Shimon Peres

Premiu Nobel de la Paz

Shimon Peres
9. Presidente d'Israel 13 xunu 2007 - 28 xunetu 2014 ← Moshé Katsav ^(es) - Reuven Rivlin → miembro de la Knéset ^(es) 17 abril 2006 - 13 xunu 2007 Ministru de Rellaciones Esteriores d'Israel 7 marzu 2001 - 2 payares 2002 ← Shlomo Ben Ami ^(es) - Benjamin Netanyahu → vice primer ministro de Israel ^(es) 7 marzu 2001 - 2 payares 2002 8. Primer Ministru d'Israel 4 payares 1995 - 18 xunu 1996 ← Isaac Rabin - Benjamin Netanyahu → Ministru de Defensa d'Israel 4 payares 1995 - 18 xunu 1996 ← Isaac Rabin - Yitzhak Mordechai → Ministru de Rellaciones Esteriores d'Israel 14 xunetu 1992 - 22 payares 1995 ← David Levy ^(es) - Ehud Barak → Ministru de Finances d'Israel 22 avientu 1988 - 15 marzu 1990 ← Moshe Nissim - Isaac Shamir ^(es) → Ministru de Rellaciones Esteriores d'Israel 20 ochobre 1986 - 23 avientu 1988 ← Isaac Shamir ^(es) - Moshe Arens → 8. Primer Ministru d'Israel 13 setiembre 1984 - 20 ochobre 1986 ← Isaac Shamir ^(es) - Isaac Shamir ^(es) → Ministro de Servicios Religiosos de Israel ^(es) 13 setiembre 1984 - 23 avientu 1984 Primer Ministru d'Israel 22 abril 1977 - 21 xunu 1977 ← Isaac Rabin - Menájem Beguín ^(es) → Ministru de Defensa d'Israel 3 xunu 1974 - 20 xunu 1977 ← Moshé Dayán ^(es) - Ezer Weizman → Ministru de Tresporte d'Israel 1r setiembre 1970 - 10 marzu 1974 ← Ezer Weizman - Aharon Yariv → Ministru de Comunicaciones d'Israel 1r setiembre 1970 - 10 marzu 1974 ← Elimelekh Rimalt - Aharon Uzan → ministru ensin cartera d'Israel 15 avientu 1969 - 22 avientu 1969 Viceministru de Defensa d'Israel 23 avientu 1964 - 25 mayu 1965 Viceministru de Defensa d'Israel 1r xunetu 1963 - 22 avientu 1964 Viceministru de Defensa d'Israel 6 payares 1961 - 26 xunu 1963 Viceministru de Defensa d'Israel 21 avientu 1959 - 2 payares 1961 miembro de la Knéset ^(es) 30 payares 1959 - 17 xineru 2006
Vida
Nacimientu	Višnieva ^(es) , 2 d'agostu de 1923[1]
Nacionalidá	Segunda República Polaca  (1923 - Mandatu Británicu de Palestina  (11 avientu 1943 -  14 mayu 1948)[2] Israel  (1948 -  2016)
Muerte	Centro Médico Sheba ^(es) [3], 28 de setiembre de 2016[4] (93 años)
Sepultura	Nation's Great Leaders Graves ^(en)
Causa de la muerte	hemorraxa cerebral
Familia
Padre	Yitzhak Perski
Madre	Sara Meltzer
Casáu con	Sonia Peres (1945 – m. 2011)
Fíos/es	Tsvia Walden Yoni Peres Hemi Peres
Familia	ver Lauren Bacall (prima hermana ^(es) ) Lauren Bacall (prima segunda ^(es) )[5]
Estudios
Estudios	Universidá de Nueva York New School for Social Research ^(es) The New School ^(es) Universidá de Harvard Ironi Alef High School ^(en)
Llingües falaes	inglés[6] francés[6] hebréu[7] rusu[8] polacu
Oficiu	políticu, escritor, poeta, ministru
Participante Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2014 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2013 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2015 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2016 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2004
Llugares de trabayu	Xerusalén
Emplegadores	Mosad
Premios	ver Order of Mono doctor honoris causa pol Institutu Estatal de Rellaciones Internacionales de Moscú [9] Grand Star of the Decoration for Services to the Republic of Austria doctor honoris causa pola Universidá Bar Ilán Order for Merits to Lithuania Orde de San Miguel y San Xurde Premio Steiger Orden del Príncipe Yaroslav el Sabio, 1° grado Orde al Méritu de la República d'Austria Orde de Stara Planina caballeru de la Lexón d'Honor Comendador de la Lexón d'Honor  (1957) Yakir Ashdod  (1986) [10] Premiu Félix Houphouët-Boigny  (1993) Premiu Nobel de la Paz  (1994) [11] Premio Libertad  (1996) Medaya de La Llibertá de Filadelfia  (4 xunetu 1996) [12] doctor honoris causa pola Universidá d'Alcalá  (1997) [13] doctor honoris causa pola Universidá de Liexa  (1998) [[]]  (10 agostu 1999) [14] Planetary Consciousness Prize  (2002) Osgar  (2003) Golden Plate Award  (2003) [15] Orde del Sol de Perú  (23 mayu 2005) Honorary doctor of the Bilkent University  (2007) honorary doctor of University College London  (18 payares 2008) Caballeru de la Gran Cruz de la Orde de San Miguel y San Jorge  (20 payares 2008) Medaya Presidencial de la Llibertá  (13 xunu 2012) [16] Global Citizen Awards  (2014) [17] Medaya d'Oru del Congresu de los Estaos Xuníos  (19 mayu 2014) Premio Libertad  (2015) Solomon Bublick Award  (31 mayu 2015)
Creencies
Relixón	xudaísmu
Partíu políticu	Kadima ^(es) (de 2005 a 2016) Partíu Llaborista Israelín (de 1968 a 2005) Rafi ^(es) (de 1965 a 1968) Mapai ^(es) (de 1959 a 1965)
IMDb	nm0673364

