientres salía del parllamentu, les victories de Bartali nel Tour de Francia ayudaron a menguar les enormes tensiones que teníen a Italia en cantu d'una revolución aquel mes de xunetu.[13] Como señaló l'ex primer ministru Giulio Andreotti años dempués: "Dicir que la guerra civil evitar por una victoria nel Tour de Francia ye ensin dulda escesivu, pero ye innegable que nesi 14 de xunetu de 1948, día del ataque a Togliatti, Bartali contribuyó a solliviar les tensiones."[14]

En retirándose de la competición, siguió amestáu al mundu del ciclismu, primero como direutor del modestu equipu San Pellegrino (onde en 1959 tuvo a los sos órdenes a Fausto Coppi)[15] y dempués como comentarista de la RAI y como asesor téunicu de firmes industriales, vendiendo bicicletes col so nome y vinu chianti de la so Toscana natal.[16]

Polos sos estraordinarios méritos deportivos, Bartali foi nomáu "Cavaliere di Gran Croce OMRI" (Caballeru de la Gran Cruz al Méritu de la República d'Italia).[17]

Mientres la Segunda Guerra Mundial, collaboró viviegamente pa salvar la vida de 800 xudíos, escondiendo'l so secretu mientres casi sesenta años. Nel añu 2000 dir a la tumba con él y solo un descubrimientu casual dexó conocer la dimensión humana qu'algamó unu de los más grandes ciclistes del sieglu XX. Foi nomáu "Xusto ente les Naciones" pol Gobiernu d'Israel el 23/9/2013.[18]

Morrió nel añu 2000 (a los 85 años d'edá) na so llocalidá natal, por cuenta de un ataque al corazón. Taba casáu dende 1940 con Adriana Balli, cola que tuvo trés fíos (Andrea, Biancamaria y Luigi). Adriana, que recibió'l reconocencia que se fixo a títulu póstumu al so home pol so comportamientu mientres la guerra, finó en 2014, a los 95 años d'edá.[19]

Carrera ciclista

[editar | editar la fonte]
Bicicleta de cuatro velocidaes cola que Bartali ganó'l Tour de Francia de 1938

Primero que fuera unu de los cuatro Campionissimos[20][21] de la historia del ciclismu italianu, Bartali taba consideráu como'l ciclista del réxime de Mussolini. El Duce, nel so deliriu, suañaba con ver a un italianu ganando a los franceses nel Tour y toles miraes volver escontra Bartali, qu'en 1936 yá s'axudicara'l Giro y yera una celebridá en tol país. En 1937 una cayida atayó la so misión.

En 1938 cumplió'l suañu de Mussolini, aventayando al segundu clasificáu en más de venti minutos nel Tour de Francia. Cuando la carretera empinábase, cuando'l calor y el polvu ensugaben los gargüelos, Bartali nun atopaba rival. Pero la II Guerra Mundial dexó-y ensin los años nos que podría habese llabráu un palmarés espectacular, cuando Fausto Coppi entá yera un mozu meritoriu que corría al so llau.

Como se señaló, la so carrera deportiva viose atayada pola guerra. Antes d'esta, en 1939, nun pudo yá defender la so victoria nel Tour de Francia del añu anterior. Gino Bartali tomaríase la revancha en 1948, consiguiendo la so segundu Tour d'una forma espectacular, con siete victories d'etapa. Con estos dos victories, convertir nel únicu ciclista hasta la fecha, vencedor de dos Tours nun intervalu de 10 años. Circunstancia que tamién llogró nel Giro coles sos victories en 1936 y 1946

Gino Bartali y Fausto Coppi, ente 1940 y 1943.

Bartali foi un escepcional escalador, vencedor del gran premiu del monte del Giro d'Italia en siete causes y del Tour de Francia en dos. Foi pioneru n'utilizar el cambéu de marches, escurríu pol fabricante italianu Campagnolo.[22] Enantes, les bicicletes incorporaben dos piñones (unu a cada llau de la exa trasera) y el cambéu ente ellos significaba tener que parar, desmontar la rueda trasera y volvela a poner dándo-y la vuelta, de forma manual.[23] Con esti nuevu sistema, el ciclista podía realizar el cambéu de piñón ensin necesidá de baxase de la bicicleta. Esta operación convirtióse rápido nuna señal de que Bartali taba dispuestu a llanzar un ataque.

Amás de les sos victories en Grandes Vueltes, Bartali ganó en cuatro causes el campeonatu nacional italianu y delles clásiques d'un día, como la Milán-Sanremo y el Giro de Lombardía.

