Janet Jagan

Janet Jagan
Presidente de Guyana 19 avientu 1997 - 11 agostu 1999 ← Sam Hinds - Bharrat Jagdeo → primer ministra de Guyana 17 marzu 1997 - 19 avientu 1997 ← Sam Hinds - Sam Hinds → Primera Dama de Guyana ^(es) 9 ochobre 1992 - 6 marzu 1997
Vida
Nacimientu	Chicago, 20 d'ochobre de 1920[1]
Nacionalidá	Estaos Xuníos Guyana
Muerte	Georgetown, 28 de marzu de 2009[2] (88 años)
Sepultura	Georgetown
Causa de la muerte	enfermedá cardiovascular
Familia
Casada con	Cheddi Jagan
Estudios
Estudios	Universidá Estatal de Wayne Universidá de Detroit Mercy Universidá de Michigan
Oficiu	escritora, escritora de lliteratura infantil, política, enfermera
Creencies
Partíu políticu	Partido Progresista del Pueblo ^(es)
IMDb	nm2825763

Janet Rosenberg Jagan (20 d'ochobre de 1920, Chicago – 28 de marzu de 2009, Georgetown) foi una política de Guyana, presidenta en 1997 pola muerte del so maríu, Cheddi Jagan, gobernó hasta 1999, empecipió una serie d'acercamientos al socialismu. Por cuenta de razones de salú, dexó'l poder.

Primeros años

Nació en Chicago, Illinois, el 20 d'ochobre de 1920 nuna familia clase media alta d'orixe xudíu. Los sos padres fueron Charles y Kate Rosenberg; los sos güelos maternos, Adolf Kronberg y Rosa Appelbaum, fueron inmigrantes xudíos. El so güelu Adolf emigró de Rumanía hasta Estaos Xuníos y la so güela Rosa emigrante tamién de Hungría. N'avientu de 1942, mientres trabayaba nel Cook Country Hospital conoció a Cheddi Jagan, Indo-Guyanés, estudiante d'odontoloxía na Universidá Northwestern.^[3] Rápido casáronse n'agostu de 1943 y en avientu ella foi a Guyana con Jagan.

Vida en Guyana

En 1943, depués de casase con Cheddi Jagan, la pareya decidió camudase a la entós Guyana Británica.^[4] Participó nel activismu d'esquierda y xunióse xunto al so home a la Guayana Británica del Trabayu y la Xunión. Tamién trabayó na clínica dental de Cheddi mientres 10 años. En 1946 fundó'l Frente de les Muyeres y l'organización económica y co-fundadora del partíu Comisión d'Asuntos Políticos.

Vida política

Janet Jagan, ensin ésitu, postular pa un escañu del centru de Georgetown nes eleiciones xenerales de 1947. El 1 de xineru de 1950, cuando ella y el so home fueron co-fundadores del Partíu Progresista Popular (PPP) al fundise col Partíu Llaborista de la Guayana Británica, Janet foi electa Secretaria Xeneral del PPP, cargu que caltuvo dende 1950 hasta 1970. Tamién en 1950, Jagan foi electa pal Conseyu de la ciudá de Georgetown, siendo la primer muyer electa pa tal cargu.^[5] Ella foi escoyida pa la Cámara de l'Asamblea nes eleiciones d'abril de 1953, ganando un escañu de la circunscripción del Esequibo. Foi una de los trés muyeres que consiguieron escaños nesa eleición; dempués de la eleición, foi electa como Presidenta de l'Asamblea Llexislativa. El so partíu, yera un partíu Marxista-Leninista, opuestu al gobiernu británicu; depués de la so victoria nes eleiciones, les autoridaes coloniales decidieron derrocar del gobiernu al PPP por cuenta de medranes de que los Jagan buscaren aliances con países comunistes. Cheddi y Janet fueron encarcelaos por cinco meses, y darréu calteníos so arrestu domiciliariu por dos años más.^[6] Mientres los siguientes años, fueron víctimes d'una campaña entamada pola CIA pa caltenelos alloñaos del poder, per mediu de disturbios, campañes mediátiques pa estropiar la imaxe de los Jagan ya inclusive-y foi revocada la so ciudadanía estauxunidense.^[6]

Jagan foi nuevamente electa pal Parllamentu en 1973 y foi reelixida en 1980, 1985 y 1992, aportando a la diputada más veterana del Parllamentu, a los sos 46 años. Cheddi Jagan foi electu presidente de Guyana en 1992, y Janet Jagan convertir en primer dama. Ella representó a Guyana ante les Naciones Xuníes mientres tres meses en 1993, reemplazando temporalmente a Rudy Insanally, cuando esti foi presidente de l'Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes.