Szymon Persky, (2 d'agostu de 1923, Višnieva ^(es)  – 28 de setiembre de 2016, Centro Médico Sheba ^(es) ) ^[18], más conocíu como Shimon Peres (hebréu: שִׁמְעוֹן פֶּרֶס foi un políticu, parllamentariu, estadista, escritor y poeta israelín, dos veces primer ministru d'Israel (1984-1986 y 1995-1996) y presidente del Estáu d'Israel dende 2007 hasta 2014. Foi gallardoniáu col Premiu Nobel de la Paz, conxuntamente con Isaac Rabin y Yasser Arafat, en 1994. Tres una carrera política de más de 50 años, en 2007 foi propuestu pol partíu Kadima pa la eleición presidencial. Foi designáu presidente d'Israel pol Parllamentu israelín el 13 de xunu y asocedió a Moshé Katsav el 15 de xunetu por un periodu de siete años, a la edá de 84 años.^[19][20][21]

Biografía

Primeros años

Shimon Peres nació como Szymon Persky el 2 d'agostu de 1923 en Wiszniew, Polonia (actual Vishnyeva, en Bielorrusia), nel senu d'una familia xudía llaica de clase media. El so padre, Isaac ("Guetzl") Persky, yera un empresariu maderero de posición acomodada, en cuantes que la so madre, Sara Meltzer, yera profesora de llingua rusa y bibliotecaria. El so güelu maternu yera'l rabín Tzvi Hirsch.^[22] Les idees sionistes de los sos padres, bien populares ente los xudíos d'aquel entós, sumar a la fola d'antisemitismu qu'afaró a la Europa Oriental de la dómina. El so padre decidió dise a Mandatu británicu de Palestina Palestina, daquella baxu mandatu británicu, pa preparar la emigración de tola familia, que se concretó finalmente en 1935.^[23] El restu de la familia, ente ellos los güelos maternos de Shimon, tíos y demás, que decidieron quedase, corrieron peor suerte: pocos años más tarde, al llegar los nazis a l'aldega, fueron zarraos xunto al restu de los xudíos na sinagoga local y quemaos toos vivos.^[22]