Foi'l gran rival de Fausto Coppi, rivalidá qu'estremaba a los italianos, tanto deportiva como política y relixosamente (les sos postures polítiques y relixoses tamién taben enfrentaes). Sicasí, percima d'aquella rivalidá, Coppi y Bartali taben xuníos por una gran amistá; compartieron equipu mientres años y, en munches ocasiones, l'unu actuó de gregariu del otru y viceversa. El Tour de Francia 1949, que ganaría Coppi per delantre de Bartali, podría ser la meyor muestra d'esto. Dambos italianos estrozaron la carrera nos Alpes, pero siempres "de la mano". Nel Tour de 1952 producióse unu de los últimos episodios d'esta épica historia, afigurada nuna famosa fotografía na que dambos s'intercambien una botella d'agua.[24] La polémica sobre quién taba ayudando a quién, inda sigue viva ente los aficionaos al ciclismu italianos más de sesenta años dempués.

(Ver l'artículu sobre Fausto Coppi, onde se dan más detalles sobre esti fechu)

Non tou fueron xornaes de gloria. Na edición del Tour de 1950 tuvo que vivir unu de los más amargosos episodios de la so carrera deportiva, cuando l'equipu italianu lideráu por Bartali decidió retirase en bloque, dempués de ser increpados y cutíos polos aficionaos franceses nel Col d'Aspin. "Nun quiero morrer equí", declaró entós a la prensa cola so habitual rudez.[25]

Mientres la Segunda Guerra Mundial: el rescate de xudíos en peligru

[editar | editar la fonte]
Bartali escontra 1945
Bartali en 1952

Gino Bartali morrió nel añu 2000 ensin que naide supiera la so verdadera historia, la del corredor grandiosu que dedicó dos años de la so esistencia a salvar la vida d'ochocientos xudíos. Pa ello valióse de la so bicicleta, onde escondía la documentación necesaria pa sacalos d'Italia. Y asina, so l'apariencia de simples entrenamientos, llevaba los papeles d'un llau a otru. Yera imposible abarruntar naquel momentu d'unu de los grandes mitos del deporte italiano, del home que consiguiera da-y a Mussolini el Tour de Francia en 1938.

Lo que naide imaxinaba ye que naquellos años escuros, Bartali (unu de los símbolos del Partíu Nacional Fascista), yera en realidá unu de los personaxes clave d'una organización dedicada a salvar la vida de los xudíos italianos a los que los alemanes queríen unviar a los sos fornos crematorios. A pesar de la interrupción del calendariu ciclista por culpa de la guerra, Gino Bartali siguía entrenando peles carreteres de la Toscana y de l'Umbría. Naide podía suponer que nel cuadru de la so bicicleta o debaxo del so sillín tresportaba documentos y pasaportes destinaos a los xudíos que s'escondíen en dalgunos de los monesterios italianos.[26]

Bartali nun espertaba demasiaos barruntos magar que la guerra torgaba cualquier competición y resultaba estrañu ver a daquién entrenándose naquel ambiente. Corría con ropa na que podía lleese el so nome, lo que-y dexaba percorrer quilómetros recibiendo los saludos efusivos de los soldaos italianos, pa los que yera un auténticu ídolu. Yera'l corréu perfectu.

Nos conventos y monesterios la rede entamada por Giorgio Nissim -col sofitu de dellos arzobispos- dedicar a ellaborar los pasaportes destinaos a salvar la vida de cientos de xudíos, documentos que Bartali tresportaba xugándose la vida naquellos viaxes peles carreteres que conocía como naide. Mientres 1943 y 1944 el corredor toscanu, el "beatu" Bartali, dedicar a esa misión ensin que naide-y delatara. Acabó la guerra y aquellos entrenamientos quilométricos entá-y valieron na so carrera deportiva porque con 32 años pudo ganar en 1946 el Giro y en 1948 el Tour. Con 34 años, foi capaz d'imponese nel Tour de Francia nuna demostración colosal nel monte, venciendo nada menos qu'en siete etapes d'aquella edición.

Bartali retirar a la so tierra, a Florencia, y mientres cincuenta años nun dixo nada del so trabayu p'ayudar a los xudíos italianos. Mientres décades sobrevoló sobre él la etiqueta de ser el corredor de los fascistes. Nun lu importó. Morrió nel añu 2000. El mundu solo afayó'l so grandor en 2003, cuando los fíos de Giorgio Nissim atoparon un vieyu diariu del so padre nel que detallaba la forma en que funcionó la rede clandestina dedicada a consiguir documentos que salvaren la vida de los xudíos.

