Solana del Pino | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella-La Mancha | ||||
Provincia | provincia de Ciudá Real | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcaldesa de Solana del Pino (es) | Juliana Duque Fernández | ||||
Nome oficial | Solana del Pino (es)[1] | ||||
Códigu postal |
13593 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 38°28′00″N 4°04′22″W / 38.466666666667°N 4.0727777777778°O | ||||
Superficie | 180 km² | ||||
Altitú | 743 m | ||||
Llenda con | Andújar, Fuencaliente, Hinojosas de Calatrava y Mestanza | ||||
Demografía | |||||
Población |
329 hab. (2023) - 171 homes (2019) - 153 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0.07% de provincia de Ciudá Real | ||||
Densidá | 1,83 hab/km² | ||||
ciudad-real.es… | |||||
Solana del Pino ye un conceyu español, asitiáu na provincia de Ciudá Real, perteneciente a la comunidá autónoma de Castiella-La Mancha.
Ta asitiáu a los pies de Sierra de la Humbría de Alcudia, nes cercaníes de Sierra Madrona y el ríu Robledillo pertenecientes al Sistema Mariánico, con una altitú media de 740 msnm.
Solana del Pino, conceyu del partíu de Puertollano (Ciudá Real), con 383 habitantes en 2013, y un términu municipal de 18.08 hai; nel que ta incluyíu l'anexu de Tiñoses, y qu'hasta l'añu 1891 dependió de Mestanza; ta asitiáu na llende meridional del Campu de Calatrava históricu y metanes Sierra Morena a que la so subzona xeográfica pertenez na so casi totalidá, menos l'estremu norte que forma parte del Valle de Alcudia; tol términu correspuende a la cuenca fluvial del Guadalquivir, onde van parar les sos agües al traviés de los ríos Montoro y Robledillo afluentes del Jándula, y el Valmayor afluente de la Yegües; les sierres Humbría de Alcudia, Madrona, Torrecilla y otres, traviesen llonxitudinalmente el términu en direición E. a O., polo que resulta ser unu de los más accidentaos de tol territoriu, confina al N. colos de Hinojosas y Mestanza, al E. el mesmu de Mestanza, al S. col d'Andújar de la provincia de Xaén, y al O. el de Fuencaliente.
Por ser de moderna fundación, yá que namái figura col nome de Solana del Pino dende fines del sieglu XVIII, y habese integráu nél otres pequeñes agrupaciones urbanes pa formar una aldega dependiente de Mestanza, creemos que'l topónimu escarez de relevancia, describiendo namái la carauterística d'una determinada paraxa empobinada al mediudía y onde destacaría un exemplar de pinu, especie pocu frecuente na zona polo que la suel ser escoyer como distintivu, como vemos tamién, yá en 1189, cola Cabeza del Pinar, asitiada nel inmediatu términu de Fuencaliente.
Solana del Pino nucleu de población rural allugáu nel sur del Valle de Alcudia, con una estensión de 17.425 hai, partíes de la siguiente forma: 500 hai, son propiedá del Conceyu, dedicaes a camperes, Rabiza, Redonda y Riscales. 2.575 hai, propiedá de Icona y Cotos de Caza Mayor (2.000 hai, tán poblaes de pinu piñonero y pinu pinaster. 575 hai, de monte baxu con: jaras, yérbadu, encina, caxigal, rebollo, etc.), 14.350 hai. de propiedá particular. Na so mayoría dedicaes a "Coto de Caza", que los sos propietarios nun moren na llocalidá.
Teniendo un censu de 442 hab., los sos habitantes reales pue ser una cifra daqué menor mientres los meses d'iviernu, cuando delles persones mayores dir de temporada colos fíos residentes en Madrid o en Barcelona. Sicasí, la población xube en dómines branices y festives de la siguiente forma: 70% pel branu y fiestes patronales; 50% Selmana Santa y Navidá y 10% fines de selmana.
El conceyu, que tien una superficie de 180,08 km²,[2] cuenta según el padrón municipal para 2015 del INE con 353 habitantes y una densidá de 2,02 hab./km².
