Humayun
Humayun | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
22 febreru 1555 - 27 xineru 1556 ← ensin valor - Akbar →
26 avientu 1530 - 17 mayu 1540 ← Babur - ensin valor → | |||||
| Vida | |||||
| Nacimientu | Kabul, 6 de marzu de 1508 | ||||
| Llingua materna | Idioma chagatai | ||||
| Muerte | Delhi, 27 de xineru de 1556 (47 años) | ||||
| Sepultura |
Tumba de Humayun (es)  | ||||
| Causa de la muerte |
caída (es) | ||||
| Familia | |||||
| Padre | Babur | ||||
| Madre | Maham Begum | ||||
| Casáu con |
Bega Begum (es) Hamida Banu Begum Gunwar Bibi (es) Mah Chuchak Begum | ||||
| Fíos/es | |||||
| Hermanos/es | |||||
| Pueblu |
Mughal dynasty (en) | ||||
| Estudios | |||||
| Llingües falaes |
Idioma chagatai persa árabe | ||||
| Oficiu | monarca | ||||
| Creencies | |||||
| Relixón | islam | ||||
 | |||||
Humayun (6 de marzu de 1508, Kabul – 27 de xineru de 1556, Delhi) foi'l segundu emperador del Imperiu mogol. Gobernó Afganistán, Paquistán, y partes del norte de la India dende 1530 a 1540. Yera fíu de Babur, fundador del imperiu. Al igual que'l so padre, perdió llueu'l so reinu. Sicasí, cola ayuda del Imperiu persa, finalmente recuperó un imperiu entá más grande. Xubió al tronu'l 30 d'avientu de 1530 a pesar de la oposición d'una parte de la nobleza. Foi l'herederu d'un imperiu que'l so padre nun tuvo tiempu d'entamar.
El reináu de Humayun
[editar | editar la fonte]Aprovechando la inestabilidá del imperiu, mináu poles intrigues de la corte, los rajás sometíos pol so padre remontáronse. En 1531, Humayun llevó al so exércitu ante la fortaleza de Kalinjar. Pero por cuenta de la escasez de fondos de la tesorería imperial, aceptó'l fuerte rescate que se-y ufiertó y llevantó el sitiu. Humayun púnxose entós en marcha pa someter a los afganistanos instalaos en Bihar a los que ganó en 1532. N'avientu d'esi mesmu añu llogró someter a les tropes de Sher Shah Suri.
Mentanto, Bahadur Shah se anexonó la zona de Malwa (correspondiente a una parte del actual estáu de Madhya Pradesh y del Rayastán). Bahadur fortificar nel fuerte de Chittor. Humayun tomó'l fuerte y obligó a Bahadur a fuxir. Les tropes del imperiu siguieron la so marcha, tomando la fortaleza de Mandu y les ciudaes de Cambay y Ahmedabad. Dexó al so hermanu Askari como gobernador de la zona; ésti viose incapaz de defender la rexón cuando en 1536 Bahadur Shah atacar.
Mientres Humayun siguía coles sos campañes nel oeste, Sher Shah reforzó la so posición en Bihar y llanzóse a la conquista de Bengala. Humayun decidió intentar recuperar Bengala en llugar d'escorrer a Sher Shah. El 26 de xunu de 1539, les tropes mogoles fueron ganaes poles afganistanes na batalla de Chansa. Humayun viose obligáu a fuxir hasta Agra acompañáu namái por dellos fieles siguidores. Perdió una nueva batalla contra los afganistanos en Kanauj en 1540 lo que-y obligó nuevamente a fuxir, esta vegada escontra'l Panyab y, darréu a Sind. Foi ellí, en Umarkot, onde nació'l so fíu y herederu, Akbar, en 1542.
El destierru y la vuelta al tronu
[editar | editar la fonte]La fuxida de Humayun terminó en Persia onde'l sah ufiertó-y tropes por que pudiera recuperar el tronu. En 1544, Humayun toma les ciudaes de Kandahar y Kabul, gobernada pol so hermanu Kamran, que la recuperó en 1546. Al añu siguiente la ciudá volvió ser tomada por Humayun. En 1549, Kamran apoderar de Kandahar; Humayun recuperó la villa, cegó al so hermanu y unviar a La Meca como penitencia.
Tres la muerte accidental de Sher Shah mientres el sitiu de Kalinjar (1545) el so fíu, Islam Shah asocedió-y. Humayun taba yá preparáu pa volver a la India y recuperar el so tronu. En 1554, entró en Peshawar; al añu siguiente tomó Lahore. Esi mesmu añu, la so victoria contra les tropes afganistanes na batalla de Macchiwara consagró la so victoria. En xunetu de 1555, Humayun entró finalmente en Delhi y recuperó el tronu dempués de 15 años nel exiliu.
El segundu emperador de los mogoles morrió en 1556 al cayer por fuercia dende una escalera de la so biblioteca. La so esposa, Hamida Begum, ordenó construyir un mausoléu nel so honor. La tumba de Humayun asitiada en Delhi ta considerada dende 1993 Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco. Trátase d'una de les meyores muestres del arte mogol de la India y ta considerada la precursora n'estilu del famosu Taj Mahal d'Agra.
Referencies
[editar | editar la fonte]Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Humayun.- «Humayun». en Find a Grave. (n'inglés)