Adolescencia y mocedá

En 1934 emigró a Palestina.^[23] Al llegar a Palestina a la edá de 11 años, Shimon Peres empezó a cursar estudios secundarios nel colexu Gueula de Tel Aviv, y darréu foi a vivir y a estudiar al internáu agrícola de Ben Shemen. En 1940, a los 17 años, entró nel grupu fundacional del kibutz Alumot, nes cercaníes del mar de Galilea.

Maduror

En 1945 casóse con Sonia Gelman.

Peres yera primu hermanu, per llinia paterna, de l'actriz d'Estaos Xuníos Lauren Bacall, nacida Betty Joan Perske (Persky) y fía de xudíos polacu-rumanos emigraos.^[24]

Fallecimientu

El 13 de setiembre de 2016, a la edá de 93 años, Shimon Peres sufrió un accidente cerebrovascular y foi hospitalizáu nel Centru Médicu Sheba d'Israel. Pal 27 de setiembre la so condición empioró y reportóse que sufriera dañu cerebral irreversible y un fallu masivu de los órganos.^[25] Finó a otru día.^[26]

Trayeutoria política

Isaac Rabin, Bill Clinton y Yasser Arafat mientres los Alcuerdos d'Oslu, 13 de setiembre de 1993.

Militante sionista dende'l primer momentu, xunir a la Haganá en 1947 tomando responsabilidá en diverses árees de defensa y alquisición d'armamentu.^[23] Al crease'l Estáu d'Israel en 1948, Peres integrar nel grupu de persones d'enfotu del Primer Ministru David Ben-Gurión.^[27]

A los 29 años, foi direutor xeneral del Ministeriu de Defensa dende 1953 hasta 1959.^[23] Foi unu de los fundadores del Centru d'Investigación Nuclear nes industries de Dimona y aeroespacial.

En 1959 foi escoyíu per primer vegada a la Knesset pol partíu Mapai.^[23]

Foi miembru de la Knesset, la coalición y l'oposición, mientres 48 años consecutivos. Desempeñóse como presidente del Partíu Llaborista dende 1977 hasta 1992.

En dos causes tuvo'l cargu de primer ministru: ente 1984 y 1986, los resultaos de les eleiciones de la Oncena Knesset nun pudieron llograr la victoria foi'l primer sistema, y el Likud encabezáu por Itzjak Shamir. Dambes partes decidieron celebrar un "alcuerdu de rotación", que se va utilizar pa cada unu de los dos líderes como primer ministru.

Ente payares de 1995 y mayu de 1996, dempués del asesinatu de Yitzhak Rabin, asumió'l cargu a Benjamín Netanyahu, dempués de les eleiciones decimocuarta pal Knesset y el primer ministru.

Peres sirvió como Ministru d'Asuntos Esteriores nel segundu gobiernu d'Isaac Rabin, siendo unu de los líderes del procesu d'Oslu, una serie de negociaciones ente Israel y la OLP que llevó a un alcuerdu de paz, l'Alcuerdu d'Oslu.^[23] Por esi llogru, Peres recibió'l Premiu Nobel de la Paz xunto con Yasser Arafat y Isaac Rabin en 1994.^[28]

A principios de 2006, en perdiendo les eleiciones internes d'Avodá contra Amir Péretz, Peres retirar de Avodá y pasó a Kadima, partíu formáu unes poques selmanes dempués por Ariel Sharón al dixebrase del Likud. Foi'l númberu dos de la llista de Kadima pa les eleiciones a la Knesset.