Dempués de la muerte de Cheddi Jagan, Janet Jagan foi juramentada como primer ministra,^[7] El 17 de marzu de 1997 foi juramentada como primer vicepresidenta. Jagan foi la candidata presidencial del PPP nes eleiciones d'avientu de 1997. Dempués de que'l PPP ganó les eleiciones,^[8] convertir na cuarta presidenta na hestoria d'América del Sur (dempués d'Isabel Perón d'Arxentina, Lidia Gueiler de Bolivia y Rosalía Arteaga d'Ecuador).^[9] Amás, foi la primer persona nacida n'Estaos Xuníos y la primera d'ascendencia xudía escoyida pa dirixir la nación.

Vida cultural

Janet Jagan tuvo bien arreyada na vida lliterario y cultural de Guyana. Ella publicó los primeros poemes de Martin Carter en PPP Thunder, del cual yera la editora, y sofitó la publicación de les primeres coleiciones de Carter, como The Hill of Fire Glows Rede. Jagan creía firmemente que los neños de Guyana precisaben llibros que reflexaren les sos propies realidaes. En 1993, Peepal Tree Press publicó When Grandpa Cheddi was a Boy and Other Stories, siguíu de Patricia, the Baby Manatee (1995), Anastasia the Ant-Eater (1997) y The Dog Who Loved Flowers^[10]

Enfermedá y muerte

El 1 de xunetu de 1999, dempués de que Jagan tornara de la Cume Iberoamericana-Europea en Rio de Janeiro, foi ingresada nel Joseph's Mercy Hospital St. na capital, Georgetown, por cuenta de dolores nel pechu y escosamientu. Trátase d'un ataque cardiovascular,^[11] el cual foi tratáu a tiempu foi dada d'alta alta del hospital el 3 de xunetu. Ella, más tarde, nel mes, someter a pruebes con al respective de la so condición del corazón nel Hospital Municipal de Akron en Akron, Ohio, foi dada d'alta'l 23 de xunetu. De regresu a Guyana, recibió melecines pal corazón y dixéron-y que refugar la ciruxía nun yera necesariu.

Jagan anunció'l 8 d'agostu de 1999 qu'ella arrenunciara como presidenta por cuenta del so estáu de salú, significa que yá nun yera capaz de un fuerte lideralgu, dixo que'l ministru de Finances Bharrat Jagdeo sería'l so socesor. Jagdeo, xuró'l so cargu como Presidente'l 11 d'agostu.

Nes eleiciones internes del PPP, el día 29 d'agostu, llogró algamar un escañu'l Congresu. Jagan recibiera'l segundu mayor númberu de votos (671) na eleición pa Comité Central del partíu, celebrada'l 2 d'agostu de 2008. Foi electa entós pal Comité Executivu del PPP, amás de ser escoyíu como editor del periódicu PPP Thunder, el 12 d'agostu de 2008.

Janet Jagan morrió'l 28 de marzu de 2009 nel Georgetown Public Hospital. El so cuerpu foi encenráu'l 31 de marzu de 2009.

Predecesor: Sam Hinds	Primer Ministra de Guyana 1992-1997	Socesor: Sam Hinds
Predecesor: Sam Hinds	Presidente de Guyana 1997-1999	Socesor: Bharrat Jagdeo

Referencies

1. Afirmao en: Encyclopædia Britannica Online. Identificador Encyclopædia Britannica Online: biography/Janet-Jagan. Apaez como: Janet Jagan. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
2. URL de la referencia: http://www.nytimes.com/2009/03/30/world/americas/30jagan.html?_r=1&src=tp.
3. GUYANA: Vilba de Cheddy Jagan sería primer muyer presidenta. IPS Noticies
4. Guyana Leader Was Always Her Own (Jewish) Woman. The Forward
5. legáu-de-janet-jagan/ Guyana: El legáu de Janet Jagan. Global Voices
6. A Guyana Favorite: U.S.-Born Grandmother. The New York Times
7. «Insulza destaca contribución de Janet Jagan a la democracia de Guayana» Archiváu 2016-08-10 en Wayback Machine, artículu nel sitiu web Qué (España).
8. «Janet Jagan, presidenta de Guyana», artículu nel diariu El Tiempu (Bogotá).
9. Janet Jagan foi la primer muyer del continente en ser escoyida presidenta, yá que Isabel Martínez de Perón ganó les eleiciones de 1974 (col 62 % de los votos) como vicepresidenta, al igual que Rosalía Arteaga.
10. International Who's Who of Women
11. Janet Jagan, ex presidenta de Guyana. El País