Hinduismu |
Nyāyá • Vaiśyṣika |
Aitareya Upaniṣad • Brihadaranyaka Upaniṣad |
Épica
Majabhárata • Ramayana |
Otres escritures
Smṛti • Śruti |
El Ramayana o Rāmāyáṇa (c. sieglu III e. C.) ye un testu épicu atribuyíu al escritor Vālmīki. Forma parte de los testos sagraos smṛti (testos ensin revelar direutamente por Dios, sinón tresmitíos pola tradición).
Ye una de les obres más importantes de la India antigua. Pertenez al subxéneru lliterariu de la epopeya, y ta compuestu por 24.000 versos, estremaos en 7 volumes.
Conocíu llargamente gracies a les sos numberoses traducciones, el Ramayana exerció importante influencia na lliteratura india.
La esistencia del Ramayana empieza a ser mentada na mesma dómina que'l Majábharata, aproximao nel sieglu III e. C. L'escritor bengalí Bhaktivinoda Thakur (1838-1914) afirmaba que foi escritu nel sieglu V e. C.[1]
El términu sánscritu Rāmāyáṇa, ye la treslliteración del sistema alfabetu internacional de trescripción del sánscritu) del términu orixinal रामायण 'el viaxe de Rāma' (en alfabetu devanágari, la pronunciación n'alfabetu fonéticu internacional ye [ɽaːmaː'jəɳə].[2] El nome alude a Rāma, dios hindú (Rāma significa lliteralmente ‘prestar') y āyana ‘marcha'.
El Ramayana tuvo una importante influencia na poesía sánscrita, principalmente al traviés del establecimientu de la métrica śloka. Sicasí, como'l so primu épicu, el Mahābhāaguarón, el Ramayana non solamente ye una hestoria ordinaria. Contién les enseñances de la India.
Siendo una de les más importantes obres lliteraries d'India antigua tien un fondu impautu nel arte y la cultura del subcontinente indiu y del sureste d'Asia. La hestoria de Caña tamién inspiró numberoses obres lliteraries modernes en diversos llinguaxes, ente los cualos pueden resaltase los trabayos del poeta hindú Tulsidas (sieglu XVI), y el poeta tamil Kambar (sieglu XIII).
El Ramayana non solamente ye un cuentu relixosu. El pueblu hindú empezó a colonizar el sureste d'Asia nel sieglu VIII, y establecieron dellos reinos, como'l Jemer, Mahapahit, Shailendra, Champa y Sri Vijaya. Gracies a esto, el Ramayana volvióse popular nel sureste d'Asia y manifestóse na lliteratura y na arquiteutura de los templos, particularmente en Indonesia, Tailandia, Camboya, Laos, Malasia, Birmania, Vietnam
y Filipines..
Dásharatha, rei d'Ayodhya, gracies a una mediación divina, llogra tener fíos de trés de les sos esposes: Kauśalya, Keikeyi y Sumitra. Caña ye'l mayor, fíu de Kauśalya. Bharata ye fíu de Kaikeyi. Los otros dos son ximielgos, Lakshmana y Satrughna. Caña y Bharata son azules.[3] En Mithila, una ciudá cercana, vive la formosa Sita. Cuando llega'l momentu de que Sita cásese, plantégase una prueba a los pretendientes: los príncipes tendrán de ser capaces de encordar un arcu xigante. Naide pudo nin siquier llevantar l'arcu hasta la llegada de Caña, que non solo lo alzó sinón qu'amás lo partió. Asina foi como Sita escoyó a Caña como maríu, ante les miraes de decepción de los demás aspirantes.
El rei Dásharatha decide dexar el tronu al so fíu Caña y retirase al monte pa buscar moksha (la lliberación espiritual). Toos tán contentos cola decisión, que ta acordies con el dharma. Al retirase Dásharatha, establez que'l so fíu mayor va asumir el puestu de gobernante. Toos tán d'alcuerdu, sacante Keikeyi, quien foi convencida por Manthara (la so criada) de qu'eso la arruinaría. Asina ye como, valiéndose d'un xuramentu qu'años tras fixo'l vieyu rei, convéncelu por que corone a Bharata y destierre a Caña al monte por catorce años.
El rei vese obligáu a cumplir la so pallabra y Caña, siempres obediente, retírase exiliáu al monte. Sita convence a Caña de que'l so llugar ta al so llau. Tamién el so hermanu, Lakshmana, acompañar. Bharata siéntese bien disgustáu cuando s'entera de lo qu'asocede y diríxese tamién al monte onde mora Caña pa forzalo a tornar a la ciudá. Sicasí, ésti opónse, argumentando que tienen d'obedecer al so padre. Asina, Bharata despidir del so hermanu con un abrazu y vuelve a Aydohya.