Gráfica d'evolución demográfica de Solana del Pino ente 1897 y 2015 |
Población de derechu según los censos de población del INE.[3] Población según el padrón municipal de 2015.[4] |
Nel Censu de 1897 apaez esti conceyu porque se segrega del conceyu de Mestanza.
Pola so cercanía a les conocíes pintures rupestres de Fuencaliente, asitiar nel términu otres delles muestres d'arte prehistórico pol esplorador francés Henri Breuil na primer parte d'esti sieglu.
Nesti concienzudo trabayu, que nun foi darréu siguíu nin ampliáu polos nuesos arqueólogos, alcuéntrense tres grupos de pintures na sierra de la Humbría de Alcudia que bautiza col nome de Covatilla, Collada de la Águila y Peñón Mariellu, los que tán asitiaos nel Mapa Arqueolóxicu Provincial so los respeutivos númberos 190, 191 y 192, atopándose esti postreru bien próximu al propiu pueblu.
Paez probable qu'una paciente esploración del términu apurriría nuevos afayos d'esti tipu, y otres muestres d'análoga dómina, como se tuvo ocasión de comprobar l'añu 1969 cuando actuó un grupu d'arqueólogos acompañaos por un activu rapazu de la llocalidá (José Canales), que a pesar de ser sordomudu dirixir a la Comisión de Monumentos comunicando los sos descubrimientos, ente los que s'atopaba una piedra con insculturas asitiada na vera derecha del Robledillo, sobremanera lo cual informóse por escritu.
Cuando la Reconquista, tol territoriu qu'ocupa l'actual términu atopábase entendíu nes llendes de Mestanza, polo que se puede fundamentadamente suponer que na dómina musulmana tamién dependería de dichu castiellu, únicu qu'esistía nun gran radiu.
Nel llibru de la Montería d'Alfonsu XI, méntense dellos puntos asitiaos "...na otra sierra que ye allende el Campu de Alcudia...", tales como'l Puertu del Romí, Navagirote, la sierra del puertu Lebrachos, la Foz del Montoro, etc. Según otros que nun llogremos identificar, anque correspuenden a la zona, tando los que citamos nominalmente na sierra de la Humbría de Alcudia, en que la so ladera sur ta asitiáu'l pueblu.
Asina mesmu pola so despoblación y acentuáu relieve tou esti términu, salvo la devesa de les Tiñoses, taría entendíu nos Baldíos Comunes en que'l so aprovechamientu participaben los varios pueblos de la zona, y por ello apaecen incluyíos nel pleitu surdíu en 1522 ente los conceyos de Puertollano y Mestanza sobre los baldíos del Montoro. Los que prosiguieron en 1543, esistiendo una bulda de 1546 sobre'l mesmu asuntu, siguiendo'l pleitu en 1621, el que se refier ente otros a los montes güei del términu de Solana del Pino. Per otra parte los únicos diezmos que los algamar yeren los de Cervunos o de Montarancia, qu'entendíen colleches propies de sierres, como'l ganáu cabrío, los ensames, miel y cera, etc. La perceición d'estos diezmos de la Montacaría llevaba aneja la dependencia de la encomienda de Mestanza, que costeaba el cultu na Virxe de l'Antigua a que la so ermita correspondíen los vecinos qu'habitaben na zona onde dempués se fundó Solana del Pino, como se comprueba por tar la so ilesia xunida hasta cierta dómina.