Cargos

A los 84 años Peres foi escoyíu presidente d'Israel, cargu qu'ocupó hasta'l 24 de xunetu de 2014. Enantes foi miembru de la Knesset mientres 48 años, y ocupó numberosos cargos gubernamentales, incluyendo'l cargu de Primer Ministru d'Israel en dos causes.

• Secretariu Xeneral del movimientu xuvenil Hanoar Hai'oved Vehalomed 1943
• Responsable de personal y compra d'armes de la Haganá 1948
• Vicedireutor Xeneral del Ministeriu de Defensa 1952
• Direutor Xeneral del Ministeriu de Defensa d'Israel 1953-1959
• Miembru de la Knesset 1959-2007
• Viceministru de Defensa 1959-1965
• Ministru d'Absorción ya Inmigración 1969
• Ministru de Tresporte y Comunicaciones 1970-1974
• Ministru de Defensa 1974-1977; 1995-1996
• Líder del Partíu Llaborista 1977-1992; 1995-1996; 2003-2005
• Vicepresidente de La Internacional Socialista 1978
• Primer Ministru 1984-1986; 1995-1996
• Vizprimer Ministru 1986-1990; 2004-2007
• Ministru de Rellaciones Esteriores 1986-1988; 1992-1995; 2001-2003; 2004-2005
• Ministru d'Economía d'Israel 1988-1990
• Presidente de la oposición na Knesset 1990-1992;
• Ministru de Desenvolvimientu Rexonal 1999-2001; 2006-2007
• Presidente d'Israel 2007-2014

Obres

• El próximu pasu (hebréu, "Hashalav habá"), Am Hasefer, 1965.
• La fonda de David (inglés, "David's Sling"), Weidenfeld & Nicholson, 1970. ISBN 0-297-00083-7
• Güei ye'l futuru (hebréu, "Ka'et mayar"), con Jagai Éshed, Keter, 1978.
• D'estos homes: Siete fundadores del Estáu d'Israel (inglés, "From These Men: Seven Founders of the State of Israel"), Weidenfeld and Nicolson, 1979. ISBN 0-297-77629-0
• La fuercia de vencer: Entevistes con Yoel Jonatán (francés, "La force de vaincre: Entretiens avec Joëlle Jonathan"), -y Centurion, 1981. ISBN 2-227-32027-3
• Diariu de Entebe (hebréu, "Yomán Entebe"), Yediot Ajaronot, 1991. ISBN 965-248-111-4
• Con Arie Naor, El nuevu Mediu Oriente (inglés, "The New Middle East"), New York: Henry Holt & Co, 1993. ISBN 0-8050-3323-8
• Diariu de llectura: Cartes a escritores (hebréu, "Yomán keri'á: mijtavim lesofrim"), Yediot Ajaronot, 1994. ISBN 965-482-003-X
• Oriente Mediu, a cero, Grijalbo, 1994. ISBN 84-253-2622-2 (español)
• La llucha pola paz: Memories (inglés, "Battling for Peace, Memoirs"), ed. David Landau, Nueva York, Random House, 1995. ISBN 0-679-43617-0
• Conversaciones con Shimon Peres (francés, "Conversations avec Shimon Peres"), con Robert Littell, Gallimard, 1997. ISBN 2-07-040443-9
• Pol futuru d'Israel (inglés, "For the Future of Israel"), con Robert Littell y Avi Guil, Baltimore y London, The Johns Hopkins University Press, 1998. ISBN 0-8018-5928-X
• Una vida pa la paz, con Robert Littell, Grupu Editorial Norma, 1998. ISBN 958-04-4471-4
• Un viaxe imaxinariu: Con Teodoro Hertzl n'Israel (inglés, "The Imaginary Voyage :With Theodor Herzl in Israel"), 1999, ISBN 1-55970-468-3
• Que sala'l sol (francés, "Que le soleil se lève"), Odile Jacob, 1999. ISBN 2-7381-0599-8
• Tiempu de guerra, tiempu de paz (inglés, "A Time for War, A Time for Peace"), Éditions Robert Laffont, 2004. ISBN 2-221-09903-6