Los años pasen y Caña, Sita y Lakshmana son bien felices nel so exiliu na selva viviendo como anacoretas. Llegáu un puntu deciden instalase nel Monte Dadanka yá que ellos vivíen en diverses ermites onde los acoyeren. Sicasí, Caña y Lakshmana llueu se ven obligaos a lluchar contra los rakshasas (demonios) qu'acoradaben a los habitantes del monte de Dandaka. Un día, Surpanakha (princesa de los rakshasas) intenta seducir a Caña. El so hermanu, Lakshmana, mancar por mandatu de Caña. Enraxonada, va onde'l so hermanu Khara, quien ye unu de los más fuertes rakshasa, a pidi-y vengación. Khara , xunto al so enorme exércitu de soldaos, muerren ante les fleches de Caña. Entós Surpanakha allega aterrada onde'l so hermanu mayor Rávana, el gobernante de Lanka (pueblu de los demonios o rakshasas), y fála-y sobre Caña y la so esposa, la encantadora Sita. A sabiendes qu'un enfrentamientu direutu con Caña podía ser mortal, Rávana escurre un plan pa raptar a Sita. A sabiendes del apreciu qu'ella siente polos venaos doraos, decide que'l bruxu Maricha convertir nun venáu doráu que caltenga ocupáu a Caña y Lakshmana. Al velo, Caña cola a cazalo a pidíu de Sita, dexándola a cuidu de Lakshmana. Cuando Caña escuerre al venáu, esti al trate acorrexáu camuda a la so forma real, tresformándose en Maricha. Caña da-y muerte, pero esti na so agonía asemeya la voz de Caña pidiendo auxiliu al so hermanu. Al escuchar esto Sita, desesperada, diz-y a Lakshmana que vaya a salvalo, pero él niégase yá que Caña dio-y la orde de protexela. Llorando acusar de deseyar la muerte del so hermanu pa faela la so esposa, Lakshmana fondamente ofendíu dir en busca de Caña. Nesi momentu, Rávana aprovecha pa raptala. Djatayú, principe de les utres y amigu de Caña, decatar del raptu y trata de vencer por tolos medios a Rávana. Sicasí, la so avanzada edá nun-y dexa ser rival de Rávana y esti lo vence. Lakshmana atopa a Caña, quien -y regaña por haber dexáu sola a Sita. Al nun atopala, cai na desesperación hasta qu'atopa al morrebundu Djatayú, quien lu cunta lo asocedío.
En plenu raptu, un grupu de simios llogra ver dende los cielos a Sita glayando pola ayuda de Caña y el so hermanu; esta tíra-yos dende los aires una de les sos prendes cola esperanza de que lu demuestren a Caña de qu'ella sigue con vida. Caña llogra dar con ellos, siendo un grupu amenorgáu de monos al serviciu de Sugriva, un monu desterráu pol so hermanu mayor Bali, herederu al tronu de los simios. Informáu de lo asocedío, Caña xura da-y muerte a Bali siempres y cuando ellos dempués ayúdenlu a dar col paradoriu de Sita. Gracies a la intermediación del so conseyeru Jánuman, Sugriva llega a un alcuerdu con Caña. Sugriva va hasta Kishkindha (el reinu de los monos) y reta a Bali a un duelu, Caña, ocultu nos arbustu, da-y muerte con unu de los sos dardos. D'esa manera, Sugriva convertir nel Rei de Kishkindha. Pela so parte, Rávana llevó a Sita al so palaciu nel reinu de Lanka, pero nun puede obligala a convertise na so esposa. Sita nin siquier mirar, pos solo piensa en Caña. Llegáu'l momentu, Sugriva decide cumplir cola so pallabra y moviliza a mamplén de simios y osos a buscar el paradoriu de Sita en tolos rincones del mundu, lideraos por Djambavat (el rei de los osos) y el príncipe Angoda (fíu de Bali). Estos intentar ensin ésitu y nun ye sinón hasta l'últimu día nel cual toos decide morrer de inanición antes d'informa-y al Rei del so fracasu. Nesi momentu, apaez Sampati, el Rei de les Utres, dispuestu a taramialos; Angoda coménta-y toles penuries qu'asocedieron y recuerda aquella valiente utre Djatayú y cuan distintu yera a Sampati en nobleza . Sampati reconoz al so hermanu menor Djatayú, muertu en combate contra Ravana. Bien apenado, decide ayudar, yá que él si sabía del paradoriu del reinu de los rakshasas: el reinu de Lanka ta derrompiendo l'océanu (no que güei ye'l sur de Sri Lanka).