De 1574 ye una escritura pola que'l comendador de Mestanza concede un molín a censu efitéutico ente'l ríu Montoro y la devesa de les Tiñoses, por tantu l'actual términu municipal. En 1593 ye l'informe sobre la devesa de Alcudia na que s'asignen al "Cuartel de les Tiñoses", siete millares de yerba, con un total de 24.183 cuerdes de cuarenta vares en cuadru, qu'a 1.118 m por cuerda suponen 2.703 hai. D'este mesmu informe sobre Alcudia, y na Representación qu'unu de los sos autores, l'alministrador d'encomiendes D. Juan Dominicu Quirico alzó nel añu 1602, ye'l siguiente datu:"...nes tiñoses...se llabró y semó un gran cachu, y de lo meyor, que dicen que l'emperador en gloriosa memoria conceder, por mercé, a un fidalgu de los Treviños de Ciudá Real, que los sos herederos tener y gocien agora, y por habese cansáu de llabrar y semar góciense y aprovechen de la campera col so ganáu...", tal tierra de llabor tea probablemente asitiada nel millar del Alhorín, unu de los entendíos nesta devesa, pero amás dientro de les llendes xeográfiques del valle esistía tamién otra tanta superficie de tierra montuosa que pasu ente pasu foi tresformándose en pacionales, como ye "...el terrén de fora de les Tiñoses..." que figura nel Estáu de 1768, qu'entós se calculó en mediu quintu, y otros terrenes aplicaos de la humbría que calculemos n'unión cola devesa nunes 5.000 hai quemar, alzando una ilesia con pila bautismal en 1791, xunida a la de "Vera de l'Antigua" y dependencia de la parroquia de Mestanza.
En 1826 asignábense-y yá 123 vecinos y 513 habitantes, y en 1848 cuntaba con cien vecinos y 396 almes. Dende 1873 yera yá independiente ello ye que y en 2 d'abril de 1891 dir por declarase asina formalmente pola Diputación Provincial. Nel so términu y na parte que mira al Valle de Alcudia atópase'l balneariu de les Tiñoses, con agües melecinales de gran prestíu comarcal, anexu qu'en 1950 llegó a tener 88 edificios y 419 habitantes. L'antigüedá d'esti balneariu debe de ser grande, una y bones la devesa que tomó nome d'él figura yá nos principios del sieglu XVI.
Años de censu de la población | 1826 | 1848 | 1887 | 1897 | 1950 | 1974 | 1998 | 2004 |
Habitantes del pueblu | 513 | 396 | 933 | 897 | 2,219 | 1,473 | 565 | 442 |
( CLAVE:.........El mio: Miñano, Mz: Madoz, Ce: Censos citaos por Hervás, Mo: Dicc. Movimientu, Dip: Revista Diputación) Cuntamos solo con esta curtia serie dende'l sieglu XIX, que la so curva ye análoga a la d'otros nucleos urbanos enclavaos en terrenes pocu aptos pa l'agricultura. Por esta razón y pola so relativa proximidá al centru industrial de Puertollano, a que la so zona d'influencia pertenez, el descensu por emigración en dómina recién algama la cota del 35,5 %, y entá creemos va siguir progresando.
La economía de Solana del Pino ta basada en dos factores principales: La ganadería y los programes especiales d'ayuda a zones rurales ablayaes. A estos puntos puede añader l'empléu temporal de los retenes contra quemes nel branu y de les monteríes na temporada iverniza, según l'empléu ocasional que surde nel sector de la construcción nes reformes de viviendes o la so nueva construcción. A esto suma como una ayuda a la economía familiar, el cultivu d'un güertu d'amenorgaes proporciones y la cría d'animales de granxa. Tamién la recoyida de l'aceituna nes olives familiares aprove d'aceite pal consumu añal. Hai aprox. 10 ganaderos con recielles d'oveyes y cabres, asitiaos na aguada del Valle de Alcudia nes camperes de "La Vera" y, en menor cuantía, na aguada de "Sierra de La Solana".
Hai trés pequeños comercios abastecíos dende Puertollano, nengunu d'ellos dedicaos a la venta de productos artesanales, ente los que convien destacar: Encaxe de boliyos, ganchiyu, madera, cuernu, corchu, bordaos a mano... Tamién hai seis bares na llocalidá: "Los Manchegos" de Tasín, "Los Hermanos" de Vangel (onde tamién ponen comíes), "Luisfer y Conrad"(cola discoteca del pueblu), "Pub Paradise" de Hortensio, "La Traviesa" de Sito (con tapes de carne de venado na dómina de monteríes), onde puede xugase a les cartes, al truque sobremanera, y pasar un ratu prestosu´, y "Anká Loren" de Lorenzo y Mariluz (con especialidá de "migues serranes" tolos sábados) onde, amás de pasar un ratu prestosu, puede tomase una ducha refrescante tomando los aperitivos, nos díes calorosos de branu. A partir de principios de xunetu y hasta setiembre, nos meses de branu ta disponible la piscina municipal asitiada nun llugar únicu que nun se pudi describir. Hai que venir y esfrutar de la piscina, de la so agua, del chigre que ta nella y de los paisaxes de Madrona que la arredolen.
