Trefaciu | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella y Lleón | ||||
Provincia | provincia de Zamora | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Trefacio (es) | Jesús Ramos Remesal | ||||
Nome oficial | Trefacio (es)[1] | ||||
Códigu postal |
49359 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 42°07′20″N 6°39′09″W / 42.122222222222°N 6.6525°O | ||||
Superficie | 25.48 km² | ||||
Altitú | 970 m[2] | ||||
Llenda con | San Justo (es) | ||||
Demografía | |||||
Población |
165 hab. (2024) - 99 homes (2019) - 90 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0% de provincia de Zamora | ||||
Densidá | 6,48 hab/km² | ||||
Trefaciu[3] (en castellanu: Trefacio) ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Zamora, na comunidá autónoma de Castiella y Llión.[4]
Atópase allugáu na contorna de Senabria, al noroeste de la provincia. Nel so términu municipal atópense les llocalidaes de Cerdiellu[5], Muries[6], Trefaciu y Villarinu[7]. El so términu municipal asítiase en plenu parque natural del Llagu de Senabria, el mayor llagu d'orixe glaciar de la península ibérica, con 318,7 ha y una fondura máxima de 53 m, amás de ser un espaciu natural protexíu de gran curiosu turísticu. Destaca la calidá de les truches pescaes nel so ríu, el «Trefaciu». Nos últimos años, el so ríu algamó una notable sonadía que trespasó inclusive les llindes senabresas, siendo unu de los motivos de la creación nel so conceyu del denomináu "Centru d'Interpretación de la Trucha".[8] Destaca'l so importante patrimoniu etnográficu, siendo bien popular la fiesta de les "Talanqueiras"[9] que, celebrada cada 25 d'avientu, ye bien similar a la d'otres llocalidaes zamoranes como los conocíos Carochos y Vaca Bayona, anque con notables singularidaes diferenciadoras.
La etimoloxía popular diz que'l nome de Trefaciu provién de qu'enantes había tres ilesies nel pueblu, lo que nos da idea de la importancia que'l pueblu siempres tuvo na contorna de Senabria, anque anguaño solo esisten dos d'estos templos.
Tamién se diz, que Trefaciu significa trés cares, referente a los trés primeres families qu'ocuparon esi llugar: Remesal, Ramos y Prada.
Trefaciu yá esistía na Edá Media, foi una de les pequeñes llocalidaes que dellos intitulan como villes, non castros, asitiaes nel valle de Senabria. Estes taben so una situación de control que yera exercíu dese la llocalidá principal, La Viella, en tanto nucleu que xerarquizaba la organización social de tol valle. Por tanto esti territoriu pudo ser unu de los espacios que dellos autores denominen como comunidá de valle y que'l so orixe perder nos tiempos. Esta situación foi asimilada pola monarquía lleonesa tres reconquistar y darréu difuminada cola so política de repoblación. La primer documentación sobre estes villes surdió fundamentalmente ente los sieglos X y XI.[10] Darréu, nel añu 1103, el monesteriu de San Martín de Castañeda recibió donaciones nel términu de Trefaciu per parte de Jimeno Mudarrafez.[11][12] Sicasí, la ilesia de la llocalidá yera nel sieglu XII propiedá de Godina Vermúdez, quien nel añu 1162 vencer al monesteriu de Castañeda.[13] Esta donación, per otru llau, tuvo que ser aprobada en conceyu abiertu polos vecinos de Trefaciu.[14]
Mientres la Edá Moderna, Trefaciu foi una de les llocalidaes que s'integraron na provincia de les Tierres del Conde de Benavente y dientro d'esta na receptoría de Senabria.[15] Sicasí, al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, Trefaciu pasó a formar parte de la provincia de Zamora, dientro de la Rexón Lleonesa, que, como toles rexones españoles de la dómina, escarecía de competencies alministratives.[16] Un añu dempués Trefaciofue adscrita al partíu xudicial de La Viella.[17]
Tres la constitución de 1978, Trefacio pasó a formar parte en 1983 de la comunidá autónoma de Castiella y Llión, en tanto conceyu integráu na provincia de Zamora.[18]
L'edificiu más emblemáticu de Trefaciu ye la so ilesia parroquial de San Mamé que s'atopa asitiada na plaza del conceyu. D'ella destaca la so fachada, col so singular portada, y campanariu. Tamién cunta con una pequeña ermita pela rodiada del pueblu onde ta asitiáu l'actual campusantu.
Otru llugar singular ye l'antigua Casa del Cura, en que'l so arcu atopar conches y estrelles de pelegrinos que pasaron pellí.
El conceyu de Trefaciu asítiase en plenu parque natural del Llagu de Senabria, faltando namái 7 km del Llagu.
Importancia al marxe tien el so ríu Trefaciu, unu de los más cotizaos de la comunidá poles sos truches. La importancia que tien esta especie na zona llevó a cuntar col Centru d'Interpretación de la Trucha.
Ente les fiestes de Trefaciu, les principales son la del Carmen, celebrada'l 17 de xunetu, y San Mamés, el 17 d'agostu. Cuenta con especial devoción la de la Virxe del Carmen, na que los vecinos celebren una romería, na que la imaxe ye portada a costazos y procesionada peles cais de la ciudá.
Tamién ye bien popular la tradición de les Talanqueiras, que ye celebrada cada 25 d'avientu. Esti festexu ye un amiestu ente los Carochos y la Vaca Bayona, anque en Trefaciu cunta con dos sigularidades diferenciadoras: la primera ye que cunten con un apartáu relativu a la eleición del 'Rei de mozos', y la segunda, ye la representación del casoriu simbólicu de les moces del pueblu colos mozos disponibles.
Como la mayoría de los conceyos de Senabria, atopar nuna situación de decrecimiento vexetativu, causáu principalmente pola fuerte emigración de los años 50 y 60 del sieglu XX, y que llevó al desplazamientu de la mayor parte de los mozos a ciudaes como Madrid, Barcelona y Bilbao, na qu'agora tamién moren los sos descendientes. Pero anque esi periodu foi'l más intensu, la hestoria de la emigración de Trefaciu empezó a principios del sieglu XX con un constante treslláu de la so mocedá a Iberoamérica (Arxentina y Cuba) y darréu, anque en menor midida, a países d'Europa central.
Gráfica d'evolución demográfica de Trefaciu ente 1900 y 2017 |
Fonte: Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia. |
El conceyu estremar en dellos nucleos de población, que teníen la siguiente población en 2016 según l'INE.[19]
Nucleu de población | Población |
---|---|
Trefaciu | 125 |
Villarinu de Senabria | 31 |
Muries | 19 |
Cerdiellu | 11 |