Ellí, naquellos legajos, esplicábense minuciosamente los viaxes que faía Bartali, los quilómetros que percorría, los documentos qu'escondía la so bicicleta y, sobremanera, lo abnegado de la so dedicación a la causa. Los Nissin cuntaron lo que'l so padre escribió y entós empezó a cobrar sentíu tantu entrenamientu nuna dómina na que costaba ver a un ciclista percorrer una carretera italiana. Italia afayó a unu de los sos grandes héroes. Los Nissin tamién cuntaron el datu más importante qu'escondía los diariu del so padre: 800 xudíos evitaron el viaxe a dalgún campu de concentración de los alemanes gracies a les piernes de Gino Bartali.

Esta actitú discreta, queda reflexada nes pallabres del so fíu Andrea Bartali: “El mio padre yera un católicu fervosu. Casi nunca nos faló de lo que fizo mientres la guerra. Dicía tan solo que ‘na vida, eses coses fáense y basta'”.[27]

Reconocencies y honores

[editar | editar la fonte]
  • Grande ufficiale dell'Ordine al merito della Repubblica italiana (Roma, 27 d'avientu de 1986)[28]
  • Cavaliere di gran croce dell'Ordine al merito della Repubblica italiana (Roma, 27 d'avientu de 1992)[29]
  • Medaglia d'oru al Merito civile, pola so contribución al salvar xudíos en peligru mientres la Segunda Guerra Mundial (Roma 31 de mayu de 2005)[30]
  • En 2001, un añu dempués de la muerte de Gino Bartali, una carrera italiana creada en 1984 pasó a llamase Selmana Internacional Coppi y Bartali, n'honor a estos dos corredores.[31]
  • En 2010, l'estáu de San Marín emitió dos sellos pa conmemorar el 50ᵘ aniversariu de la muerte de Fausto Coppi y el décimu aniversariu de la de Gino Bartali. Esti dípticu representa l'intercambiu d'una botella mientres una carrera.[32]
  • En 2013 ye nomáu a títulu póstumu Xusto ente les Naciones (Israel).[33]
  • Foi reconocíu como unu de los ciclistes más destacaos de la historia al ser escoyíu nel añu 2002 pa formar parte de la Sesión Inaugural del Cycling Hall of Fame de la UCI.
  • Acordies col so palmarés, figura nel   Nᵘ6    de la "Clasificación de los 100 meyores ciclistes de tolos tiempos" del Cycling Hall of Fame de la UCI.[34][35]
  • En 2018 recibió un homenaxe del Giro d'Italia.[36]

Palmarés

[editar | editar la fonte]

1935

1936

1937

1938

1939

1940

1942

1945

1946

1947

1948

1949

1950

1951

1952

1953

Resultaos en Grandes Vueltes y Campeonatu del Mundu

[editar | editar la fonte]

Mientres la so carrera deportiva consiguió los siguientes puestos nes Grandes Vueltes y nos Campeonatu del Mundu en carretera:

Carrera 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954
Giro d'Italia 7ᵘ 1ᵘ 1ᵘ - 2ᵘ 9ᵘ X X X X X 1ᵘ 2ᵘ 8ᵘ 2ᵘ 2ᵘ 10ᵘ 5ᵘ 4ᵘ 13ᵘ
Tour de Francia - - Ab. 1ᵘ - X X X X X X X - 1ᵘ 2ᵘ Ab. 4ᵘ 4ᵘ 11ᵘ -
Vuelta a España - - X X X X - - X X - - - - X - X X X X
Campeonatu Mundial de Ciclismu en Ruta - 7ᵘ - - - - X X X X X 12ᵘ - - - - 9ᵘ 10ᵘ - -