En temporada de caza, l'empléu aumenta aprox. un 25%. dedicáu a recoyida de pieces abatíes, tresporte de monteros, llimpieza de mondes, postores, etc. Les pieces abatíes son recoyíes y llevaes a grandes sales de despiece pa la so esportación. Los productos cárnicos más comunes son el chorizu y el salchichón de venáu y xabalín. Habría que destacar les matances domiciliaries y los sos productos cárnicos.
En Solana del Pino hai una Farmacia y un Centru de Salú bien forníu que cubre colos sos guardias la Zona de Salú de San Lorenzo de Calatrava, Huertezuelas, El Fuexu y Solanilla del Tamaral. A principios de payares del 2005 inauguróse una casa rural, qu'ufierta agospiamientu a quien s'avera a conocer el pueblu y la zona de Sierra Madrona.
Les asociaciones qu'hai, son: "Asociación Henri Breuil" ye de xente nuevo de tipu ecoloxista con cinco asociaos, "Asociación de Futbito Infantil" con un númberu de socios averáu de 25. Dos sociedad de caza, "Asociación de cazadores Virxe de l'Antigua" y "Asociación de cazadores de Sierra de la Herraora" (Estes sociedaes son les que beneficien más direutamente a los chigres de la llocalidá, yá que ye ellí onde s'entamen los sorteos de puestos y dan les comíes a los monteros.), y d'últimes "Asociación d'Ames de Casa" qu'axunta a la mayoría de les ames de casa del pueblu, sobremanera a les más nueves, y entama en collaboración cola delegación de la Conseyería de Cultura de Ciudá Real, cursinos de too tipu, de trabayos manuales, d'artesanía y conferencies pa les asociaes.
Llexislatura | Nome | Partíu |
---|---|---|
1979-1983 | Teófilo Castellanu Xixón | UCD 1979-1983 |
1983-1987 | Ángel Ponce Fernández | Partíu Socialista Obreru Español PSOE 1983-1987 |
1987-1991 | AP 1987-1991 | Manuel Benito de Marcos |
1991-1995 | Ángel Ponce Fernández | Partíu Socialista Obreru Español PSOE 1991-1995 |
1995-1999 | Ramón Duque Duque | PP 1995-1999 |
1999-2003 | José Ramón Fernández Juáre | PP 1999-2003 |
2003-2007 | José Ramón Fernández Juáre | PP 2003-2007 |
2007-2011 | Xuliana Duque Fernández | PSOE |
2011-2015 | Xuliana Duque Fernández | PSOE |
2015-2019 | Emilia Redondo Lozano | PP |
2019-2023 | n/d | n/d |
2023- | n/d | n/d |
El conceutu de delda viva contempla namái les deldes con caxes y bancos relatives a creitos financieros, valores de renta fixa y préstamos o creitos tresferíos a terceros, escluyéndose, poro, la delda comercial.
Gráfica d'evolución de la delda viva del conceyu ente 2008 y 2014 |
Delda viva del conceyu en miles d'Euros según datos del Ministeriu de Facienda y Ad. Públiques.[5] |
La delda viva municipal per habitante en 2014 xubía a 1.358,88 €.[6]
Dende l'añu 2013 (21 Sep 2013)[7] y en 2014 nel primer fin de selmana del mes d'ochobre vienen celebrándose unes xornaes de concienciación de la problemática de los postreros llobos ibéricos qu'entá s'atopen nestes serranías, denominaes "Emlobados".[8]
Les xornaes que sobre'l llobu realícense axunten una gran cantidá de comenenciudos na naturaleza y na manera de potenciar tanto jurídicamente como nos medios la so revalorización según dar a conocer ente les persones de la zona l'interés de caltener al llobu ibéricu.[9]