Nengunu simiu considérase capaz de nadar hasta la otra vera pa dar fe de que Sita sigue con vida sacante Jánuman. El conseyeru del rei Sugriva ufiertóse hai faer lo yá que él puede camudar de forma al so antoxu. Camuda la so forma adquiriendo un cuerpu cola musculatura abonda como pa dir volar por aciu la fuercia del so impulsu hasta Lanka, onde atopa a Sita. Primero que Jánuman pueda salir, los homes de Rávana prindar. Tres un xuiciu prínden-y fueu a la so cola. Con parte de la pelame amburando (anque ensin dolor dada les súpliques de Sita al Dios Agni o dios del fueu ), Jánuman fuxe saltando polos techos de les cases y ambura Lanka. Llega hasta Caña, a quien informa sobre l'allugamientu de Sita. El gran problema aniciaba en cómo tresportar l'exércitu de monos y osos hasta'l reinu de Lanka. En plena preparación, Vibhishana (hermanu de Rávana) pidiólu que devolviera a Sita, pero esti fixo casu omiso, confiáu del so poder. Decepcionáu, decide abandonalo y siguir a Caña. Per otru llau, Caña trata de consiguir el sofitu de la divinidá del mar. Esta apuerta hai ayudar los, pero non por aciu la construcción d'una ponte. Por aciu intervención divina, les moles (piedres xigantes) que l'exércitu de monos y osos tiraba al mar formaron una especie de camín ente la India y Lanka. A lo último enfréntense los exércitos de Caña y Rávana. N'esaniciando a dellos hermanos de Rávana (ente ellos Kumbakarna), el príncipe Indrajit fai actu de presencia. Llogra ganar a tol exércitu de los simios, a Caña y Lakshmana gracies a los sos poderes místicos como'l de la desapaición o la invocación de culiebres. Dexó a Lakshmana en cantu de la muerte, pero esti termina siendo rescatáu por Jánuman. Al tornar Indrajit, Lakshmana disponer a enfrentalo nun combate a muerte, que termina cola derrota del fíu de Rávana. Enteráu d'esto, y ante la inminente derrota de les sos tropes frente al exércitu de Sugriva, un enraxonáu Rávana sale del so castiellu dispuestu a lluchar. Caña atopa en Rávana a un terrible adversariu, anque finalmente llogra ganalo cola flecha de Brahma.
Caña llibera a Sita, anque esti despreciar frente a los pueblos de los simios, osos y rakshakas ante la posibilidá d'adulteriu, dau l'enllargáu tiempu que tuvo raptada por Rávana (alredor d'un añu). Ella fondamente murniu sométese voluntariamente a la prueba de fueu (la foguera) pa dar testimoniu públicu de la integridá de la so pureza. El dios Agni intercede por ella faciendo que'l fueu nun lu afecte no absoluto; nesi momentu, les llapaes tomen formen humana y ayuden a salir a Sita, quien da muestra definitiva de la so integridá. Los dioses complacíos pola xesta de Caña confiésen-y el so naturaleza divina. De la mesma, el so padre Dásharatha anúncia-y el términu de los 14 años d'exiliu, estimándo-y yá que al caltener la so pallabra de pies él va dir al paraísu. Cola ayuda de Vibhishana, Caña torna xunto a Sita a Ayodhiá, onde'l pueblu y Bharata proclamar como'l so nuevu rei.
El Ramayana de Valmiki, la versión más antigua del Ramayana, ye la base de diverses versiones del Ramayana que prevalecen en distintes cultures. El testu sobrevivió en numberosos manuscritos parciales o completos, tando'l más antiguu datáu nel sieglu XI de la era cristiana.[4]
El testu actual del Ramayana de Valmiki llegó a nós al traviés de dos versiones distintos, procedentes del Norte y el Sur d'India. Foi estremáu tradicionalmente en siete libros, que traten de la vida de Caña dende la so nacencia hasta la so muerte.
Hubo munches especulaciones sobre si'l primeru y l'últimu capítulu del Ramayana de Valmiki fueron escritos por dichu autor. Munchos espertos creen que son parte integral del llibru, a pesar de les diferencies d'estilu y delles contradicciones nel conteníu ente estos y el restu del llibru.[5] Estos capítulos contienen la mayoría de les referencies mitolóxiques que s'atopen nel Ramayana, como la so milagrosa nacencia y la so naturaleza divina, según les numberoses lleendes sobre Rávana.