Bibliografía

• Abrams, Irwin, Nobel Lectures, Peace 1991-1995, World Scientific Publishing Co, Singapore 1999. (inglés).
• Azulay-Catz, Orly, L'home que nun supo ganar: Shimon Peres na trampa de Sísifo, Sifrei Miskal, 1996. (hebréu).
• Chigre-Zohar, Michael, Como l'ave fénix: Biografía de Shimon Peres, Sifrei Miskal, 2005. ISBN 965-511-393-0 (hebréu).
• Cotler, Yair, El mierlu y el cuervu: Shimon Peres y Ariel Sharón al desnudu, Yarón Golán, 2002. (hebréu).
• Eytan, Freddy, Shimon Peres na encruciada del destín, Editions du Rocher, 1996. ISBN 2-268-02286-2
• Gordon, José, De la imaxinación na política: Shimon Peres, ex-primer ministru israelín, Revista Siempres!, Méxicu, Edicional Siempres, Númberu 2330, febreru de 1998, páx.59. (español)
• Golán, Mati, Camín a la paz: Biografía de Shimon Peres, Warner Books, 1989. ISBN 0-446-51425-X (inglés).
• Keren, Mijael, Profesionales versus populismu: El gobiernu de Peres y la democracia, State University of New York Press, 1995. ISBN 0-7914-2564-9 (inglés).
• Misgav, Jaim, El mar yá nun ye'l mesmu: Shimon Peres, Sifriat Po'alim, 2004. (hebréu).

Ver tamién

• Israel
• Primer Ministru d'Israel
• Partíu Llaborista Israelín
• Presidente d'Israel