-: Nun participa
Ab.: Abandonu
X: Ediciones ensin celebrar

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 11985674x. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
  2. ↑ 2,0 2,1 Identificador GND: 123541352. Afirmao en: Catalog of the German National Library. Data de consulta: 15 agostu 2022. Llingua de la obra o nome: alemán.
  3. ↑ Afirmao en: idRef. Identificador de referencia de idRef SUDOC: 079550312. Data de consulta: 22 mayu 2020. Editorial: Agencia Bibliográfica de Enseñanza Superior. Llingua de la obra o nome: francés.
  4. ↑ «Dettaglio decorato» (italianu). presidencia de la República Italiana. Consultáu'l 1r abril 2014.
  5. ↑ «Dettaglio decorato» (italianu). presidencia de la República Italiana. Consultáu'l 1r abril 2014.
  6. ↑ 6,0 6,1 Afirmao en: The Righteous Among the Nations Database. Llingua de la obra o nome: inglés.
  7. ↑ Enciclopedia Británica
  8. ↑ [1]La Gazzetta dello Sport
  9. ↑ «Ginettaccio ye traducible como Gino el malu o'l duru». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-04.
  10. ↑ Muséu del Ciclismu d'Italia. Palmarés de Bartali (Páxina visitada'l 17/19/2015)
  11. ↑ lleenda-del ciclismu italianu/ JotDown. Gino Bartali y Fausto Coppi: La lleenda del ciclismu italianu (Páxina visitada'l 17/19/2015)
  12. ↑ Buzzati, Dino. El Giro d'Italia. España: Gallu Nero, páx. 129, capítulu "El papel de perdedor nun va con él". ISBN 978 84 942357 1 9. «Cróniques del 32 Giro d'Italia»
  13. ↑ Chambaz, Bernard (24 de xunetu de 2003) Gino Bartali, l'Italia méconnu. L'Humanité.
  14. ↑ Stanley, Alessandra (6 May 2000) Obituary, Gino Bartali, 85, a Hero in Italy For His Cycling Championships. New York Times. Retrieved on 6 August 2014
  15. ↑ Fausto Coppi, Il Campionissimo (Diariu Mundo Deportivo. 24/6/2013. Consultáu'l 19/10/2015)
  16. ↑ Hemeroteca ABC. 6/4/1963 (Consultáu'l 20/10/2015)
  17. ↑ Quirinale, Presidenza della Republica, Gino Bartalli honoured, Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana
  18. ↑ Diariu Marca. Bartali, nomáu Xusto ente les Naciones
  19. ↑ È morta Adriana, la moglie di Bartali (Gazzetta dello Sport. 1/3/2014. Consultáu 21/10/2015. N'italianu)
  20. ↑ El superlativu italianu "campionissimo" (campeón de campeones), utilizar pa calificar socesivamente a Costante Girardengo, Alfredo Binda, Gino Bartali y Fausto Coppi, y nun volverá ser utilizáu pa nengún otru campeón dempués de la muerte d'esti postreru.
  21. ↑ Lagrue 2004, p. 125
  22. ↑ Bike Race Info. Bicicleta de Bartali
  23. ↑ bicicletes-del-tour.html Historia del ciclismu Rueda con dos piñones de 1927
  24. ↑ duelu-que-dividio-italia.html Vavel.com, cola célebre fotografía del Tour de 1952 na que Coppi y Bartali pásense un bidón d'agua, y qu'amenó discutinios mientres años ente los sos respeutivos siguidores porque non podía sabese quién emprestaba ayuda a quién...
  25. ↑ Homenaxe a Gino Bartali nel Giro d'Italia. Diariu La Vanguardia. Edición del miércoles, 10 de mayu de 2000, páxina 83
  26. ↑ La otra gran victoria de Gino Bartali: les sos peligroses carreres en bicicleta pa salvar a 800 xudíos
  27. ↑ Gino Bartali salvó a más de 800 xudíos de la deportación.Diariu La Vanguardia. Edición del vienres, 4 d'abril de 2003, páxina 65
  28. ↑ Sito web del Quirinale: dettaglio decorato.
  29. ↑ Cavaliere Sito web del Quirinale: dettaglio decorato.
  30. ↑ Sito web del Quirinale: dettaglio decorato.
  31. ↑ cyclingnews.com (9 de febreru de 2001). «Coppi and Bartali memorial». Consultáu'l 9 de marzu de 2013.
  32. ↑ adminaasfn.imcnetwork.net. «Fausto Coppi – Gino Bartali». Consultáu'l 26 de marzu de 2013. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  33. ↑ «Racing to Save Lives - Gino Bartali». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-09-26.
  34. ↑ Cycling Hall of Fame TOP 100 (Consultáu'l 20/10/2015. N'inglés)
  35. ↑ Cycling Hall of Fame (Biografía de Bartali. Consultáu'l 20/10/2015. N'inglés)
  36. ↑ Baeza, Lourdes (2018-05-02) (en castellanu). Honor al ciclista qu'engañó a los nazis. El País. ISSN 1134-6582. https://elpais.com/deportes/2018/05/02/actualidad/1525278216_549585.html. Consultáu'l 2018-05-04.