Referencies

1. Afirmao en: Find a Grave. Identificador Find a Grave: 170646406. Apaez como: Shimon Peres. Data de consulta: 1r agostu 2022. Llingua de la obra o nome: inglés.
2. Fichero digitalizado en Wikimedia Commons: Government%20of%20Palestine%27s%20naturalization%20dossier%20for%20Szymel%20Perski.pdf.
3. «הנשיא וראש הממשלה לשעבר שמעון פרס הלך לעולמו בגיל 93» (hebréu). Ynet. Consultáu'l 28 setiembre 2016. «לפני שבועיים אושפז פרס בבית החולים שיבא לאחר שלקה באירוע מוחי קשה. הוא נלחם על חייו מאותו יום, ובין היתר ביקרו אותו הנשיא המכהן ריבלין וראש הממשלה נתניהו. אתמול חלה הידרדרות דרמטית במצבו, והלילה הלך לעולמו,»
4. «Shimon Peres, former president and veteran Israeli statesman, dies at 93» (inglés). Jerusalem Post (28 setiembre 2016). Consultáu'l 28 setiembre 2016.
5. Afirmao en: Geni.com. Perfil en Geni.com: 6000000002251346778. Data de consulta: 26 ochobre 2020. Llingua de la obra o nome: distintes llingües.
6. «חה"כ שמעון פרס». Knesset.
7. Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
8. Identificador CONOR.SI: 60406627. Afirmao en: CONOR.SI.
9. «Honorary Doctorates» (inglés). Institutu Estatal de Relaciones Internacionales de Moscú. Archiváu dende l'orixinal, el 29 xunu 2019. Consultáu'l 29 xunu 2019.
10. URL de la referencia: https://ashdodnet.com/%D7%97%D7%93%D7%A9%D7%95%D7%AA-%D7%90%D7%A9%D7%93%D7%95%D7%93/%D7%94%D7%9C%D7%95%D7%98-%D7%94%D7%95%D7%A1%D7%A8-%D7%94%D7%A7%D7%A8%D7%99%D7%94-%D7%A2%D7%9C-%D7%A9%D7%9D-%D7%A0%D7%A9%D7%99%D7%90-%D7%94%D7%9E%D7%93%D7%99%D7%A0%D7%94-%D7%9C%D7%A9%D7%A2%D7%91%D7%A8-%D7%A9%D7%9E%D7%A2%D7%95%D7%9F-%D7%A4%D7%A8%D7%A1-%D7%A0%D7%97%D7%A0%D7%9B%D7%94-%D7%91%D7%90%D7%A9%D7%93%D7%95%D7%93-%D7%95%D7%99%D7%93%D7%90%D7%95-476055.
11. URL de la referencia: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1994/.
12. URL de la referencia: https://constitutioncenter.org/liberty-medal/recipients/king-hussein-shimon-peres.
13. URL de la referencia: https://www.uah.es/es/conoce-la-uah/la-universidad/actos-academicos-e-institucionales/doctores-honoris-causa/SHIMON-PERES/.
14. «Diario Oficial de la República Francesa» (francés).
15. URL de la referencia: https://achievement.org/achiever/shimon-peres/.
16. URL de la referencia: https://www.senate.gov/pagelayout/reference/two_column_table/Presidential_Medal_of_Freedom_Recipients.htm. Data de consulta: 12 xineru 2017.
17. URL de la referencia: https://www.atlanticcouncil.org/events/flagship-event/global-citizen-awards/previous-gca-recipients/.
18. «Former Israeli leader Shimon Peres dies» (inglés) (27 de setiembre de 2016). Consultáu'l 27 de setiembre de 2016.
19. Profile: Shimon Peres
20. Axencia EFE (13 de xunu de 2007). «Simon Peres, escoyíu presidente d'Israel». Consultáu'l 30 de setiembre de 2009. «Peres aseguró que va ser 'presidente de tolos israelinos' ensin distinción»
21. ««Shimon Peres, celebráu cola so poesía.»». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-10-16.
22. נאום ההשבעה של שמעון פרס כנשיא המדינה
23. Mitchell Bard y Moshe Schwartz (2005). 1001 Facts Everyone Should Know about Israel. Lanham, Md, Rowman & Littlefield, páx. página 50. ISBN 9780742543584. Consultáu'l 11 d'ochobre de 2014.
24. «Peres: Not such a bad record after all.» The Jerusalem Post. Consultáu'l 22 de febreru de 2011.
25. Jerusalem Post. «Empiora la condición de Peres». Consultáu'l 28 de setiembre de 2016.
26. BBC. «Muerre Shimon Peres, el ex-presidente d'Israel que pensó que los palestinos podríen aportar a los sos "amigos más cercanos"». Consultáu'l 28 de setiembre de 2016.
27. Biografía. Fundación CIDOB.
28. The Nobel Peace Prize 1994.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Shimon Peres.

• Biografía de Shimon Peres nel sitiu del Ministeriu de RREE israelín
• Shimon Peres nel sitiu de la Knesset (n'inglés)
• Biografía de Shimon Peres nel sitiu oficial de la Fundación Nobel (n'inglés)
• El Centru Peres pa la Paz (n'inglés)
• Biografía, entrevista y semeyes de Shimon Peres (n'inglés)
• Biografía de Shimon Peres nel sitiu de l'Axencia Xudía Archiváu 2006-08-08 en Wayback Machine (n'inglés)
• Biografía de Shimon Peres por CIDOB (n'español)

Predecesor: Ezer Weizman	Ministru de Tresporte d'Israel 01/09/1970-10/03/1974	Socesor: Aharon Yariv
Predecesor: Isaac Shamir	Primer ministru d'Israel 1984-1986	Socesor: Isaac Shamir
Predecesor: Isaac Rabin	Primer ministru d'Israel 1995-1996	Socesor: Benjamín Netanyahu
Predecesor: Moshé Katsav	Presidente d'Israel 2007-2014	Socesor: Reuvén Rivlin
Predecesor: Nelson Mandela Frederik de Klerk	Premiu Nobel de la Paz 1994	Socesor: Joseph Rotblat